logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Diqqat va uning turlari

Diqqat va uning turlari

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3518.5 KB
Ko'chirib olish
DIQQAT VA UN I N G DIQQAT VA UN I N G TURLA RI TURLA RI REJ A :REJ A : • Diqqatning biror narsaga namoyon Diqqatning biror narsaga namoyon bo`lishi .bo`lishi . • Diqqat va uning turlari.Diqqat va uning turlari. • Diqqat ko`rinishlari.Diqqat ko`rinishlari. • Diqqat turlicha sifat ko`rinishlari bilan Diqqat turlicha sifat ko`rinishlari bilan ta’riflanishi.ta’riflanishi. • XulosaXulosa • Foydalanilgan adabiyotlar.Foydalanilgan adabiyotlar. DIQQATDIQQAT • Diqqat - kishi faoliyati barcha turlari, eng Diqqat - kishi faoliyati barcha turlari, eng avvalo mehnat va o`quv faoliyati avvalo mehnat va o`quv faoliyati samaradorligini muhim va zarur shartidir. samaradorligini muhim va zarur shartidir. Mehnat qanchalik murakkab va Mehnat qanchalik murakkab va mas’uliyatli bo`lsa, u diqqatga shunchalik mas’uliyatli bo`lsa, u diqqatga shunchalik katta talablar qo`yadi.katta talablar qo`yadi. • Ziyraklik kishiga uning kundalik hayotida, Ziyraklik kishiga uning kundalik hayotida, turmushida, boshqa odamlar bilan turmushida, boshqa odamlar bilan munosabatga kirishishida zarurdir. munosabatga kirishishida zarurdir. O`quvchilarning diqqat e’tibori o`quv O`quvchilarning diqqat e’tibori o`quv tarbiya jarayonini muvaffaqiyatli tashkil tarbiya jarayonini muvaffaqiyatli tashkil etishning asosiy shartlaridan biridir. Ta’lim etishning asosiy shartlaridan biridir. Ta’lim olishda diqqatning rolini ta’kidlarkan, olishda diqqatning rolini ta’kidlarkan, buyuk rus pedagogi K.D.Ushinskiy «diqqat buyuk rus pedagogi K.D.Ushinskiy «diqqat aynan shunday bir eshikka, tashqi aynan shunday bir eshikka, tashqi olamdan kishi qalbiga kirib keladigan olamdan kishi qalbiga kirib keladigan jamiki narsalarning barchasi shu eshik jamiki narsalarning barchasi shu eshik orqali kiradi» - deb yozgan edi. Diqqat orqali kiradi» - deb yozgan edi. Diqqat individning hissiy, aqliy eki individning hissiy, aqliy eki harakatlantiruvchi faolligi darajasininig harakatlantiruvchi faolligi darajasininig oshirilishini taqoza etadigan tarzda oshirilishini taqoza etadigan tarzda ongning yo`naltirilganligi va bir narsaga ongning yo`naltirilganligi va bir narsaga qaratilganligidir. qaratilganligidir. DIQQAT TURLATI VA ULARN I QIYOSIY X ARAKTERISTIKASIDIQQAT TURLATI VA ULARN I QIYOSIY X ARAKTERISTIKASI Diqqat turi Paydo bo`lish shartlari Asosiy xarakteristikasi Asoslari Ixtiyoriy Va zifani qabul qilishi Va zifaga asosan yo`nalganlik, irodaviy zo`r berish, uzoq muddatli diqqatning to`planganligi toilqtiradi Ikkinchi signal sistemasini etakchi o`rni Ixtiyoriydan So`nggi diqqat Qiziqishi bilan yuzaga kelgan faoliyatga “kirish” Maqsadga yo`nalganlik saqlab qolinadi, toliqish bo`lmaydi, qiziqish ortadi. Faoliyat jarayoniga bo`lgan qiziqishi dominantasidi. Ixtiyorsiz diqqat Kuchli qo`zg`atuvchi asosida