Sharqiy Osiyo xalqlari
![ Sharqiy Osiyo
xalqlari
108 - guruh talabasi Nosirov Sulton
Muhammad](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_1.png)
![Mavzu : Sharqiy Osiyo xalqlari .
Reja :
Sharqiy Osiyo xalqlari haqida umumiy ma’lumot .
Xo’jalik madaniy tiplari .
Diniy e’tiqodlari .](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_2.png)
![ Osiyo qit`asining eng ko`p sonli xalqlari sharqiy
qismida joylashgan.
Juda keng hududni egallagan bu mintaqaga Xitoy
Mongoliya , Korey a Yaponiya davlatlari kiradi.. 1,5
milliardga yaqin aholiga ega bo`lgan Sharqiy
Osiyoda 1 985 -yilgi statistik ma`lumotlarga
qaraganda bir milliarddan ortiq xitoylar , 120
millionga yaqin yaponlar , 65 million koreyslar , 17,5
milliondan ortiq tayvanliklar , 3,6 millionga yaqin
mo`g`ullar va boshqa elatlar yashaydi.
Antropologik jihatdan butun Sharqiy Osiyo xalqlari
katta mongoloid irqning ayrim shoxobchalariga oid.
Mintaqaning tabiati va iqlimi rang -barang bo`lib,
turli xo`jalik -madaniy tiplarning shakllanishiga
sabab bo`lgan.](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_3.png)
![Janubiy Koreya bayrog’i.](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_4.png)
![ Koreyslarning ajdodlari miloddan avvalgi II ming yillikka
kelib joylashgan. Ular Janubiy Manchjuriya, Shimoliy
Xitoydan materik orqali va dengiz bo`ylab kelganlar.
Eramizning boshlarida bir necha asrlar davomida har xil
qabilalar o`zaro urush olib borganlar, dastlab, X asrda Choson
davlati paydo bo`lib, Koryo sulolasi hukmronligida
birikkanlar. Ularga xitoylarning beqiyos ta`siri bo`lgan,
yozuvni qabul qilib, shu asosda alifbo yaratganlar.
XII asrlarda Xitoy bilan Koreya mo`g`ullar tomonidan talon -
toroj qilingan. Urushlar mamlakatni ancha orqaga tashlagan.
Faqat Yaponiya bu urushlarga aralashmay, o`zi Koreyaga
yurishlar qilib turgan .
1948 -yili Koreya Xalq Demokratik Respublikasi deb e’lon
qilinadi.](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_5.png)
![Janubiy Koreya an’analari.](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_6.png)
![ Koreyslarning asosiy kasbi dehqonchilik. Ular asosan,
bug`doy, sholi, arpa, gaolyan, loviya va yog` ekinlari,
kartoshka va batat ekadilar. Texnik ekinlardan paxta, tamaki,
jenshen va tut daraxti o`stiradilar. Chorva kam rivojlangan,
asosan, cho`chqa, yirik shoxli mol (ishchi kuchi sifatida),
parranda, go`sht uchun it parvarish qilinadi. Baliqchilik katta
rol o`ynaydi.
Koreys uylari tabiiy sharoitiga qarab turli xilda: tog`li yerlarda
to`p uylar, vohalarda to`g`ri ko`chali uylar qurilgan. Sinch
ustunli uylar kam uchraydi. Tog`li joylarda yog`ochdan,
vohada toshdan yoki guvaladan qurilgan 2 -3 xonali uylarning
oyna, eshiklari romli, qog`oz bilan bekitilgan.
Ko`p uylarda isitiladigan supa (kan), o`tirib -turish va yotish
uchun polda chipta to`shalgan, faqat ovqat vaqtida stol
kiritiladi. Uy -ro`zg`or buyumlaridan sopol, yog`och, mis
idishlar mavjud. Kiyimlar sandiqda saqlanadi.](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_7.png)
![Yaponiya bayrog’i.](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_8.png)
![](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_9.png)
![Yapon gerbi.](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_10.png)
![ Yapon xalqining etnogenezi haligacha to`liq
aniqlanmagan. Yapon tili, yuqorida qayd
qilinganidek, mustaqil til turkumiga kirmaydi.
Yaponlarning eng qadimgi madaniyati neolit davriga
oid umumiy «dzemon» nomi bilan ma`lum bo`lib,
kelgindi aholisi – aynlar – indoneziyalik va qit`adan
kelgan koreyslar bilan aralashib murakkab etnik
guruhni yuzaga keltirgan.
