logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Osiyo qit’asining geografik o‘rni, chegaralari va siyosiy xaritasi

Osiyo qit’asining geografik o‘rni, chegaralari va siyosiy xaritasi

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

8039.0947265625 KB
Ko'chirib olish
Osiy o qit ’asining geografi k o‘rni, chegaralari v a siy osiy xarit asi Osiyo, qit’a, yangi mustaqil davlatlar, orol davlatlar, ichki kontinental davlatlar, respublika, monarxiya, federativ davlatlar. Jahonning eng yirik qit’asi Osiyo deb atalishi uning geografik o‘rni bilan bog‘liq. Qadimiy assuriyaliklar tilida u «Quyosh chi qishi», ya’ni «sharq» ma’nosini anglatadi. Osiyoning orollar bilan birgalikdagi umu miy maydoni 43,4 mln. km2 (Rossiyaning Osiyodagi qismi bilan). Aholisi 4,5 mlrd. kishidan ziyod, ya’ni Osiyoda insoniyatning deyarli 60 % i yashaydi (2018-y.). Osiyo ekvatorga nisbatan, asosan, Shimo liy, bosh meridianga nisbatan esa, asosan, Sharqiy yarim sharda joylashgan (36-rasm). Osiyo qirg‘oqlari to‘rtta okean suvlari bilan yuviladigan yagona qit’adir. Uni shimolda (Rossiyaning hududi) Shimoliy Muz, janubda Hind, sharqda Tinch okean, g‘arbda Atlantika okeani havzasiga tegishli O‘rta va Qora dengizlari o‘rab turadi. 1 4 2 35 Osiyoning siyosiy xaritasida, Rossiyani hisobga olmaganda, 47 ta mustaqil davlat mavjud. Bu davlatlarning ko‘pi Ikkinchi Jahon urushi dan keyingi davrda siyosiy mustaqillikka erishgan. Qit’aning eng yosh davlatlari qatoriga 1991-yilda mustaqillikni qo‘lga kiritgan O‘zbekiston, Qozog‘iston, Turkmaniston, Tojikiston, Qirg‘iziston, Ozarbayjon, Gruziya, Armaniston hamda 2002-yilda mustaqil davlatga aylangan Sharqiy Timor kiradi. Osiyo davlatlari hududining maydoniga ko‘ra bir-biridan ancha farq qiladi. Rossiya, Xitoy, Hindiston va Qozog‘iston jahonning 10 ta eng yirik qatoriga kiradi. 1 4 3 2 Yana 4 ta davlat – Saudiya Arabistoni, Indone ziya, Eron va Mongoliyaning maydoni 1 mln. km2 dan katta. 4 3 1 2 Shuningdek, hududi 500 ming km2 dan ziyod bo‘lgan Pokiston, Turkiya, Afg‘oniston, Myanma, Yaman va Tailand ham katta mamlakatlar hisoblanadi. 5 432 1 6 Shu bi lan birga, Osiyoda maydoni 1 ming km2 dan kichik bo‘lgan 3 ta davlat mavjud – Bahrayn, Singapur va Maldiv Respublikasi. Umuman olganda esa, Osiyoda Yevropaga nisbatan hududi katta bo‘lgan davlatlar ko‘p. 3 21 Osiyo davlatlarining aksariyatida dengizga bevosita chiqish imkoni yati mavjud. Ularning ayrimlari (masalan, Turkiya, Malayziya, Singa pur, Koreya Respublikasi) serqatnov dengiz yo‘llari va bo‘g‘izlar bo‘yida joylashgan. 1 2 3 Qit’a davlatlaridan 9 tasi orollarda joylashgan – Indoneziya, Filippin, Sharqiy Timor, Singapur, Yaponiya, Shri-Lanka, Maldiv Res publikasi, Kipr va Bahrayn. 9 8 7 6 4 5 2 1 3 Shu bilan birga Osiyoda 13 ta (12 ta) davlat quruqlik ichkarisida joylashgan. Ulardan yettitasi sobiq Ittifoq tarkibidan ajralib chiqqan yosh mustaqil davlatlar. Jahonning ichki kontinental davlatlaridan eng yirik ikkitasi (Qo zog‘iston va Mongoliya) aynan Osiyoda joylashgan. Quruqlik ichkarsida joylashgan davlatlar: 1. Armaniston 2. Ozarbayjon 3. Qozog‘iston 4. O‘zbekiston 5. Turkmaniston 6. Qirg‘iziston 7. Tojikiston 8. Afg‘oniston 9. Mongoliya 10. Nepal 11. Butan 12. Kambodja Qit’adagi 47 ta davlatdan 34 tasi respublika, 13 tasi monarxiya bosh qaruv shakliga ega. Osiyoda dunyoning 5 ta mutlaq monarxiyalaridan 4 tasi (Saudiya Arabistoni, Ummon, Qatar, Bruney) joylashgan. Ma’muriy-hududiy jihatidan Osiyodagi 7 ta davlat federativ tuzilishga ega – Hindiston, Pokiston, Myanma, Iroq, Malayziya, Nepal va Birlashgan Arab Amirliklari. 12 34 56 7 Osiyo davlatlari 5 ta subregionga bo‘linadi. Bular: Markaziy, Janubi-g‘arbiy, Janubiy, Janubi-sharqiy va Sharqiy Osiyodir. O‘zbekiston, Qo zog‘iston, Qirg‘iziston, Turkmaniston va Tojikiston Respublikalari Mar kaziy Osiyo subregionini tashkil qiladi. © Foydalanilgan adabiyotlar: • A. AbduQayyumov, I. Safarov, M. Tillaboyeva, V. Fedorko – Geografiya (Jahon iqtisodiy-ijtimoiy geografiyasi), umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 9- sinf o‘quvchilari uchun darslik, Toshkent – “O‘zbekiston” – 2019 • Atlas (Materik va Okeanlar geografiyasi), 6-sinf, O‘zbekiston Yer resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri qo‘mitasi, Toshkent 2020

Osiy o qit ’asining geografi k o‘rni, chegaralari v a siy osiy xarit asi

Osiyo, qit’a, yangi mustaqil davlatlar, orol davlatlar, ichki kontinental davlatlar, respublika, monarxiya, federativ davlatlar.

Jahonning eng yirik qit’asi Osiyo deb atalishi uning geografik o‘rni bilan bog‘liq. Qadimiy assuriyaliklar tilida u «Quyosh chi qishi», ya’ni «sharq» ma’nosini anglatadi.

Osiyoning orollar bilan birgalikdagi umu miy maydoni 43,4 mln. km2 (Rossiyaning Osiyodagi qismi bilan).

Aholisi 4,5 mlrd. kishidan ziyod, ya’ni Osiyoda insoniyatning deyarli 60 % i yashaydi (2018-y.).

O'xshashlar

Yevropaning geografik o‘rni, chegaralari va siyosiy xaritasi
Yevropaning geografik o‘rni, chegaralari va siyosiy xaritasi
Afrika geografik o‘rni va siyosiy xaritasi.
Amerikaning siyosiy xaritasi
Jahonning siyosiy xaritasi