logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Renessans davrining komil insonni tarbiyalashdagi o’rni

Renessans davrining komil insonni tarbiyalashdagi o’rni

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

12999.438476562 KB
Ko'chirib olish
Mavzu: Renessans davrining komil insonni tarbiyalashdagi o’rni. Reja: I BOB. UYG’ONISH DAVRIDA KOMIL INSONNI TARBIYALASHNING NAZARIY, METODOLOGIK ASOSLARI. 1.1.Uyg’onish davrida komil inson tushunchasining kelib chiqish tarixi. 1.2.Yangi O’zbekiston poydevori insonparvarlik va inson qadri asosida tiklanmoqda. 1.3.Yangi O’zbekiston kelajagini ta’lim-tarbiya va ilm-u fanda zamonaviy dunyoga yuzlantirish. II BOB. KOMIL INSON KONSEPSIYASI TO’G’RISIDAGI IJTIMOY-FALSAFIY QARASHLAR. 2.1. Uchinchi renessans g’oyasi milliy g’oya darajasiga ko’tarilishi. 2.2. Noyob milliy va umuminsoniy merosimiz biz uchun doimiy harakatdagi hayotiy dasturga aylanishi lozim. 2.3. Sharq va G’arb uyg’onish davrida komil inson tushunchasining ilmiy-falsafiy asoslari. Mavzuning dolzarbligi. • Baxtli odamlargina dunyoni yangilashga, o’zgartirishga qodir. Mamlakatimiz siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy, ma’naviy-ma’rifiy sohalarda jadal islohotlarga kirishish uchun yangi taraqqiy topgan “Yangi O’zbekiston”ni yaratish uchun avvalo bizga inson qadrini ulug’lash, ularning huquq va erkinliklari ta’minlanishi zarur. • Uchinchi renessansning poydevori inson qadri bilan mustahkamlanishi asos qilib olinishi kerak. Bu yo’lda xalqimiz ruhiyatini ko’tarish, ularning ichki imkoniyatlarini o’rganib chiqish, yoshlarning shaxs sifatidagi kamolotini yuksaltirishga, inson qadr-qimmatini oshirib hurmatini joyiga qo’yish kabi masalalar dolzarb va ahamiyatlidir. Mazkur dastur ijrosida avvalo loqaydlik va beparvolikdan voz kechib, dahldorlik hissini oshirib, inson qadrini ulug’lashda, yoshlarimiz tarbiyasida,ularning komillik yo’lida ibrat bo’lishimiz, fuqarolarimizga zamonaviy ta’lim dasturlarini ishlab chiqishimiz va bularni jamlagan holda bu dasturlarni milliy g’oya darajasiga ko’tarishda hammamiz birdek jonbozlik ko’rsatishimiz o’ta muhim masala bo’lib qolmoqda. Bu yo’lda bor kuch va imkoniyatlarimizdan foydalanib “Yangi O’zbekiston”ni birgalikda taraqqiyot cho’qqisiga olib chiqish eng dolzarb masala bo’lib turibdi. Bu vazifani albatta aql-idrokimiz, kuch- g’ayratimiz, sabr-matonat bilan qo’lni qo’lga berib birgalikda quramiz. Uyg’onish davri (renessans). • Uyg'onish davri(Renessans) • Renessansning asosiy alomatlari jaholat va mutaassiblikni yorib o'tib, insonni ulug'lash (Gumanizm) uning iste’dodi, aqliy imkonyatlarini yuzaga chiqarishga asoslanadi . Komillikning asosiy shartlari. • Yaxshi tarbiya ko'rgan inson jamiyat boyligi, inson ziynati u egallagan bilimlar bilan o'lchanadi. Insondagi qobilyatni kamolga yetkazish tarbiya bilan amalga oshadi. Inson yomon xulqlardan saqlansa, u inson go'zal xulqlarga odatlanadi, hurmat va e'tiborga sazovor boladi . Komillik mashaqqatli yo’l. • Inson kamoloti osonlikcha erishilmaydi va yolg’iz o’zi erisha omaydi. Bunga ta’lim-tarbiyani to’g’ri yo’lga qo’yish orqali erishish mumkin. Bu yo’l insonni ham aqliy, ham axloqiy jihatdan kamolga yetkazadi. Tarix zarvaraqlaridan ibrat. • Abu Rayhon Beruniy aytganlaridek: " Komillikning asosini ilm tashkil qiladi deb hisoblaydi. Barcha illatlarning asosiy sababchisi ilimsizlikdir deya urg'u beradi. Allomaning fikricha aqliy va axloqiy go'zallik, adolatli va vijdonli bo'lish komil inson qiyofasida aks etishi zarur bo'lgani eng asosiy sifatlardir". Uchinchi renessans davrida inson qadrining ulug’lanishi. Inson qadrini ulug’lash eng oliy fazilat bo’lib, har bir fuqaro tinch va xavfsiz hayot kechirishi, huquq va erkinliklari to’liq amal qilinishi Yangi O’zbekistonga zamin yaratadi. Zamonaviy ijtimoiy himoya tizimlarini ishlab chiqish sog’lom avlodni yaratish demakdir. 