Quyosh,oy va yulduzlar

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3806 KB

Ko'chirib olish

Q uyosh
•
Quyosh – Yerga eng yaqin bo‘lgan qizib yotgan
yulduz – olov shardir. U Quyosh sistemasining
o‘rtasida joylashgan. Quyosh – Yerdagi
yorug‘lik va issiqlik manbai. Uning atrofida 8 ta
sayyora aylanib turadi. Bular - Merkuriy,
Venera, Yer, Mars, Yupiter, Saturn, Uran,
Neptun, sayyoralaridir

•
Sayyoralarning yulduzlardan farqi shuki, ular nur
sochmaydi, Quyoshdan tushgan nurni qaytaradi,
xolos. Olimlar murakkab asboblar, har xil
teleskoplar yordamida sayyoralar va ularning
yo‘ldoshlari asosan bir xil moddalardan
tuzilganini aniqlashgan. Ular ham Yerda
uchraydigan moddalardan tuzilgan ekan.
Sayyoralarning yulduzlardan yana bir farqi shuki,
ular koinotdagi o‘z o‘rinlarini o‘zgartirib turadilar.

Oy
•
Oy – Yerning tabiiy yo‘ldoshi, Oy o‘zidan nur
sochmaydi, Quyoshdan tushgan nurni
qaytaradi. Oy Yer atrofini deyarli bir oyda bir
marta aylanib chiqadi. Yer, Quyosh va Oyning
osmonda bir-biriga nisbatan joylashgan
o‘rniga qarab u bizga har xil ko‘rinadi. Bizga
Oyning Quyosh nuri bilan yoritilgan qismigina
ko‘rinadi.

•
Agar diqqat bilan qarasangiz yangi Oy o‘roq
shaklida bo‘ladi. Endi eslab qoling: yangi Oy
kechqurun Quyosh botganda g‘arb tomonda
ko‘rinadi, eski, tugayotgan Oy esa erta tongda
Quyosh chiqmasdan sharq tomonda ko‘zga
tashlanadi. Agar Oy doira shaklida bo‘lsa,
to‘lin Oy deyiladi. Oyning 14-15- kunlari to‘lin
Oy bo‘ladi. Oy tutilishi to‘lin Oy kunlariga
to‘g‘ri keladi. Oy, Yer, Quyosh osmonda bir
chiziqqa to‘g‘ri kelib qolganda Oy tutiladi.

•
Quyosh va Oyning Yerni tortishi natijasida dengiz hamda
okeanlarda davriy ravishda suv qalqishi , ya'ni suvning
ko‘tarilib, pasayishi ro‘y beradi. Suvning ko‘tarilib qaytishi
Quyosh tortishiga nisbatan Oy tortganda ikki baravar kuchli
bo‘ladi

•
Odamlar osmon jismlarini kuzatish natijasida
Oy va Quyosh taqvimlarini tuzishni, quruqlik
va okeanlarda turgan joylarini aniqlashni,
Yerning kattaligi va shaklini belgilashni
o‘rganib olishgan

Yulduzlar.
•
Tunda osmonga qarasangiz, juda ko‘plab yulduzlar tartibsiz
sochilib yotganga o‘xshaydi. Aslida ular osmonda tartibsiz
sochilib yotmaydi. Hozirgi vaqtda olimlar rasadxona
(observatoriya)larda yulduzlarning kattaligi, harorati, kimyoviy
tarkibi va harakatlarini shuningdek, o‘zaro joylashgan o‘rinlarini
ham o‘rganishmoqda. Yulduzlar nihoyatda qizib yotgan, Yerdan
juda uzoqda joylashgan osmon yoritgichlaridir. Ularni odamlar
qadimdan guruhlarga ajratishgan va har bir guruhga nom
berishgan. Bular yulduz turkumlari deb ataladi. Masalan,
Tarozu, Chayon, Mezon va boshqalar.

•
Bolalar, sizlar Katta Ayiq yulduzlar turkumini
bilsangiz kerak. Ularni xayolan chiziq bilan
tutashtirsangiz darhaqiqat, cho‘michga o‘xshaydi.
Cho‘mich bandidagi ikkinchi yulduz yonida kichik
yulduzcha bor. Qadimda jangchilarning ko‘zi
o‘tkirligini shu yulduzni ko‘ra olishiga qarab
aniqlashgan. Bizga ko‘rinib turadigan ancha yorug‘
yulduzlardan biri Oltin Qoziq (qutb) yulduzidir. Bu
yulduz hamma vaqt ham osmonda bir joyda –
Shimoliy qutb ustida turadi.

•
Oltin Qoziq (qutb) yulduzini osongina topsa bo‘ladi. Buning
uchun Katta Ayiq yulduzlar turkumi – cho‘michning
chekkadagi ikkita yulduz oralig‘idagi masofani besh marta
qo‘yib chiqilsa, Oltin Qoziq yulduziga boradi.
•
Yulduzga qarab oriyentirlash.

Yulduzga qarab oriyentirlash.
•
Oltin Qoziq yulduziga qarab shimolga ,
demak , boshqa tomonlarga bo ‘ lgan yo ‘
nalishni ham aniqlash mumkin . Agar old
tomoningiz bilan shimolga qarab tursangiz,
o‘ng tomoningiz sharq, chap tomoningiz g‘arb,
orqa tomoningiz janub bo‘ladi. O‘zi turgan
joyni ufq tomonlariga nisbatan aniqlash
oriyentirlash deyiladi

•
Shimol, janub, sharq, g‘arb ufqning asosiy tomonlari, shimoli-sharq,
shimoli-g‘arb, janubi-sharq va janubi-q‘arb ufqning oraliq tomonlaridir.

Quyosh, Oy va yulduzlar

Q uyosh • Quyosh – Yerga eng yaqin bo‘lgan qizib yotgan yulduz – olov shardir. U Quyosh sistemasining o‘rtasida joylashgan. Quyosh – Yerdagi yorug‘lik va issiqlik manbai. Uning atrofida 8 ta sayyora aylanib turadi. Bular - Merkuriy, Venera, Yer, Mars, Yupiter, Saturn, Uran, Neptun, sayyoralaridir

• Sayyoralarning yulduzlardan farqi shuki, ular nur sochmaydi, Quyoshdan tushgan nurni qaytaradi, xolos. Olimlar murakkab asboblar, har xil teleskoplar yordamida sayyoralar va ularning yo‘ldoshlari asosan bir xil moddalardan tuzilganini aniqlashgan. Ular ham Yerda uchraydigan moddalardan tuzilgan ekan. Sayyoralarning yulduzlardan yana bir farqi shuki, ular koinotdagi o‘z o‘rinlarini o‘zgartirib turadilar.

O'xshashlar

QUYOSH, OY VA YULDUZLAR

Yerning Quyosh atrofida aylanishi

Quyosh haqida umumiy tasavvurlar

Sharqda qo’llanilgan quyosh kalеndarlari