logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. OB-HAVO VA IQLIM

OB-HAVO VA IQLIM

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

19791.376953125 KB
Ko'chirib olish
OB-HAVO VA IQLIM Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм Ob-havo. Siz radio va televizordan ob-havo ma’lumotlarini deyarli har kuni eshitasiz. O‘zingiz ham ob-havoni ko‘p kuzatgansiz. Bularning hammasi ob-havoning vaqt o‘tishi bilan o‘zgarishini va turli joylarda har xil bo‘lishini ko‘rsatadi. Ob-havoning asosiy elementlari (belgilari) – harorat, namlik, shamol va havo bosimidir. Troposferada ob- havo elementlariga bog‘liq ravishda shamol va bulutlar hosil bo‘ladi, yog‘inlar yog‘adi. harorat namlik shamol havo bosimi Ob-havo deb troposferaning biror joydagi ayni paytdagi yoki ma’lum bir vaqtdagi (sutka, hafta, oy, fasldagi) holatiga aytiladi. Ob-havoning barcha elementlari va hodisalari o‘zaro bog‘langan. Biror elementning o‘zgarishi boshqa elementlarning va butun ob-havoning o‘zgarishiga olib keladi. Masalan, bahorda erta bilan Quyosh chiqishi oldidan havo salqin, shamolsiz bo‘ladi. Quyosh ko‘tarilishi bilan Yer yuzasidagi havo isib yuqoriga ko‘tariladi, bug‘lanish kuchayadi. Iliq havo yuqoriga ko‘tarilib soviydi. To‘p-to‘p va yomg‘irli to‘p- to‘p bulutlar hosil bo‘ladi. Ba’zan yomg‘ir ham yog‘ib o‘tadi. Agar ob-havo bir necha kun o‘zgarmay bir xilda tursa, uni barqaror ob-havo deyiladi. Ob-havoni aytish uchun troposferaning holati haqidagi ma’lumotlar kerak bo‘ladi. Bunday ma’lumotlar meteorologik stansiyalarda to‘planadi. Ma’lumotlar Yerdagi kuzatishdan tashqari, kosmik yo‘ldoshlar va stansiyalardan ham olinadi. Meteorologik markazlarda ob-havo xaritalari tuziladi va shunday xaritalar yordamida ob-havo holati e’lon qilinadi. Iqlim. Ob-havoning biror joyga xos bo‘lgan ko‘pyillik rejimi (holati) shu joyning iqlimi deyiladi Iqlimning ta’rifiga harorat va yog‘in miqdori, shamollar, havo massalari, ob-havoning holati haqidagi ko‘pyillik o‘rtacha ma’lumotlar kiradi. Iqlim ta’rifiga yana eng yuqori va eng past harorat, yillik yog‘inning eng ko‘p va eng kam miqdori to‘g‘risidagi ma’lumotlar ham kiritiladi. Klimatogramma Masalan, eng yuqori harorat +17,5 o C iyulda, eng past harorat -8 o C, yanvarda kuzatilgan. Eng ko‘p yog‘in 97 mm, iyulda, eng kam yog‘in 32 mm, fevralda kuzatilgan ekan. Umumiy yillik yog ‘in miqdori 657 mm teng bo‘lmoqda Iqlim haqidagi ma’lumotlar nima uchun kerak? Iqlim har bir joyning tabiatiga, relyef, daryo va ko‘llar, o‘simlik hamda hayvonot dunyosiga ta’sir ko‘rsatadi. Iqlim haqida bilimga ega bo‘lmasdan turib shahar qurilishi, yo‘l o‘tkazish, to‘g‘on bunyod etish uchun joy tanlash mumkin emas. Qishloq xo‘jaligi ham ko‘p jihatdan iqlimga bog‘liq. Har bir joyning iqlimi nimalarga bog‘liq? Iqlim avvalo joyning geografik kengligiga bog‘liq. Ekvatorga yaqin yerlar Quyoshdan eng ko‘p nur oladi. Qutblarga yaqin o‘lkalarni esa Quyosh eng kam isitadi. Buning oqibatida Yer yuzida issiqlik mintaqalari vujudga keladi (61-rasm). Bular bitta issiq tropik, ikkita mo‘tadil va ikkita sovuq mintaqalardir. Sovuq mintaqa Mo‘tadil mintaqa Issiq mintaqa Mo‘tadil mintaqa Sovuq mintaqa Okeanlarning uzoq-yaqinligi ham joy iqlimiga ta’sir ko‘rsatadi. Yevropadagi Ispaniya va Gretsiya davlatlari O‘zbekiston bilan bir xil geografik kenglikda joylashgan. Lekin Ispaniya va Gretsiyada qishda havo harorati O‘zbekistondagidan ancha yuqori bo‘ladi, yog‘in ham ko‘p yog‘adi. Bunga sabab Atlantika okeanidan Ispaniya va Gretsiyaga iliq, sernam havo kelib turishidir. O‘zbekiston okeandan uzoqda joylashganligi sababli qishi sovuq va yozi juda issiq bo‘ladi. Qishda iliq, yozda salqin va yog‘in ko‘p yog‘adigan, dengizga yaqin joylar iqlimi dengiz iqlimi deyiladi. Qish sovuq, yoz issiq va yog‘in kam yog‘adigan iqlim kontinental iqlim deb yuritiladi (Mamlakatimiz iqlimi qanday iqlim?). Iqlimga joyning dengiz sathidan balandligi va tog‘ tizmalarining qanday joylashganligi ham katta ta’sir qiladi. Iqlimga ta’sir ko‘rsatuvchi omillar Foydalanilgan adabiyotlar: • P.Gulyamov, R.Qurbonniyozov, M.Avezov, N.Saidova – Geografiya (Tabiiy geografiya boshlang‘ich kursi), umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik, Toshkent – “Mitti Yulduz” – 2020/ www.eduportal.uz

OB-HAVO VA IQLIM Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

Ob-havo. Siz radio va televizordan ob-havo ma’lumotlarini deyarli har kuni eshitasiz. O‘zingiz ham ob-havoni ko‘p kuzatgansiz. Bularning hammasi ob-havoning vaqt o‘tishi bilan o‘zgarishini va turli joylarda har xil bo‘lishini ko‘rsatadi.

Ob-havoning asosiy elementlari (belgilari) – harorat, namlik, shamol va havo bosimidir. Troposferada ob- havo elementlariga bog‘liq ravishda shamol va bulutlar hosil bo‘ladi, yog‘inlar yog‘adi. harorat namlik shamol havo bosimi

Ob-havo deb troposferaning biror joydagi ayni paytdagi yoki ma’lum bir vaqtdagi (sutka, hafta, oy, fasldagi) holatiga aytiladi.

Ob-havoning barcha elementlari va hodisalari o‘zaro bog‘langan. Biror elementning o‘zgarishi boshqa elementlarning va butun ob-havoning o‘zgarishiga olib keladi.

O'xshashlar

HAVO HARORATI VA BOSIMI
Havo harorati balandlik_boʻyicha_oʻzgarishi_2_Troposferada_har
Afrika tabiiy, iqlim, iqlim sharoiti va tabiat zonalarini tahlil qilish
Choʻllanishda IQLIM VA GIDROLOGIK SHAROIT
Issiq iqlim mintaqalari