2022-yil “Inson qadrini ulug’lash va faol mahalla yili” nomi berilganligidan ko’rinib turibdiki inson qadri masalasi hali to’laligicha yechim topgani yo’q. Bu yo’lda aholi orasida ilm-marifat bilan diniy savodxonlikni ham shakllantirsak ma’naviy komillik sari yo’naltirgan bo’lamiz. Bu ulug’vor ishlardan ko’zlangan asosiy maqsad inson qadr-qimmatini ulug’lash, insonni e’zozlash, huquq va erkinliklarini himoya qilish, odamlarni rozi qilish asosiy vazifamiz. Bu ish mamlakatimiz istiqbolida eng ustuvor ish hisoblanadi. Inson qadri uchun • Tarafdorimiz • Qarshimiz Uchinchi renessans – inson qadriInson shaxsiy kamoloti yo’lida huquqiy savodxonligini oshirishda dasturiy asosini yaratish. Yoshlarda tarixiy kamolotini oshirish. o’tmishdan ibrat olib o’z qadr-qimmati uchun shaxsiy Shaxsiy nafs quli bo’lishning oldini olish yo’lida yoshlikdan bilim saviyasini oshirib milliy g’urur ruhida insoniylikni saqlab qolish.Inson kasb faoliyatida iqtisodiy asosini ta’minlash. Yangi O’zbekistonda insonparvarlik, ma’naviyat va tarbiya. • Yaxshi fazilatlar yolg’iz mukammal bo’lmaydi. Shu sababli ma’naviy komillik haqida so’z yuritar ekanmiz tarbiyaning turli ko’rinishlari ahloqiy, aqliy, jismoniy, huquqiy,estetik, etik, ekologik va shunga o’xshash tarbiyaviy jarayonlarni izchil tizimlashtira olsak Yangi O’zbekiston poydevori mustahkam qalqon vazifasini o’taydi. • Tarbiya jarayonlarida biz yoshlarda tarbiyaning nima maqsadga qaratilganligini ong-u shuuriga singdirish, tarbiyani ta’lim va mehnat bilan bog’lay olish, tarbiyada insonparvarlik va demokratik jihatlarini ochib bera olish, tarbiyada milliy va umuminsoniy vazifalarni ustuvorligini ko’rsata olish eng muhimi barchasini uyg’unlashtira olsak biz o’ylagan Uchinchi renessans davrida komil yosh avlodni tarbiyalagan bo’lamiz. Samimiylik va adolat har qanday fazilatning asosidir va bu tushunchalarning zamirida ham tarbiya yotadi. Insonpavarlik , ma’naviyat va tarbiya. Kamolotning bosh mezoni. • Kamolotning bosh mezoni bu bilimli bo’lishdir. Bilimli insonning adolatli bo’lishi uning yanada yuksakligini ta’minlaydi. Bolani jismoniy, axloqiy, aqliy tarbiyasini uzviy shakllantirsa, u chin inson qilib kamol toptirishda asosiy omil deb biladi. “Alisher Navoiy” Aqilli, adolatli Axloqli, bilimli Mard, jasur Dono, muruvvatli Qobilyatli Ijodkor Sog’lom, kamtar Insonparvar , saxovatli Sabr- qanoatli Komillik timsolini gavdalantirganda. Renessans davrida komillikning zaruriy sharti. • Uyg'onish davrida komil inson suv va havodek zarur. Har bir kishi jamiyatda munosib bo'lib kamol topmog'i kerak, degan qarash doimo dolzarb bo'lib kelgan. Buning yechimi farzand tug‘ilgan kunidan boshlab zarur tarbiyani olmog'i zarur. Farzand tarbiyasi qancha erta bo’lsa bu ota-ona yutug'i, jamiyat taraqqiyoti, davlat barqarorligining asosiy shartidir. Komillik yo’lida ta’lim-tarbiyaning asosiy sharti. • Insonni ta’lim-tarbiya orqali qayta tarbiyalash, aqliy qobiliyatini o’stirish eng asosiy vazifamiz. Bolaning