logo

ERKIN RAQOBATNING IQTISODIY MAZMUNI

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

152.1962890625 KB
ERKIN 
RAQOBATNING 
IQTISODIY MAZMUNI                      REJA:
1. Raqobat tushunchasi
2. Raqobatning iqtisodiy asosi
3. Raqobatning  turlari va shakllari
4. Raqobatning vazifalari
5. Erkin raqobatning belgilari           RAQOBAT TUSHUNCHASI

Raqobat  - bu bozor mexanizmining muhim va 
ajralmas jihati bo’lib, yuqori natija va 
mavqega ega bo’lish uchun bozor 
ishtirokchilari o’rtasidagi iqtisodiy kurashdir. 

Raqobat yana – yuqori foyda olish hamda 
naflilikning eng yuqori darajaga yetkazish 
maqsadida bozor  subyektlari iqtisodiy 
manfaatlarining to’qnashuvi deb ham e’tirof 
etiladi 
.          RAQOBATNING TURLARI VA SHAKLLARI
Raqobat 
o’z 
mavqeyiga 
ko’ra 
quyidagi 
shakllarga 
bo’linadi : 
Erkin raqobat 

Sof monopoliya

Monopolistik raqobat

Oligapoliya     
Sof monopoliya – bu tarmoqda yagona ishlab 
chiqaruvchi mavjud bo’lib, u yakkahukumronlik 
mavqeyiga ega bo’lgan bozor holatidir.

Monopolistik raqobat – bu bir vaqtning o’zida ham 
raqobat, ham monopoliya xususiyatlariga ega 
bo’lgan raqobatdir.

Oligapolya – tarmoqda u qadar ko’p bo’lmagan 
korxonalarning mavjud bo’lishi va hukmronlik 
qilishi sharoitidagi raqobatdir.    ERKIN RAQOBAT 

Erkin raqobat – bu bir turdagi mahsulot ishlab 
chiqaruvchi tarmoqda juda ko’p sonli koxonalar 
mavjudligi sharoitidagi raqobatdir. Erkin raqobatning 
xususiy belgilari: - alohida korxona yoki tadbirkor 
tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotni tarmoq 
umumiy ishlab chiqarish hajmidagi  ulushining katta 
emasligi; - ishlab chiqaruvchining o’z mahsulot narxi 
ustidan nazorat o’rnata olmasligi: - tarmoqqa kirish 
va undan chiqishning erkinligi    
Raqobatning asosiy to’rtta vazifasi mavjud bo’lib 
ular quyidagilardan iborat:

Tartibga solish 

Resurslarni joylashtirish

Innovatsiyani rag’batlantirish

Taqsimlash 

Nazorat qilish    
Raqobatning tartibga solish vazifasi - ishlab 
chiqarishni talab (istemolga)ga 
muvofiqlashtirish maqsadida taklifga ta’sir 
o’tkazishdan iborat.

Raqobatning resurslarni joylashtirish vazifasi 
ishlab chiqarish omillarini eng ko’p samara 
beradigan korxona, hudud va mintaqalarga 
oqilona joylashtirish  imkonini beradi.    
Raqobatning moslashtirish vazifasi – korxona 
(firma)larning ichki va tashqi muhit sharoitlariga 
ratsional tarzda moslashishiga yonaltirilgan bo’lib, 
ularning shunchaki o’zini – o’zi saqlab, iqtisodiy 
jihatdan yashab qolishidan xo’jalik faoliyati 
sohalarining kengayishiga o’tishini bildiradi.

Innovatsion vazifasi fan texnika taraqqiyoti 
yutuqlariga asoslanuvchi hamda bozor iqtisodiyoti 
subyektlarining rivojlanishini taqozo etuvchi turli 
ko’rinishdagi yangiliklarning joriy etilishini anglatadi    
Raqobatning taqsimlash vazifasi ishlab chiqarilgan 
ne’matlar yalpi hajmi (YaIM)ning is’temolchilar 
o’rtasida taqsimlanishiga bevosita va bilvosita ta’sir 
o’tkazadi.

Nazorat qilish vazifasi bozordagi ba’zi 
ishtirokchilarning boshqa bir ishtirokchilar ustidan 
monopolistik hukmronlik o’rnatishiga yo’l 
qo’ymaslikka yo’naltiriladi.     E’tiboringiz uchun rahmat1 Вставка рисунка

ERKIN RAQOBATNING IQTISODIY MAZMUNI

REJA: 1. Raqobat tushunchasi 2. Raqobatning iqtisodiy asosi 3. Raqobatning turlari va shakllari 4. Raqobatning vazifalari 5. Erkin raqobatning belgilari

RAQOBAT TUSHUNCHASI  Raqobat - bu bozor mexanizmining muhim va ajralmas jihati bo’lib, yuqori natija va mavqega ega bo’lish uchun bozor ishtirokchilari o’rtasidagi iqtisodiy kurashdir.  Raqobat yana – yuqori foyda olish hamda naflilikning eng yuqori darajaga yetkazish maqsadida bozor subyektlari iqtisodiy manfaatlarining to’qnashuvi deb ham e’tirof etiladi  .

RAQOBATNING TURLARI VA SHAKLLARI Raqobat o’z mavqeyiga ko’ra quyidagi shakllarga bo’linadi :  Erkin raqobat  Sof monopoliya  Monopolistik raqobat  Oligapoliya