logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. MAYYALAR KALENDARIDAGI DAVRIYLIK

MAYYALAR KALENDARIDAGI DAVRIYLIK

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1200.6640625 KB
Ko'chirib olish
z MAYYALAR KALENDARIDAGI DAVRIYLIK z REJA: 1. MAYYA TAQVIMI 2. MAYYA TAQVIMIDAGI DAVOMIYLIK 3. MAYYA TAQVIMI HISOBLASH z1MAYYA TAQVIMI May a t aqv imi  — Kolumbgacha boʻlgan Mesoamerikada va  Gvatemala  togʻliklarida [1] ,  Verakrus ,  Oaxaka  va  Chiapas , Meksikadagi koʻplab zamonaviy jamoalarda qoʻllaniladigan  kalendarlar  tizimi hisoblanadi [2] . Maya taqvimining asosiy qoidalari butun mintaqada keng tarqalgan boʻlib, kamida miloddan avvalgi V asrga oid tizimga asoslanadi. U Zapotek va Olmek kabi boshqa oldingi Mesoamerikan tsivilizatsiyalari tomonidan qoʻllaniladigan taqvimlar va Mixtek va Atstek taqvimlari kabi zamonaviy yoki keyingi taqvimlar bilan koʻp jihatlarga ega [3] . Mayya mifologik anʼanalariga koʻra, Yukatek mustamlakasi hisoblarida hujjatlashtirilgan va soʻnggi klassik va postklassik yozuvlardan tiklanganidek, Itzamna xudosi koʻpincha taqvim tizimi haqidagi bilimlarni ota-bobolari Mayaga yetkazish bilan bir qatorda umumiy  yozish  va boshqa asosiy jihatlarni ham eʼtirof etgan [4] . z z2MAYYA TAQVIMI DAVOMIYLIGI Arifmetik jihatdan, kalendar raundining davomiyligi 260 va 365 ning eng kichik umumiy karrali, 18 980 — 73 × 260 Tzolkʼin kun va 52 × 365 Haabʼ kunli hisobda hisoblashgan [11] . zTzolkʼin  (zamonaviy maya  orfografiyasida , shuningdek, tzolkin yoziladi)  mayalik  tadqiqotchilar tomonidan Maya muqaddas davrasi yoki 260 kunlik kalendar uchun keng qoʻllaniladigan nomdir.  Tzolkʼin  soʻzi  neologizm  boʻlib, Yucatec Mayya tilida „kunlar soni“ degan maʼnoni anglatadi(Coe 1992-yilda). Kolumbgacha boʻlgan Maya xalqi tomonidan qoʻllanilgan ushbu kalendarning turli nomlari hali ham olimlar tomonidan muhokama qilinmoqda.  Aztek  taqvimi ekvivalenti  Naguatl  tilida  Tōnalpōhualli  deb nomlangan. Haabʼ oylarining nomlari bugungi kunda mustamlaka davridagi Yukatek Mayadagi mos nomlari bilan maʼlum boʻlib, XVI asr manbalari (xususan, Diego de Landa va Chumayelning  Chilam  Balami kabi kitoblarida) tomonidan koʻchirilib berilgan ekan. Kolumbgacha boʻlgan maya yozuvlaridagi Haabʼ glif nomlarining fonemik tahlillari shuni koʻrsatdiki, bu yigirma kunlik davrlar nomlari mintaqadan mintaqaga va davrdan davrga sezilarli darajada oʻzgarib turardi, bu esa asosiy til(lar) va Klassik va Klassik tillardagi foydalanishdagi farqlarni aks ettiradi. Postklassik davrlar ispan manbalari tomonidan yozilishidan oldin [10] . z3MAYYA KALENDARIDA HISOBLASH Taqvim davri sanalari har 18 980 kunda, taxminan 52 quyosh yilida takrorlanganligi sababli, sikl har bir umr davomida taxminan bir marta takrorlanadi, shuning uchun tarixni toʻgʻri qayd etish uchun tanishishning yanada nozik usuli kerak edi. 52 yildan ortiq vaqtni belgilash uchun Mesoamerikaliklar Long Count taqvimidan foydalana ekan. Mesoamerican Long Count taqvimini notoʻgʻri talqin qilish  2012-yil 21-dekabrda kataklizm sodir boʻladi  degan mashhur eʼtiqodga asos boʻldi. 2012-yil 21-dekabr, oddiygina kalendar keyingi bʼakʼtunga oʻtgan kun edi, yaʼni Long Count 13.0.0.0.0. Keyingi b’ak’tunning (Uzoq hisob 14.0.0.0.0) boshlanish sanasi 2407-yil 26-mart deb belgilangan boʻlsa, Long Count 1.0.0.0.0.0 da keyingi piktun (20 bʼakʼtunning toʻliq seriyasi) boshlangan sana esa4772-yil 13-oktyabr belgilangan ekan. z FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR Tedlock, Barbara, Time and the Highland Maya Revised edition (1992 Page 1) „Scores of indigenous Guatemalan communities, principally those speaking the Mayan languages known as Ixil, Mam, Pokomchí and Quiché, keep the 260-day cycle and (in many cases) the ancient solar cycle as well (chapter 4).“ ↑   Miles, Susanna W, „An Analysis of the Modern Middle American Calendars: A Study in Conservation.“ In Acculturation in the Americas. Edited by Sol Tax, p. 273. Chicago: University of Chicago Press, 1952.

z MAYYALAR KALENDARIDAGI DAVRIYLIK

z REJA: 1. MAYYA TAQVIMI 2. MAYYA TAQVIMIDAGI DAVOMIYLIK 3. MAYYA TAQVIMI HISOBLASH

z1MAYYA TAQVIMI May a t aqv imi  — Kolumbgacha boʻlgan Mesoamerikada va  Gvatemala  togʻliklarida [1] ,  Verakrus ,  Oaxaka  va  Chiapas , Meksikadagi koʻplab zamonaviy jamoalarda qoʻllaniladigan  kalendarlar  tizimi hisoblanadi [2] . Maya taqvimining asosiy qoidalari butun mintaqada keng tarqalgan boʻlib, kamida miloddan avvalgi V asrga oid tizimga asoslanadi. U Zapotek va Olmek kabi boshqa oldingi Mesoamerikan tsivilizatsiyalari tomonidan qoʻllaniladigan taqvimlar va Mixtek va Atstek taqvimlari kabi zamonaviy yoki keyingi taqvimlar bilan koʻp jihatlarga ega [3] . Mayya mifologik anʼanalariga koʻra, Yukatek mustamlakasi hisoblarida hujjatlashtirilgan va soʻnggi klassik va postklassik yozuvlardan tiklanganidek, Itzamna xudosi koʻpincha taqvim tizimi haqidagi bilimlarni ota-bobolari Mayaga yetkazish bilan bir qatorda umumiy  yozish  va boshqa asosiy jihatlarni ham eʼtirof etgan [4] .

z

z2MAYYA TAQVIMI DAVOMIYLIGI Arifmetik jihatdan, kalendar raundining davomiyligi 260 va 365 ning eng kichik umumiy karrali, 18 980 — 73 × 260 Tzolkʼin kun va 52 × 365 Haabʼ kunli hisobda hisoblashgan [11] .

O'xshashlar

Mayya kalendaridagi davriylik
Maya kalendarlaridagi davriylik
TABIATDAGI JARAYONLARNING DAVRIYLIK QONUNIYATI
Turk arab davriyligi
XI-XV ASRLARDA AMERIKA XALQLARI