to’g’ri voyaga yetishi uchun ichki va tashqi muhitni yaxshilashimiz kerak, bunda ota-ona va ta’lim dargohlarining o’rni katta va mas’uliyatlidir Renessans – Yangi O’zbekiston sari. • Biz Yangi O’zbekistonni qayta tiklar ekanmiz inson axloqiy kamoloti uchun zarur bo’lgan ilm-u hunar, ilm-ma’rifat juda zarur, bu ijtimoiy-ma’naviy hayotning rivoji uchun xizmat qiladi. Insonning eng katta yutug’i – kamtarligi, chunki bu fazilat insondagi nohushlik va hijolatdan saqlaydi. Bu fazilatlarning barchasi insonni komillikka olib boradi va Yangi O’zbekiston davriga zamin yaratadi. Kattalar bilan muloqotda kamtarona, hurmat bilan yondashish. Ortiqcha so’zlamaslik Tilga ko’p erk bermaslik Kamtarlik Aql bilan ish ko’rish Komillikning asosi – ilm. • Komil inson tarbiyasi hamma davrlarda muhim ijtimoiy vazifa hisoblanib, yaxshi tarbiya koʻrgan insonga jamiyat boyligi deb qaralgan. Inson ziynati u egallagan bilimlari bilan oʻlchangan. Islom dini taʼlimotida bilimli insonlar yetuk deb sanalsa, mutafakkirlarimiz qarashlarida komil inson boʻlish uchun koʻpgina xususiyatlarni egallash lozimligi oʻz aksini topganini koʻrishimiz mumkin. Yangi O’zbekistonda zamonaviy ta’lim- tarbiya. • Hozirgi kunda ta’lim tizimida jahon tajribasini o’rganish, tahlil qilish, bizga mos jihatlarini ta’lim tizimiga joriy qilish, bizdagi ta’lim tizimini jahon standartlari darajasiga olib chiqish Yangi O’zbekistonni barpo etish yo’lidagi muhim omillardan biridir. • Mamlakatimizda izchillik bilan amalga oshirilayotgan ta’lim sohasidagi islohotlar zamirida Vatanimizni yanada taraqqiy ettirish, yoshlarni har jihatdan barkamol shaxs etib voyaga yetkazish, sohalar uchun yuqori bilimga ega mutaxassislarni tayyorlashdek maqsadlar mujassamdir. O'zbekistonda olib borilayotgan ta'lim islohotlari jarayonida asosiy e'tibor yoshlar orasida iste'dodlarni aniqlash va rivojlantirishga qaratilmoqda. Ilmsizlik va g’oyasizlik Kibr-u havo bahillikShahvat va zino G’azab va zulm Komillikdan tubanlikka yetaklovchi illatlar Nafs Tasavvuf ta’limotida - Komil inson. • “ Komil inson” tushunchasi tasavvuf adabiyotida ko’p marta tilga olingan, bahsu munozaralarga sabab bo’lgan, tadqiqotlar nashr etilgan. Shulardan Ibn al-Arabiy, Husayn Voiz Koshifiy, Sayid Abduqodir Geloniy, Aziziddin Nasafiylarning risolalarni tilga olish mumkin. Ibn al- Arabiy fikricha komil insonni Alloh ilohiy nurdan yaratgan. Ilohiyot bilimdonlari ko’rsatishicha, ilohiy nur barcha mavjudotlardan hatto yer va osmondan ham avval yaratilgandir. • Ibn al-Arabiy fikriga qaraganda, Alloh ilohiy nurdan ahli avvalni yaratdi va uning suvrat-u ko’rinishini «komil inson» qiyofasida zuhur etdi. Shu ma’noda, Alloh odamni rahmon suratida yaratdi, degan hadis mavjud. Yangi O’zbekiston strategiyasi. Milliy iqtisodiyotni rivojlantirish Xalqparvar davlat Adolatli ijtimoiy siyosat Ma’naviy taraqqiyot O’zbekiston va umumbashariy muammolar Xavfsizlik va tashqi siyosat Inson – Yangi Renessans ijodkori. • Har bir jamiyat o ziga zarur shaxsni tarbiyalaydi. Unga o z taraqqiyoti ʻ ʻ darajasi va tendensiyalaridan kelib chiqib axloqiy, e tiqodiy, kasbiy- ʼ professional, huquqiy va boshqa qator talablar qo yadi. Jamiyat ʻ taraqqiyotining pirovard maqsadi ham inson, uning farovon, erkin va xavfsiz turmush kechirishidir. • Uchinchi Renessans g oyasini o qitish va keng jamoatchilik ongiga ʻ ʻ yetkazishda nihoyatda ehtiyotkor bo lish, me yordan oshirib ʻ ʼ yubormaslik talab