Eramizning I asrlarida Yaponiyada jamoa – urug`
tuzumi yemirila borib, sinflar paydo bo`ladi va VII
asrda ilk davlat tashkil topadi.
O`sha vaqtda Yaponiyaga Xitoyning ta`siri kuchli
bo`lgan, yozuvi va madaniy belgilari ko`chib o`tgan.
Asli yapon va koreys xalqlarining mustaqil millat
sifatida shakllanishi VII -XII asrlarga to`g`ri keladi.](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_11.png)
![ Iqtisodiy va madaniy jihatdan taraqqiy etgan Yaponiyaning
yarim aholisi qishloq xo`jaligida band.
Asosiy ekin – sholi, ammo arpa, bug`doy, loviya, batat, har
xil sabzavot, bog`dorchilik, gulchilik, pillachilik ham ancha
rivojlangan. Irrigatsiya, ximizatsiya, texnikadan keng
foydalaniladi. Xokkaydo orolida ot, yirik shoxli mol,
cho`chqa boqiladi.
Baliqchilik eng yirik xo`jalik hisoblanadi. Bu soha jahonda
birinchi o`rinda turadi. Baliq va molluska taomga
ishlatiladi. Yaponiyada marvarid ovlash kasbi rivojlangan.
U bilan asosan, xotinlar shug`ullanadi.
Somon shlapalar to`qish, yog`och buyumlar yasash,
umuman badiiy hunarmandchilik nihoyatda rivojlangan.](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_12.png)
![Yaponiya.](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_13.png)
![](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_14.png)
![Xitoy bayrog’i.](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_15.png)
![Xitoy gerbi.](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_16.png)
![ III ming yilliklarda sharqiy yanshaoliklar o`rta Xitoy
tekisliklarida yashovchi janubiy qabilalar bilan aralashib ilk
Xitoy tiliga asos solingan.
Keyingi ming yillikda qadimiy xitoy qabilalari – sya va shan
(in)lar yirik qabilaviy ittifoqlar tuzib dastlabki sinfiy
jamiyatlar negizidagi ilk davlatlar (eng kuchligi shan, keyin
chjou)ni yaratgan. Ular qo`shni turli irqdagi etnik guruhlar
bilan yaqin aloqada bo`lganlar.
Shan davrida iyeroglif tipida yozuv paydo bo`lgan , uning jez
idishlari va folbinlar fol ochadigan maxsus suyaklar (folbin
suyaklari)ga yozilgan namunalari bizgacha yetib kelgan.
Keyinchalik bu yozuv qo`shni Koreya va Yaponiyaga
tarqalgan.
Shunday qilib, mil. avv. I ming yillikning boshlariga kelib
o`rta Xitoy tekisliklarida uzoq vaqt davom etgan qadimgi xitoy
etnosining shakllanish jarayoni tugaydi va ular o`zlarini
«xuasya» deb atay boshlaydilar. Qadimiy xitoylar etnik
birligining paydo bo`lishi o`sha davrlarda Xuanxe va Yanszi
daryolari vohalaridagi davlatlarning birlashishiga dastlabki
turtki berdi. Oqibatda eramizdan avvalgi III asrlarga kelib
markazlashgan Sin va Xan imperiyalari yuzaga kelgan.](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_17.png)
![Buyuk Xitoy devori.](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_18.png)
![Xitoydagi Sin Shixuandi maqbarasidan topilgan haykalchalar.](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_19.png)
![ X itoylarning uylari yog`ochdan 2 -3 xonalik sinch
qilib, orasiga xom yoki pishgan g`isht terilgan, tomi
va devorlari somon va yaproq bilan yopilgnn. Odatda
yog`langan qog`oz yopishtirilgan bir -ikkita oyna
qo`yilgan.
Xitoylarning qishloq uylari fanza deb ataladi. Xona
o`rtasida kichkina devorlari doim isib turadigan
o`choqqa qozon qo`yiladi. Asosiy ro`zg`or
buyumlari yog`och yoki sopol idishlar, stol, yotib -
turish uchun bo`yra (ko`rpa -to`shak o`rnida)dan
iborat. Qishloqlar asosan, yo`l va suv bo`yida
joylashgan.