yuzaga keladi. Beixtiyoriylik, engillik, bir faoliyatdan ikkinchi faoliyatga tez o`tiladi. Shaxsni qiziqishini namoyon qilyvch yoki xarakterlovchi dominanta DIQQAT VA UN IN G TURLA RIDIQQAT VA UN IN G TURLA RI • Diqqat va uning turlari, xususiyatlari. Diqqat va uning turlari, xususiyatlari. Diqqat - Diqqat - kishi faoliyati- ning barcha turlari, eng avvalo, kishi faoliyati- ning barcha turlari, eng avvalo, mehnat va o'quv faoliyati samarador- ligining mehnat va o'quv faoliyati samarador- ligining muhim va zarur sharti. Bilish jarayonlari muhim va zarur sharti. Bilish jarayonlari kechishining eng muhim xususiyati uning kechishining eng muhim xususiyati uning tanlaydigan, yo'naltirilgan shakldaligidan tanlaydigan, yo'naltirilgan shakldaligidan iborat. Tevarak atrofdagi olamning ko'plab iborat. Tevarak atrofdagi olamning ko'plab ta'sirlari orasidan kishi hamisha nimanidir ta'sirlari orasidan kishi hamisha nimanidir idrok etadi, nimanidir faraz qiladi, nima idrok etadi, nimanidir faraz qiladi, nima haqidadir fikr yuritadi, o'ylaydi. Ongning bu haqidadir fikr yuritadi, o'ylaydi. Ongning bu xossasini uning diqqat kabi xususiyati bilan xossasini uning diqqat kabi xususiyati bilan o'zaro bog'liq, deb hisoblaydilar.o'zaro bog'liq, deb hisoblaydilar. DIQQATDIQQAT • Diqqat individning emotsional, aqliy Diqqat individning emotsional, aqliy yoki harakatlantiruvchi faolligi yoki harakatlantiruvchi faolligi darajasining oshirilishini taqozo darajasining oshirilishini taqozo etadigan tarzda ongning etadigan tarzda ongning yo'naltirilganligi va bir narsaga yo'naltirilganligi va bir narsaga qaratilganligidir.qaratilganligidir. • Diqqatni ma'lum obyektga qaratish Diqqatni ma'lum obyektga qaratish uchun irodaviy kuch, g'ayrat sarflash uchun irodaviy kuch, g'ayrat sarflash zarurati ishga tushayotgan paytda, zarurati ishga tushayotgan paytda, binobarin, qiyinchiliklar paydo binobarin, qiyinchiliklar paydo bo'lganida, bilishga oid qiziqish bo'lganida, bilishga oid qiziqish susayganida va, shuningdek to'siqlar susayganida va, shuningdek to'siqlar mavjud bo'lgan kezlarda aniq-ravshan mavjud bo'lgan kezlarda aniq-ravshan namoyon bo'ladi.namoyon bo'ladi. • Ixtiyorsiz diqqat kishining anglashilgan niyatlari va Ixtiyorsiz diqqat kishining anglashilgan niyatlari va maqsadlaridan mustasno tarzda hosil bo'ladi va qo'llab-maqsadlaridan mustasno tarzda hosil bo'ladi va qo'llab- quvvatlanadi. Ixtiyorsiz diqqatning paydo bo'lishi quvvatlanadi. Ixtiyorsiz diqqatning paydo bo'lishi jismoniy, psixofiziologik va psixik omillar bilan jismoniy, psixofiziologik va psixik omillar bilan belgilanadi. belgilanadi. • Hosil bo'lish xususiyatiga va amal qilish usullariga ko'ra diqqat- ning ikkita asosiy turi mavjud: • ixtiyorsiz diqqat; • ixtiyoriy diqqat. • Ixtiyoriy diqqat ongli Ixtiyoriy diqqat ongli ravishda boshqariladigan va ravishda boshqariladigan va tartibga solina- digan tartibga solina- digan diqqat-e'tibordir. Ixtiyoriy diqqat-e'tibordir. Ixtiyoriy