etiladi. Har qanday buyuk rejalar, buyuk g oyalar ʻ inson ehtiyojlari, turmushi yaxshilanishi, erkinligi ortishi va ma naviy ʼ kamoloti bilan bevosita bog lansagina, hayotiylik va reallik kasb etadi. ʻ Aks holda u havoyi orzu havasligicha qolib ketadi. Sharqda Komil insonni shakllantirish • Mustaqil fikrlovchi erkin shaxsni shakllantirish ta’lim va kadrlar tayyorlash milliy modelining asosiy maqsadi. Ijtimoiy munosabatlar ko‘lamining kengayishi o‘sib kelayotgan avlodni o‘ta murakkab xususiyatga ega munosabatlar jarayoniga har tomonlama etuk etib tayyorlash vazifasini qo‘ymoqda. • Komil insonni shakllanirish masalasi barcha davrda ham muhim ijtimoiy vazifa sifatida kun tartibiga qo‘yilgan. Xususan, zardushtiylik dinida komillikning asosi ezgu fikr, ezgu so‘z va ezgu amal (harakat)dan iborat ekanligi ta’kidlansa, islom ta’limoti g‘oyalariga ko‘ra etuklikning bosh mezoni – ilmlilik, bilimli bo‘lishdir. Komillik mezonlari • Abu Ali ibn Sino ham kamolotga erishishning birinchi mezon sifatida bilimli bo‘lishni alohida qayd etadi. Bilimli insonning adolatli bo‘lishi esa uning yanada yuksalishini ta’minlaydi, deya baholab alloma, adolatni ruhiy lazzat (ruhiy hotirjamlik)ning muhim ko‘rsatkichi ekanligini uqtiradi. Jadidchilikda - Komil inson • Abdulla Avloniy komil insonni tarbiyalash borasidagi qarashlari bilan Sharq mutafakkirlarining fikrlarini boyitar ekan, komil inson qiyofasida, yana shuningdek, vatanparvarlik, hamda intizomlilik sifatlari ham namoyon bo‘lishi kerak, deb hisoblaydi. Alloma millat taqdirining jonkuyari sifatida milliy til taraqqiyoti jamiyat ma’naviy rivojini ta’minlovchi asosiy omil, deya baholaydi. Uchinchi renessans va tarix • O'zbekiston xalqining ko'p asrlik boy tarixiga nazar tashlar ekanmiz, unda taraqqiyot cho'qqilarini zabt etishning mashaqqatli bosqichlarini ko'rishimiz mumkin. Bu bosqichlarda davlatchiligimizning shakllanishi, jamiyatda ilmu fan, san'at va madaniyatning yuksalishi, buyuk siymolarning o'z ijodida erishgan yutuqlari jahon tamaddunining rivojiga hissa qo'shishdek iftixorli jarayonlar gavdalanadi. Matonatli xalqimiz esa azal-azaldan o'zgarish va qiyinchiliklarga tayyor bo'lgan. Bilamizki, jamiyat hech qachon bir joyda turmaydi va doim rivojlanish hamda yangilanishga intiladi. Shu sababli - qadriyatlar, urf-odatlar va an'analar o'zgaradi. Yoshlar esa - shu taraqqiyot va o'zgarishlarni harakatlantiruvchi kuch asosidir. Bugun o'z tengdoshlariga ibrat bo'layotgan, jamiyatdagi yangilanishlar jarayonida innovatsion g'oya va loyihalari bilan faol ishtirok etayotgan yoshlar juda ko'pchilikni tashkil qilishi bizni, albatta, quvontiradi. Yangi O’zbekiston kelajagi • Hozirda Yangi O’zbekiston, Uchinchi renessans kabi atamalarni kundalik hayotimiz davomida ko’p bor eshitamiz. Ammo bu so’zlar ma’nosini ko’pchilik tushunmaydi. Biz avvalo bu atamalarni shunchaki so’zda qolib ketmasligini, oddiy xalq ham Yangi O’zbekistonda o’z orzu-niyatlariga yeta olishini tushunishiga erishmog’imiz lozim. Zero o’tmishda ajdodlarimiz erishgani kabi biz ham yangi renessans davrini yarata olishga kuchimiz ham, imkoniyatimiz ham yetarli. Bu maqsadga erishish yolida bizning tayanchimiz hozirda yetishib kelayotgan ilmli, saviyali yosh mutahassis kadrlardir. Bu maqsad yo’lida biz yoshlar jipslashib, ahil bo’lib dunyoda o’zbek xalqining qanchalik qudratli ekanini ko’rsata olishimiz eng katta maqadimizdir. E’ TIBORIN GIZ UCHUN RAHMAT!

