logo

Qora metallurgiya

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1580.5576171875 KB
Qora metallurgiya •
Metallurgiya majmuasi ikki tarmoqni: qora 
metallurgiya va rangli metallurgiyani o‘z 
ichiga oladi. 
•
Qora metallurgiya – temir rudasi qazib 
chiqarish, cho‘yan, po‘lat eritish, prokat va 
ferroqotishmalar ishlab chiqarishdan iborat.   •
Hozirgi zamon metallurgiyasi uchun, birinchidan, 
metallning asosiy qismini metallurgiya 
kombinatlarida ishlab chiqarish xarakterlidir . 
Metallurgiyada xomashyoga ketma-ket ishlov 
beradigan kombinatlarning hissasi katta bo‘ladi. 
Chunki kombinatlarda bir yo‘la temir rudasidan 
domna pechlarida cho‘yan eritib olinadi, suyuq 
cho‘yan va temir-tersakdan (metallomdan) po‘lat 
erituvchi (marten, konverter, elektr) pechlarda 
po‘lat eritiladi, po‘latdan esa tayyor mahsulot – 
prokat olinadi. Metallurgiya kombinati  •
Fan-texnika taraqqiyoti metall eritishning 
chiqindisiz texnologiyasini, metall olishning 
yangi, serunum usullarini joriy qilishga olib 
kelmoqdaki, bu po‘lat sifatini oshirishni va 
prokatning xilma-xil turlarini olishni 
ta’minlamoqda. Metall olishning eng yangi 
usuli metallni domnasiz, ya’ni rudani 
eritmay undan metallni ajratib olishdir.  •
Qora metallurgiyada ishlab chiqarish uzluksiz 
markazlasha boradi. 
•
Metallurgiya kombinatlari  ko‘p miqdorda 
xomashyo va yoqilg‘i ishlatadi. Shu sababli 
ular xomashyo yoki yoqilg‘i bazalari yaqinida, 
ba’zan ular oralig‘ida quriladi. Bu 
metallurgiya korxonasi (kombinat)ni 
joylashtirishning eng muhim shartidir. 
•
Bunda suv, elektr energiya, tabiiy gaz bilan 
ta’minlash va tabiatni muhofaza qilish 
imkoniyatlari ham e’tiborga olinadi. •
Birinchi metallurgiya korxonasi – Bekobod 
metallurgiya zavodi 1946- yilda ishga tushirilgan 
(36-rasm). Zavodda po‘lat va prokat ishlab 
chiqarish ortib bormoqda. 1950-yilda 119 ming 
tonna po‘lat eritilgan, 76 ming tonna tayyor prokat 
ishlab chiqarilgan bo‘lsa, h о zird а  bu ko‘rs а tkich bir 
n е ch а  b а r о b а rg а о shg а n. Ammo zavod mahsuloti 
mamlakatning metallga bo‘lgan ehtiyojini qoplay 
olmayotir. Natijada qo‘shni davlatlardan ko‘plab 
metall keltirishga to‘g‘ri kelmoqda.   •
Ayni paytda x о rijd а n k е ltiril а yotg а n el е ktr о t ех nik 
po‘l а t, tunuk а ( list), turli pr о fill а rd а gi pr о k а tl а r, 
siml а r, cho‘yan m а hsul о tl а rig а  t а l а b  о rtm о qd а. 
M а ml а k а t iqtis о diyotini riv о jl а ntirish uchun 
z а rur bund а y m а hsul о tl а rni ch е td а n  о lib k е lish 
k е lgusid а  h а m d а v о m ettirils а,  s а rf ха r а j а tl а r 
ko‘p а yib, ul а rning r а q о b а tb а rd о shligi p а s а yadi. 
Bu m а ml а k а t iqtis о diy m а nf аа tl а ri v а 
ха vfsizligig а  s а lbiy t а’ sir ko‘rs а t а di. •
Z е r о,  h о zir q о r а  m е t а llurgiya t а rm о g‘ini 
riv о jl а ntirishni t а’ minl о vchi inn о v а tsi о n t а dbirl а rni 
а m а lg а о shirish d а vr t а l а big а а yl а nm о qd а.  Bund а y 
sh а r о itd а  inn о v а tsiyaning  а s о siy yo‘n а lishl а ri 
t а rm о qni ishl а b chiq а rish s а m а r а d о rligini yuks а ltirish, 
m а hsul о tl а r  а ss о rtim е ntini k е ng а ytirish, sif а tini 
ya х shil а sh, h а jmini ko‘p а ytirish  о rq а li riv о jl а ntirish 
his о bl а n а di. O‘zb е kist о nd а  buning uchun yirik h а md а 
miniz а v о dl а rd а  po‘l а t t а yyorl а shd а  unumd о rligi 