diqqat ixtiyorsiz diqqat diqqat ixtiyorsiz diqqat zamirida hosil bo'ladi. zamirida hosil bo'ladi. Ixtiyoriy diqqat agar kishi Ixtiyoriy diqqat agar kishi faoliyati jarayonida o'z faoliyati jarayonida o'z oldiga ma'lum bir vazifa oldiga ma'lum bir vazifa qo'ygan va harakat qo'ygan va harakat dasturini ongli tarzda ishlab dasturini ongli tarzda ishlab chiqqan bo'lsa yuz beradi.chiqqan bo'lsa yuz beradi. IX TIY ORIY DIQQAT DIQQATN IN G OLIY TURI SIFATIDA IX TIY ORIY DIQQAT DIQQATN IN G OLIY TURI SIFATIDA MEHN AT J ARAY ON IDA TARKIB TOPADI. IX TIY ORI Y MEHN AT J ARAY ON IDA TARKIB TOPADI. IX TIY ORI Y DIQQATN IN G V AZI FASI PSIX IK J ARAY ON LARN IN G KE- DIQQATN IN G V AZI FASI PSIX IK J ARAY ON LARN IN G KE- CHISHIN I BOSHQARIB TURISHDAN IBORAT.CHISHIN I BOSHQARIB TURISHDAN IBORAT. • Kishi aynan ana shu ixtiyoriy diqqatning mavjudligi tufayli Kishi aynan ana shu ixtiyoriy diqqatning mavjudligi tufayli xotira- dan o'zi uchun zarur ma'lumotlarni faol tarzda, tanlab xotira- dan o'zi uchun zarur ma'lumotlarni faol tarzda, tanlab «ajratib olish»ga, to'g'ri qarorlar qabul qilishga, faoliyat «ajratib olish»ga, to'g'ri qarorlar qabul qilishga, faoliyat jarayonida paydo bo'ladigan vazifalarni amalga oshirishga jarayonida paydo bo'ladigan vazifalarni amalga oshirishga layoqatli bo'ladi.layoqatli bo'ladi. • Diqqatni kuchli qo'zg'atuvchilar baland ovoz, yorqin nur va Diqqatni kuchli qo'zg'atuvchilar baland ovoz, yorqin nur va bo'yoq, kuchli hid jalb etadi.bo'yoq, kuchli hid jalb etadi. • Diqqatning taqsimlanishi ikki va Diqqatning taqsimlanishi ikki va undan ko'proq faoliyat turlari- ning undan ko'proq faoliyat turlari- ning (bir qancha harakatlarning) bir (bir qancha harakatlarning) bir vaqtning o'zida muvaffaqiyatli bajarish vaqtning o'zida muvaffaqiyatli bajarish imkoniyati bilan bog'liq xususiyat. imkoniyati bilan bog'liq xususiyat. Diqqatning yuksak daraja- da Diqqatning yuksak daraja- da taqsimlanishi - ko'pgina hozirgi zamon taqsimlanishi - ko'pgina hozirgi zamon mehnat turlari muvaffaqiyatliligining mehnat turlari muvaffaqiyatliligining muqarrar shartlaridan biridir. muqarrar shartlaridan biridir. Masalan, operatorlar, ko'plab Masalan, operatorlar, ko'plab dastgohlarda ishlovchilar, transport dastgohlarda ishlovchilar, transport haydovchilari va boshqalarning ishi haydovchilari va boshqalarning ishi ana shuni talab qiladi.ana shuni talab qiladi. • Diqqat ning k o'chishi ma'lum Diqqat ning k o'chishi ma'lum oby ek t ning bir faoliy at dan ik k inchi oby ek t ning bir faoliy at dan ik k inchi bir faoliy at ga, bir oby ek t dan bir faoliy at ga, bir oby ek t dan ik k inchi bir oby ek t ga, bir ik k inchi bir oby ek t ga, bir harak at dan ik k inchi bir harak at ga harak at dan ik k inchi bir harak at ga o't ishida namoy on bo'ladi. o't ishida namoy on bo'ladi. Diqqat ning k o'chi- shi y o ongli Diqqat ning k o'chi- shi y o ongli rav ishdagi xulq-at v orga, rav ishdagi xulq-at v orga, faoliy at