logo

HAQIQIY IKKILIK QIDIRUV

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

66.7578125 KB
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA-MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI
RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR FAKULTETI
KAMPYUTER ILMLARI VA DASTURLASH 
TEXNOLOGIYALAR YO’NALISHI
 “ ALGORITM VA MA’LUMOTLAR STRUKTURASI” 
FANIDAN
“ HAQIQIY IKKILIK QIDIRUV”
  MAVZUSIDA TAYYORLAGAN
 
KURS ISHI
TAQDIMOTI R eja:
Kirish
I.Asosiy qism
1.1.  Graflar va ularning tasvirlanishi
1.2.  Daraxt va ularni turlari 
1.3.  Haqiqiy ikkilik qidruv algoritmi
1.4.  C++ dasturlash tilida ikkilik qidruv
III.  Xulosa
IV.  Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati KIRISH
Qidiruv vazifasi dasturlashda eng keng tarqalgan 
vazifalardan biridir.Shuningdek, u ko'rib chiqilayotgan 
narsaning qo'llanilishini namoyish qilish uchun ajoyib 
imkoniyatdir. Qidiruv tizimi hamma sohada ishlatilishi 
sababli ma'lumotlar tuzilmalari kompyuterda bajarish ancha 
oson bo’ladi. Kompyuterda ma’lumotlarni topish 
maqsadida maxsus kod kiritilgan kompyuterga shu bilan bir 
qatorda global qidiruv tizimida ham huddi shu maqsadda va 
shunga o’xshash kod kiritilgan.  Grafl ar va ularning t asvirlanishi
Grafl ar nazariyasi haqida umumiy ma’lumot lar. 1736 
yilda L. Eyler t omonidan o‘sha davrda qiziqarli amaliy 
masalalardan biri hisoblangan Kyonigsberg ko‘priklari 
haqidagi masalaning qo‘yilishi va yechilishi   grafl ar 
nazariyasining paydo bo‘lishiga asos bo‘ldi. X IX  asrning 
o‘rt alarida grafl ar nazariyasi bilan bog‘liq t adqiqot lar G . 
Kirx gof va A. Keli ishlarida paydo bo‘ldi. “G raf ” iborasi 
D. Kyonig t omonidan 1936 yilda grafl ar nazariyasiga 
bag‘ishlangan dast labki darslikda uchraydi. Graflar nazariyasi bo‘yicha tadqiqotlar natijalari inson 
faoliyatining turli sohalarida qo‘llaniladi. Ulardan 
ba’zilari quyidagilardir: boshqotirmalarni hal qilish; 
qiziqarli o‘yinlar; yo‘llar, elektr zanjirlari, integral 
sxemalari va boshqarish sistemalarini loyihalashtirish; 
avtomatlar, blok-sxemalar va komp’yuter uchun 
programmalarni tadqiq qilish va hokazo. Darax t  va ular ni t ur lar i
  Ikkilik qidir uv darax t i  ( BST ), 
shuningdek,  buyur di  yoki  saralangan ikkilik 
darax t , a  ildiz otgan ikkilik daraxti  uning ichki 
tugunlari har birida tugmachaning chap pastki 
daraxtidagi barcha tugmachalardan kattaroq va 
uning o'ng pastki daraxtidagi tugmachalardan 
kichikroq kalit saqlanadi. Ikkilik daraxt - bu bir 
turi  ma’lumotlar tuzilishi  raqamlar kabi 
ma'lumotlarni uyushgan ravishda saqlash uchun. 
Ikkilik qidiruv daraxtlari imkon beradi ikkilik 
qidiruv tezkor qidirish, ma'lumotlar elementlarini 
qo'shish va olib tashlash uchun va amalga oshirish 
uchun ishlatilishi mumkin dinamik to’plamlar va 
qidiruv jadvallari. Ik kilik darax t ning t a' r ifi
Ikkilik daraxt - bu daraxt tugunlari uchun eng 
ko'p ikkita ko'rsatgichga ega bo'lgan daraxt 
tuzilishi. Bu shuni anglatadiki, tugunning eng 
yuqori darajasi 2 ga teng va u erda nol yoki bir 
darajali tugun ham bo'lishi mumkin.
Ikkilik qidiruv ishlaydi logaritmik vaqt ichida  
eng yomon holat, qilish     taqqoslashlar, qaerda   
 - bu massivdagi elementlar soni.  
 Ikkilik qidiruv 
tezroq  chiziqli qidiruv  kichik massivlardan 
tashqari.  Biroq ,  ikkilik qidiruvni amalga 
oshirish uchun birinchi navbatda qatorni 
saralash kerak . Haqiqiy ik k ilik  qidr uv algorit mi
Haqiqiy ikkilik qidiruv
Haqiqiy ik k ilik  qidir uv  (inglizcha  Bisection usuli  ) - 
monotonik haqiqiy funktsiyaning berilgan qiymati 