yuq о ri el е ktr p е chl а rd а n f о yd а l а nish, t а rm о q 
f ао liyatini po‘l а tpr о k а t ishl а b chiq а rish s хе m а si 
bo‘yich а  t а shkil etish, rud а d а gi t е mir miqd о ri nisb а t а n 
k а m k о nl а rni h а m o‘zl а shtirishg а  to‘g‘ri k е l а di.   •
M е t а llurgiya  а gr е g а tl а rining quvv а ti  о shishi 
ishl а b chiq а rish j а r а yonl а rini 
m еха niz а tsiyal а sh v а а vt о m а tl а shtirishg а, 
t ех n о l о giyal а rni t а k о mill а shtirishg а о lib 
k е l а di, m а hsul о t t а nn а r х ini  а rz о nl а shtirib, 
m е hn а t unumd о rligini 20–30 f о izg а  ko‘t а r а di. •
Q о r а  m е t а llurgiyani riv о jl а ntirish  а sn о sida 
yurtimizd а  m а vjud t е mir rud а si k о nl а rini 
o‘zl а shtirish, rud а l а rni q а yt а  ishl а shning 
s а m а r а d о r t ех n о l о giyal а rini t а nl а sh v а 
а m а liyotd а  qo‘ll а sh bil а n b о g‘liq mu а mm о l а r 
uchr а ydi. Bizd а  m е hn а t, g а z, en е rgiya r е sursl а ri 
y е t а rli, t а rm о q m а hsul о tl а rig а  ehtiyoj yuq о ri 
ek а nligi R о ssiya, Q о z о g‘ist о n v а  Ukr а in а d а n 
k е ltiril а yotg а n q о r а  m е t а ll а r o‘rnini b о suvchi 
qo‘shimch а  pr о k а t ishl а b chiq а rish quvv а tl а rini 
t а shkil qilish  а fz а lligini isb о tl а ydi. •
Yirik s а n оа t k о r хо n а l а ri m а ml а k а t iqtis о diyotini 
riv о jl а ntirish,  а h о li b а ndligini t а’ minl а shd а  muhim 
o‘rin tut а di.  То shk е ntd а  b а rp о  etil а yotg а n  То shk е nt 
m е t а llurgiya z а v о di shul а rd а n biridir. Umumiy y е r 
m а yd о ni 100 g е kt а rd а n ib о r а t bo‘lg а n k о r хо n а ning 
qurilish ishl а rini 2 yild а  yakunl а sh r е j а l а shtirilg а n. 
Z а v о dg а  It а liya, G е rm а niya,  А vstriya k а bi d а vl а tl а rd а 
ishl а b chiq а rilg а n ilg‘ о r v а  z а m о n а viy uskun а l а r 
k е ltiril а di.  Ко r хо n а d а а vt о m о bill а rg а  kuz о v ishl а b 
chiq а rish uchun m е t а ll listl а r, qurilishd а  ishl а til а dig а n 
turli m е t а ll ch е r е pits а l а r, pr о fn а stil h а md а  m а ishiy 
t ех nik а l а r uchun m е t а ll listl а r t а yyorl а n а di. •
Ко r хо n а  to‘liq quvv а td а  ishg а  tushirilg а ch, 
yilig а 500  milli о n d о ll а rlik m а hsul о t ishl а b 
chiq а rilishi, 1000 d а n ziyod ish o‘rni 
yar а tilishi kutilm о qd а. То shk е nt sh а hrid а gi 
Т urin p о lit ех nik а  univ е rsit е ti, Isl о m  Ка rim о v 
n о mid а gi  То shk е nt d а vl а t t ех nik а  univ е rsit е ti 
v а  s о h а g а  i х tis о sl а shg а n k а sb-hun а r 
k о ll е jl а rid а  m а zkur k о r хо n а  uchun 
mut аха ssisl а r t а yyorl а sh ko‘zd а  tutilg а n.

Qora metallurgiya

• Metallurgiya majmuasi ikki tarmoqni: qora metallurgiya va rangli metallurgiyani o‘z ichiga oladi. • Qora metallurgiya – temir rudasi qazib chiqarish, cho‘yan, po‘lat eritish, prokat va ferroqotishmalar ishlab chiqarishdan iborat.

• Hozirgi zamon metallurgiyasi uchun, birinchidan, metallning asosiy qismini metallurgiya kombinatlarida ishlab chiqarish xarakterlidir . Metallurgiyada xomashyoga ketma-ket ishlov beradigan kombinatlarning hissasi katta bo‘ladi. Chunki kombinatlarda bir yo‘la temir rudasidan domna pechlarida cho‘yan eritib olinadi, suyuq cho‘yan va temir-tersakdan (metallomdan) po‘lat erituvchi (marten, konverter, elektr) pechlarda po‘lat eritiladi, po‘latdan esa tayyor mahsulot – prokat olinadi.

Metallurgiya kombinati