ning t alablariga y ok i faoliy at ning t alablariga y ok i o'zgarib k et ay ot gan shart -o'zgarib k et ay ot gan shart - sharoit larga muv ofi q t arzda y angi sharoit larga muv ofi q t arzda y angi faoliy at ga k irishish zarurat iga faoliy at ga k irishish zarurat iga bog'liq bo'ladi.bog'liq bo'ladi. • Faqat obyektlar va jarayonlar o'zgarib, faoliyat Faqat obyektlar va jarayonlar o'zgarib, faoliyat esa uzoq vaqt da- vomida o'zgarmasdan esa uzoq vaqt da- vomida o'zgarmasdan qolgan hollarda diqqatning barqarorligi qolgan hollarda diqqatning barqarorligi doirasi- da uning ko'chishi yuz beradi. Bunday doirasi- da uning ko'chishi yuz beradi. Bunday ko'chish uzoq davom etadigan ish paytida ko'chish uzoq davom etadigan ish paytida charchashning oldini oladi va shu bilan charchashning oldini oladi va shu bilan diqqatning barqarorligini oshiradi. Lekin bu diqqatning barqarorligini oshiradi. Lekin bu tez-tez takrorlanavermasligi lozim, aks holda tez-tez takrorlanavermasligi lozim, aks holda salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkinsalbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin DIQQATN IN G SALBIY DIQQATN IN G SALBIY J I HATLARIDAN BIRI J I HATLARIDAN BIRI PA RI SHON X OTIRLIKDIR. PA RI SHON X OTIRLIKDIR. • Parishonxo- tirlik diqqatni uzoq vaqt Parishonxo- tirlik diqqatni uzoq vaqt davomida jadal bir narsaga qaratishga davomida jadal bir narsaga qaratishga layoqatsizlikda, diqqatning osongina layoqatsizlikda, diqqatning osongina va tez-tez bo'linib turishida na- moyon va tez-tez bo'linib turishida na- moyon bo'lishi mumkin. Parishonxotirlikning bo'lishi mumkin. Parishonxotirlikning bu ko'rinishi ko'pincha ish qobiliyati bu ko'rinishi ko'pincha ish qobiliyati susayib ketishining va xulq-atvordagi susayib ketishining va xulq-atvordagi uyushmaganlik- ning sabablaridan biri uyushmaganlik- ning sabablaridan biri hisoblanadi. Parishonxotirlikni keltirib hisoblanadi. Parishonxotirlikni keltirib chiqa- ruvchi sabablar nimalardan chiqa- ruvchi sabablar nimalardan iborat? Parishonxotirlik shaxsning iborat? Parishonxotirlik shaxsning barqa- ror xislati sifatida ixtiyoriy barqa- ror xislati sifatida ixtiyoriy diqqat sustligining ko'rsatkichi diqqat sustligining ko'rsatkichi hisoblanadi va u noto'g'ri tarbiya hisoblanadi va u noto'g'ri tarbiya natijasida bo'lishi mumkin. Bunday natijasida bo'lishi mumkin. Bunday pari- shonxotirlikka qarshi, avvalo, pari- shonxotirlikka qarshi, avvalo, shaxsda irodaviy fazilatlarni shakllan- shaxsda irodaviy fazilatlarni shakllan- tirish yo'li bilan kurash olib borish tirish yo'li bilan kurash olib borish kerak.kerak. • Tevarak atrofdagi olamning boyligi Tevarak atrofdagi olamning boyligi haqida, tovushlar va ranglar, hidlar haqida, tovushlar va ranglar, hidlar va harorat, miqdor va ko'plab va harorat, miqdor va ko'plab boshqa narsalar to'g'risida biz boshqa narsalar to'g'risida biz sezgi organlari tufayli bilamiz. Kishi sezgi organlari tufayli bilamiz. Kishi