uchun argumentni topish algoritmi.
Keling, ikkilikqidiruv g'oyasini 
qo'llaymiz . Funktsiyaning qiymati berilgan qiymatdan 
aynan katta va to'liq kichik bo'lgan shunday 
chegaralarni tanlaylik. Keling, ushbu segmentning 
o'rtasida qiymat tanlaylik. Agar u belgilanganidan 
kamroq bo'lsa, biz chap chegarani segmentning 
o'rtasiga o'tkazamiz. Aks holda, biz o'ng chegarani 
o'zgartiramiz. Keyinchalik, chegaralarni toraytirish 
jarayonini takrorlaymiz. Qachon to'xtash kerak degan 
savol tug'iladi. Buning bir necha usullari mavjud. Ikkilik qidir ish  —  Ο (log n) vaqti 
murakkabligi bilan tezkor qidiruv algoritmi.  Ushbu 
qidirish algoritmi boʻlinish (divide) va yengish 
(conque) prinsipi asosida ishlaydi. Ushbu algoritm 
toʻgʻri ishlashi uchun maʼlumotlar toʻplanishi 
tartiblangan shaklda boʻlishi kerak.  Ikkilik qidirish 
toʻplamning koʻp qismini oʻrtasini taqqoslash orqali 
maʼlum bir narsani qidiradi. Agar mos kelsa, unda 
element indeksi qaytariladi. Agar oʻrta qism 
elementdan kattaroq boʻlsa, u holda ushbu element 
oʻrta qismning chap tomonidagi pastki qatorda 
qidiriladi.     Aks holda, element oʻrta elementning 
pastki qismidagi pastki qatorda qidiriladi. Ushbu 
jarayon pastki massivda, shuningdek sub-
massivning kattaligi nolga tushguncha davom etadi. Dasturlash tillari asosan maxsus so'z va gaplarning 
mantiqiy konstruktsiyasidan foydalanib dasturlar 
yaratish imkoniyatini beradi. Ob'ektga yo'naltirilgan 
yondashuvlar bir kunda o'ylab topilgan emas. Uning 
paydo bo'lishi dasturiy ta'minotning tabiiy rivojidagi 
navbatdagi pog’ona, xolos. Vaqt o'tishi bilan qanday 
uslublar ishlash uchun qulay, qaysinisi noqulay ekanini 
aniqlash oson bo'lib bordi. Eng muvaffaqiyatli, vaqt 
sinovidan o'tgan uslublarni o'zida mujassam etadi. . 
Dasturlar mashina tillarida ikkilik tasavvurda yozilar 
edi. Dasturlarni mashina tilida yozishda tez-tez 
xatolarga yo'l qo'yilar, kodni kuzatib borish amalda 
deyarli mumkin emas edi. Bundan tashqari, mashina 
kodlaridagi dastur tushunish uchun g’oyat murakkab 
edi. III.X ULO SA
Xulosa qilib aytganda malumotlarni qidirish orqali ko’p 
masalalarni hal qilsa bo’ladi. Katta-katta hajmdagi 
ma’lumotlar orasidan xohlagan ma’lumotlarni izlab 
topish mumkin bo’lar ekan. Bu kurs ishi orqali qidiruv 
tizimining qanchlik qiziqarli va samarali mavzu 
ekanligini bildim.  .  Ikkilik qidirish toʻplamning koʻp 
qismini oʻrtasini taqqoslash orqali maʼlum bir narsani 
qidiradi. Agar mos kelsa, unda element indeksi 
qaytariladi. Agar oʻrta qism elementdan kattaroq boʻlsa, 
u holda ushbu element oʻrta qismning chap tomonidagi 
pastki qatorda qidiriladi.  Kurs ishimda malumotlar 
qidiruv tizilmasi, programmalash texnalogiyalari 
masalalari,qidiruv tizimi, ularning xossalari, tasvirlash 
usullari va tipik algoritmlarga blok sxemalar tuzish 
masalalari qaralgandir.  Foydalaningan adabiyot lar
1.   Cormen, Tomas H. va boshqalar. Algoritmlarga kirish. 
Kembrij, Massachusets shtati: MIT Press, 2009. Chop etish 
2.   Xayneman, Jorj T. va boshq. Algoritmlar yamoqqa. 
Sebastopol, Kaliforniya: ko'rishReilly Media, 2016. Chop 
etish 
3.   Mahmud, Xosam M. Saralash: taqsimot nazariyasi. 
Xoboken, Nyu-Jersi: Jon Vili va Sons, 2011 yil. Chop etish 
4. Tasvirkrediti:https://upload.wikimedia.org/wikipedia/
commons/thumb/e/e6/Merge_sort_algorithm_diagram.svg/
500px-  M erge_sort_algorithm_diagram.svg.png 
5. Tasvirkrediti:https://en.wikipedia.org/wiki/Quicksort#/
media/File:Quicksort-diagram.svg 
6.   http:\\ziyonet.uz 
7.   http:\\dastur.uz 
8.   http:\\Algoritmlash asoslari
 