Xitoylarning asosiy mashg`uloti qadimdan
dehqonchilik bo`lib, mil.avv. III ming yillikda yuzaga
kelgan va yuqorida tilga olingan yanshao madaniyati
bilan bog`liq bo`lgan.](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_20.png)
![Mongoliya gerbi.](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_21.png)
![](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_22.png)
![Sharqiy Osiyo xalqlarining xo’jalik madaniy tiplari .
Eng qadimgi xo’jalik madaniy tipi ovchilik, baliqchilik va
termachilik bo’lib, mezolit davrida shakllangan. Hozirgi
paytda Xitoyning kava, bandun, bulan xalqlarida va
Yaponiyaliklarning aynlar guruhida saqlangan.
Ikkinchi xo`jalik -madaniy tiplar qo`1 yoki chopqi
dehqonchilik bilan bog`liq bo`lib, asosan, O`rta Xitoy
tekisliklarida mil. avv. V ming yilliklarning oxirida paydo
bo`lgan.
Temir mehnat gurollarining paydo bo`lishi mil . avv. I ming
yillikning kelib uchinchi xo`jalik -madaniy tipi shudgor
dehqonchiligini dastlab Shimoliy Xitoyda yuzaga keltirgan edi.](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_23.png)
![ To`rtinchi xo`jalik manchjur xalqlarida tarqalgan.
Bu tip asli miloddan avvalgi I ming yilliklarda hozirgi
Mo`g`ulistonning mo`tadil iqlimli yerlarida paydo
bo`lgan. Ular ko`chmanchi turmush tarziga ega
bo`lib qo`y, yilqi, qisman yirik shoxli qoramol va
tuya boqqanlar.
Keyinchalik Tibet tog`larida ham qo`tos boquvchi
ko`chmanchi -chorva elatlar paydo bo`ladi.
Xitoyning shimoli -sharqiy qismida (Katta Xingan
hududida) o`ziga xos tayga bug`uchiligi xo`jalik -
madaniy tipi (orogon, evenk kabi etnik guruhlarda)
diqqatga sazovor.](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_24.png)
![E’tiboringiz uchun raxmat!](/data/documents/3cd6aa37-9ade-4811-9b62-e9461888ffba/page_25.png)
Sharqiy Osiyo xalqlari 108 - guruh talabasi Nosirov Sulton Muhammad
Mavzu : Sharqiy Osiyo xalqlari . Reja : Sharqiy Osiyo xalqlari haqida umumiy ma’lumot . Xo’jalik madaniy tiplari . Diniy e’tiqodlari .
Osiyo qit`asining eng ko`p sonli xalqlari sharqiy qismida joylashgan. Juda keng hududni egallagan bu mintaqaga Xitoy Mongoliya , Korey a Yaponiya davlatlari kiradi.. 1,5 milliardga yaqin aholiga ega bo`lgan Sharqiy Osiyoda 1 985 -yilgi statistik ma`lumotlarga qaraganda bir milliarddan ortiq xitoylar , 120 millionga yaqin yaponlar , 65 million koreyslar , 17,5 milliondan ortiq tayvanliklar , 3,6 millionga yaqin mo`g`ullar va boshqa elatlar yashaydi. Antropologik jihatdan butun Sharqiy Osiyo xalqlari katta mongoloid irqning ayrim shoxobchalariga oid. Mintaqaning tabiati va iqlimi rang -barang bo`lib, turli xo`jalik -madaniy tiplarning shakllanishiga sabab bo`lgan.
Janubiy Koreya bayrog’i.
Koreyslarning ajdodlari miloddan avvalgi II ming yillikka kelib joylashgan. Ular Janubiy Manchjuriya, Shimoliy Xitoydan materik orqali va dengiz bo`ylab kelganlar. Eramizning boshlarida bir necha asrlar davomida har xil qabilalar o`zaro urush olib borganlar, dastlab, X asrda Choson davlati paydo bo`lib, Koryo sulolasi hukmronligida birikkanlar. Ularga xitoylarning beqiyos ta`siri bo`lgan, yozuvni qabul qilib, shu asosda alifbo yaratganlar. XII asrlarda Xitoy bilan Koreya mo`g`ullar tomonidan talon - toroj qilingan. Urushlar mamlakatni ancha orqaga tashlagan. Faqat Yaponiya bu urushlarga aralashmay, o`zi Koreyaga yurishlar qilib turgan . 1948 -yili Koreya Xalq Demokratik Respublikasi deb e’lon qilinadi.