sezgi a'zolari yordamida tashqi va sezgi a'zolari yordamida tashqi va ichki muhitning holati haqida ichki muhitning holati haqida rang-barang axborot olib turadi.rang-barang axborot olib turadi. • Diqqat - kishi faoliyati barcha Diqqat - kishi faoliyati barcha turlari, eng avvalo mehnat va turlari, eng avvalo mehnat va o`quv faoliyati samaradorligini o`quv faoliyati samaradorligini muhim va zarur shartidir. Mehnat muhim va zarur shartidir. Mehnat qanchalik murakkab va mas’uliyatli qanchalik murakkab va mas’uliyatli bo`lsa, u diqqatga shunchalik katta bo`lsa, u diqqatga shunchalik katta talablar qo`yadi.talablar qo`yadi. • Ziyraklik kishiga uning kundalik Ziyraklik kishiga uning kundalik hayotida, turmushida, boshqa hayotida, turmushida, boshqa odamlar bilan munosabatga odamlar bilan munosabatga kirishishida zarurdir. kirishishida zarurdir. O`quvchilarning diqqat e’tibori O`quvchilarning diqqat e’tibori o`quv tarbiya jarayonini o`quv tarbiya jarayonini muvaffaqiyatli tashkil etishning muvaffaqiyatli tashkil etishning asosiy shartlaridan biridir. asosiy shartlaridan biridir. Ta’lim olishda diqqatning rolini Ta’lim olishda diqqatning rolini ta’kidlarkan, buyuk rus ta’kidlarkan, buyuk rus pedagogi K.D.Ushinskiy «diqqat pedagogi K.D.Ushinskiy «diqqat aynan shunday bir eshikka, aynan shunday bir eshikka, tashqi olamdan kishi qalbiga tashqi olamdan kishi qalbiga kirib keladigan jamiki kirib keladigan jamiki narsalarning barchasi shu narsalarning barchasi shu eshik orqali kiradi» - deb eshik orqali kiradi» - deb yozgan edi. yozgan edi. • Diqqat individning hissiy, aqliy eki harakatlantiruvchi faolligi Diqqat individning hissiy, aqliy eki harakatlantiruvchi faolligi darajasininig oshirilishini taqoza etadigan tarzda ongning darajasininig oshirilishini taqoza etadigan tarzda ongning yo`naltirilganligi va bir narsaga qaratilganligidir. Soddaroq qilib yo`naltirilganligi va bir narsaga qaratilganligidir. Soddaroq qilib aytadigan bo`lsak, diqqat - deb ongimizning bir nuqtaga to`plab, aytadigan bo`lsak, diqqat - deb ongimizning bir nuqtaga to`plab, ma’lum narsa va hodisalarga aktiv yo`naltirilganiga aytiladi. Biz ma’lum narsa va hodisalarga aktiv yo`naltirilganiga aytiladi. Biz faoliyatimiz jarayonida idrok va tasavvur qiladigan har bir narsa, faoliyatimiz jarayonida idrok va tasavvur qiladigan har bir narsa, har bir hodisa, qilgan ishimiz, uy va fikrlarimiz diqqatining ob’ekti har bir hodisa, qilgan ishimiz, uy va fikrlarimiz diqqatining ob’ekti bo`ladi. Diqqat paytida ongning bir nuqtaga to`planishi, ong bo`ladi. Diqqat paytida ongning bir nuqtaga to`planishi, ong idrokning torayishidan iboratdir. Ongning eng yuqori nuqtasi idrokning torayishidan iboratdir. Ongning eng yuqori nuqtasi diqqatning markazi deb ataladi. Ana shu nuqtaga tushgan diqqatning markazi deb ataladi. Ana shu nuqtaga tushgan barcha narsalar, ya’ni idrok qilinayotgan predmetlar, tasavvurlar barcha narsalar, ya’ni idrok qilinayotgan predmetlar, tasavvurlar