Mavzu: Renessans davrining komil insonni tarbiyalashdagi o’rni. Reja: I BOB. UYG’ONISH DAVRIDA KOMIL INSONNI TARBIYALASHNING NAZARIY, METODOLOGIK ASOSLARI. 1.1.Uyg’onish davrida komil inson tushunchasining kelib chiqish tarixi. 1.2.Yangi O’zbekiston poydevori insonparvarlik va inson qadri asosida tiklanmoqda. 1.3.Yangi O’zbekiston kelajagini ta’lim-tarbiya va ilm-u fanda zamonaviy dunyoga yuzlantirish. II BOB. KOMIL INSON KONSEPSIYASI TO’G’RISIDAGI IJTIMOY-FALSAFIY QARASHLAR. 2.1. Uchinchi renessans g’oyasi milliy g’oya darajasiga ko’tarilishi. 2.2. Noyob milliy va umuminsoniy merosimiz biz uchun doimiy harakatdagi hayotiy dasturga aylanishi lozim. 2.3. Sharq va G’arb uyg’onish davrida komil inson tushunchasining ilmiy-falsafiy asoslari.

Mavzuning dolzarbligi. • Baxtli odamlargina dunyoni yangilashga, o’zgartirishga qodir. Mamlakatimiz siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy, ma’naviy-ma’rifiy sohalarda jadal islohotlarga kirishish uchun yangi taraqqiy topgan “Yangi O’zbekiston”ni yaratish uchun avvalo bizga inson qadrini ulug’lash, ularning huquq va erkinliklari ta’minlanishi zarur. • Uchinchi renessansning poydevori inson qadri bilan mustahkamlanishi asos qilib olinishi kerak. Bu yo’lda xalqimiz ruhiyatini ko’tarish, ularning ichki imkoniyatlarini o’rganib chiqish, yoshlarning shaxs sifatidagi kamolotini yuksaltirishga, inson qadr-qimmatini oshirib hurmatini joyiga qo’yish kabi masalalar dolzarb va ahamiyatlidir.

Mazkur dastur ijrosida avvalo loqaydlik va beparvolikdan voz kechib, dahldorlik hissini oshirib, inson qadrini ulug’lashda, yoshlarimiz tarbiyasida,ularning komillik yo’lida ibrat bo’lishimiz, fuqarolarimizga zamonaviy ta’lim dasturlarini ishlab chiqishimiz va bularni jamlagan holda bu dasturlarni milliy g’oya darajasiga ko’tarishda hammamiz birdek jonbozlik ko’rsatishimiz o’ta muhim masala bo’lib qolmoqda. Bu yo’lda bor kuch va imkoniyatlarimizdan foydalanib “Yangi O’zbekiston”ni birgalikda taraqqiyot cho’qqisiga olib chiqish eng dolzarb masala bo’lib turibdi. Bu vazifani albatta aql-idrokimiz, kuch- g’ayratimiz, sabr-matonat bilan qo’lni qo’lga berib birgalikda quramiz.

O'xshashlar

Komil insonni har tomonlama tarbiyalashda ona tilining roli
Yangi zamon davrining eng mashhur diplomatlari
Yerning koinotdagi o’rni
Sharq uyg’onish davri(IX-XII asrlar)da ta’lim tarbiya va pedagogiK fikrlar rivoji.(Ibn Sino, Abu Nasr Farobiy,Abu Rayhon Beruniy, Kaykovus, al-Xorazmiy,Mahmud Qoshg’ariy)
QISHLOQ XO’JALIGINING MAMLAKAT IQTISODIYOTIDAGI O’RNI