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA-MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR FAKULTETI KAMPYUTER ILMLARI VA DASTURLASH TEXNOLOGIYALAR YO’NALISHI “ ALGORITM VA MA’LUMOTLAR STRUKTURASI” FANIDAN “ HAQIQIY IKKILIK QIDIRUV” MAVZUSIDA TAYYORLAGAN KURS ISHI TAQDIMOTI

R eja: Kirish I.Asosiy qism 1.1. Graflar va ularning tasvirlanishi 1.2. Daraxt va ularni turlari 1.3. Haqiqiy ikkilik qidruv algoritmi 1.4. C++ dasturlash tilida ikkilik qidruv III. Xulosa IV. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

KIRISH Qidiruv vazifasi dasturlashda eng keng tarqalgan vazifalardan biridir.Shuningdek, u ko'rib chiqilayotgan narsaning qo'llanilishini namoyish qilish uchun ajoyib imkoniyatdir. Qidiruv tizimi hamma sohada ishlatilishi sababli ma'lumotlar tuzilmalari kompyuterda bajarish ancha oson bo’ladi. Kompyuterda ma’lumotlarni topish maqsadida maxsus kod kiritilgan kompyuterga shu bilan bir qatorda global qidiruv tizimida ham huddi shu maqsadda va shunga o’xshash kod kiritilgan.

Grafl ar va ularning t asvirlanishi Grafl ar nazariyasi haqida umumiy ma’lumot lar. 1736 yilda L. Eyler t omonidan o‘sha davrda qiziqarli amaliy masalalardan biri hisoblangan Kyonigsberg ko‘priklari haqidagi masalaning qo‘yilishi va yechilishi   grafl ar nazariyasining paydo bo‘lishiga asos bo‘ldi. X IX asrning o‘rt alarida grafl ar nazariyasi bilan bog‘liq t adqiqot lar G . Kirx gof va A. Keli ishlarida paydo bo‘ldi. “G raf ” iborasi D. Kyonig t omonidan 1936 yilda grafl ar nazariyasiga bag‘ishlangan dast labki darslikda uchraydi.

Graflar nazariyasi bo‘yicha tadqiqotlar natijalari inson faoliyatining turli sohalarida qo‘llaniladi. Ulardan ba’zilari quyidagilardir: boshqotirmalarni hal qilish; qiziqarli o‘yinlar; yo‘llar, elektr zanjirlari, integral sxemalari va boshqarish sistemalarini loyihalashtirish; avtomatlar, blok-sxemalar va komp’yuter uchun programmalarni tadqiq qilish va hokazo.