fikrlar to`la yorkin holda aks ettiriladi. Diqqat sezgi, idrok, xotira, fikrlar to`la yorkin holda aks ettiriladi. Diqqat sezgi, idrok, xotira, xayol, tafakkur va harakat jarayonlarida namayon bo`lishi xayol, tafakkur va harakat jarayonlarida namayon bo`lishi mumkin. Diqqat aqliy jarayonlarning sifatini ta’minlaydigan ichki mumkin. Diqqat aqliy jarayonlarning sifatini ta’minlaydigan ichki aktivlikdir. Diqqat har qanday faoliyatning muhim shartidir.aktivlikdir. Diqqat har qanday faoliyatning muhim shartidir. • Inson his qilgan barcha narsa va hodisalar izsiz yo`qolmaydi. Ular Inson his qilgan barcha narsa va hodisalar izsiz yo`qolmaydi. Ular ma’lum miqdorda xotirada saqlab qolinadi, mustahkamlanib va ma’lum miqdorda xotirada saqlab qolinadi, mustahkamlanib va kerak bo`lganda qayta esga tushiriladi. Odamda tasavvurlarning kerak bo`lganda qayta esga tushiriladi. Odamda tasavvurlarning mavjudligi bizning idrokimiz miya po`stlog`ida qandaydir izlar mavjudligi bizning idrokimiz miya po`stlog`ida qandaydir izlar qoldirilishidan, ular ma’lum vaqt davomida miyada saqlanib qoldirilishidan, ular ma’lum vaqt davomida miyada saqlanib turishidan dalolat beradi. O`tmish tajribamizda nimaiki hodisa turishidan dalolat beradi. O`tmish tajribamizda nimaiki hodisa yuz bergan bo`lsa, shuni esda olib qolish, esda saqlash va yuz bergan bo`lsa, shuni esda olib qolish, esda saqlash va keyinchalik esga tushirishi yoki tanish xotira deb aytiladi. Agar keyinchalik esga tushirishi yoki tanish xotira deb aytiladi. Agar odamlar o`zlarining o`tishish tajribalarini esda saqlay olmasa va odamlar o`zlarining o`tishish tajribalarini esda saqlay olmasa va qayta tiklash qobiliyatiga ega bo`lmasa bilimlarni egallashning qayta tiklash qobiliyatiga ega bo`lmasa bilimlarni egallashning har qanday imkoniyatidan mahrum etilgan va ularning aqli har qanday imkoniyatidan mahrum etilgan va ularning aqli darajasida qolavergan bo`lar edi. Shu sababdan ham har bir darajasida qolavergan bo`lar edi. Shu sababdan ham har bir odamning vazifasi o`z xotirasini boyitishdan iboratdir. Esda olib odamning vazifasi o`z xotirasini boyitishdan iboratdir. Esda olib qolish jarayonida odamda bir narsa yoki hodisa bilan boshqa qolish jarayonida odamda bir narsa yoki hodisa bilan boshqa narsa yoki hodisa o`rtasida o`zaro aloqa bog`lanadi.narsa yoki hodisa o`rtasida o`zaro aloqa bog`lanadi. • Diqqatning biror narsaga qaratishi ob’ektga Diqqatning biror narsaga qaratishi ob’ektga bog`liq holda diqqatning namoyon bo`lishini bog`liq holda diqqatning namoyon bo`lishini quyidagi shakllarini; sensor, aqliy, quyidagi shakllarini; sensor, aqliy, harakatlantiruvchi shakllarni ajratib harakatlantiruvchi shakllarni ajratib ko`rsatadilar. Hozirgi vaqtda sensor (ko`rish ko`rsatadilar. Hozirgi vaqtda sensor (ko`rish va eshitish) diqqati ko`proq o`rganilgandir. va eshitish) diqqati ko`proq o`rganilgandir. Diqqatning fiziologik asoslarini tushunib Diqqatning fiziologik asoslarini tushunib etishga buyuk rus fiziologlari I.P.Pavlov va etishga buyuk rus fiziologlari I.P.Pavlov va A.A.Uxtomskiylarning ilmiy ishlari katta A.A.Uxtomskiylarning ilmiy ishlari katta ahamiyatga ega. Nerv sistemasining alohida ahamiyatga ega. Nerv sistemasining alohida reaktsiyalari orientir reflekslar haqida reaktsiyalari orientir reflekslar haqida I.P.Pavlov ilgari surgan tasavvurida ixtiyorsiz I.P.Pavlov ilgari surgan tasavvurida ixtiyorsiz diqqatning g`ayri ixtiyoriy tabiati haqida diqqatning g`ayri ixtiyoriy tabiati haqida taxmin bor edi. Hozirgi zamon taxmin bor edi. Hozirgi zamon mas’uliyatlariga qaraganda orientir reflekslar mas’uliyatlariga qaraganda orientir reflekslar juda ham murakkabdir. Ular organizmni juda ham murakkabdir. Ular organizmni anchagina qismlarining faolligi bilan anchagina qismlarining faolligi bilan bog`langan. bog`langan. X ULOSAX ULOSA • Harakat esa diqqatni ob’ektga Harakat esa diqqatni ob’ektga yanada ko`proq jalb etadi. Shunday yanada ko`proq jalb etadi. Shunday qilib, diqqat harakatga qo`shilib va u qilib, diqqat harakatga qo`shilib va u bilan o`zaro chatishib, ob’ekt bilan bilan o`zaro chatishib, ob’ekt bilan mustahkam bog`lanish hosil qiladi”. mustahkam bog`lanish hosil qiladi”. Diqqatning barqarorligi uning Diqqatning barqarorligi uning harakatchanlik xususiyatlari bilan harakatchanlik xususiyatlari bilan uzviy bog`liqdir. Diqqatning uzviy bog`liqdir. Diqqatning ko`chishi sub’ektning bir faoliyatdan ko`chishi sub’ektning bir faoliyatdan ikkinchi faoliyatga, bir ob’ektdan ikkinchi faoliyatga, bir ob’ektdan ikkinchi ob’ektga, bir harakatdan ikkinchi ob’ektga, bir harakatdan ikkinchi harakatga ataylab o`tishda ikkinchi harakatga ataylab o`tishda namoyon bo`ladi. Diqqatni namoyon bo`ladi. Diqqatni ko`chirishning muvaffakiyati bir ko`chirishning muvaffakiyati bir qancha shart sharoitlariga qancha shart sharoitlariga bog`liqdir. Ko`chirishi oldingi va bog`liqdir. Ko`chirishi oldingi va keyingi faoliyatning xususiyatlari keyingi faoliyatning xususiyatlari bilan bog`liq bo`ladi. Diqqatning bilan bog`liq bo`ladi. Diqqatning ko`chirilishi ko`p jihatdan yangi ko`chirilishi ko`p jihatdan yangi faoliyat maqsadning shaxs uchun faoliyat maqsadning shaxs uchun ahamiyati, uning aniq ravonligi va ahamiyati, uning aniq ravonligi va soddaligi bilan belgilanadi. soddaligi bilan belgilanadi. Adabiyotlar: 1.P.I.Ivanov «Umumiy psixologiya». Toshkent «O’qituvchi» - 1967 yil. 2.Z Turaqulov ,S.Rahimov. «Abu Rayhon Beruniy v ta’lim tarbiya haqida» Toshkent «O’qituvchi»-1992 yil. 3.«O’rta Osiy mutafakkkirlarining hayoti va ijodi» xrestomatiyasi. Toshkent «Fan» 19 yil. 4..Qoziеv E.Q., Mamеdov K.K. “Kasb psixologiyasi” Toshkеnt 2003 yil 5.Z.Ibodullaev. Tibbiet psixologiyasi. T., 2008 yil darslik. 6.. P.I.Ivanov va M.Zufarova Umumiy psixologiya. T., 2008 yil darslik. 7.Z.Nishonova va Sh.Asomiddinova. Psixologik maslahat.T. 2010 yil 8.G„oziev E.G„. Umumiy psixologiya. Toshkent 2010 7.Kondakov I.M.

DIQQAT VA UN I N G DIQQAT VA UN I N G TURLA RI TURLA RI

REJ A :REJ A : • Diqqatning biror narsaga namoyon Diqqatning biror narsaga namoyon bo`lishi .bo`lishi . • Diqqat va uning turlari.Diqqat va uning turlari. • Diqqat ko`rinishlari.Diqqat ko`rinishlari. • Diqqat turlicha sifat ko`rinishlari bilan Diqqat turlicha sifat ko`rinishlari bilan ta’riflanishi.ta’riflanishi. • XulosaXulosa • Foydalanilgan adabiyotlar.Foydalanilgan adabiyotlar.

DIQQATDIQQAT • Diqqat - kishi faoliyati barcha turlari, eng Diqqat - kishi faoliyati barcha turlari, eng avvalo mehnat va o`quv faoliyati avvalo mehnat va o`quv faoliyati samaradorligini muhim va zarur shartidir. samaradorligini muhim va zarur shartidir. Mehnat qanchalik murakkab va Mehnat qanchalik murakkab va mas’uliyatli bo`lsa, u diqqatga shunchalik mas’uliyatli bo`lsa, u diqqatga shunchalik katta talablar qo`yadi.katta talablar qo`yadi.

• Ziyraklik kishiga uning kundalik hayotida, Ziyraklik kishiga uning kundalik hayotida, turmushida, boshqa odamlar bilan turmushida, boshqa odamlar bilan munosabatga kirishishida zarurdir. munosabatga kirishishida zarurdir. O`quvchilarning diqqat e’tibori o`quv O`quvchilarning diqqat e’tibori o`quv tarbiya jarayonini muvaffaqiyatli tashkil tarbiya jarayonini muvaffaqiyatli tashkil etishning asosiy shartlaridan biridir. Ta’lim etishning asosiy shartlaridan biridir. Ta’lim olishda diqqatning rolini ta’kidlarkan, olishda diqqatning rolini ta’kidlarkan, buyuk rus pedagogi K.D.Ushinskiy «diqqat buyuk rus pedagogi K.D.Ushinskiy «diqqat aynan shunday bir eshikka, tashqi aynan shunday bir eshikka, tashqi olamdan kishi qalbiga kirib keladigan olamdan kishi qalbiga kirib keladigan jamiki narsalarning barchasi shu eshik jamiki narsalarning barchasi shu eshik orqali kiradi» - deb yozgan edi. Diqqat orqali kiradi» - deb yozgan edi. Diqqat individning hissiy, aqliy eki individning hissiy, aqliy eki harakatlantiruvchi faolligi darajasininig harakatlantiruvchi faolligi darajasininig oshirilishini taqoza etadigan tarzda oshirilishini taqoza etadigan tarzda ongning yo`naltirilganligi va bir narsaga ongning yo`naltirilganligi va bir narsaga qaratilganligidir. qaratilganligidir.

DIQQAT TURLATI VA ULARN I QIYOSIY X ARAKTERISTIKASIDIQQAT TURLATI VA ULARN I QIYOSIY X ARAKTERISTIKASI Diqqat turi Paydo bo`lish shartlari Asosiy xarakteristikasi Asoslari Ixtiyoriy Va zifani qabul qilishi Va zifaga asosan yo`nalganlik, irodaviy zo`r berish, uzoq muddatli diqqatning to`planganligi toilqtiradi Ikkinchi signal sistemasini etakchi o`rni Ixtiyoriydan So`nggi diqqat Qiziqishi bilan yuzaga kelgan faoliyatga “kirish” Maqsadga yo`nalganlik saqlab qolinadi, toliqish bo`lmaydi, qiziqish ortadi. Faoliyat jarayoniga bo`lgan qiziqishi dominantasidi. Ixtiyorsiz diqqat Kuchli qo`zg`atuvchi asosida yuzaga keladi. Beixtiyoriylik, engillik, bir faoliyatdan ikkinchi faoliyatga tez o`tiladi. Shaxsni qiziqishini namoyon qilyvch yoki xarakterlovchi dominanta

O'xshashlar

Afaziya va uning turlari
lMS va uning turlari
Eksperiment va uning turlari
Gul va uning turlari
INFLATSIYA VA UNING TURLARI