ШИРИНМИЯ ЕТИШТИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ ВА УНИНГ МАХСУЛОТ СИФАТИГА ТА'СИРИ

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

9298.4462890625 KB

Ko'chirib olish

1
ШИРИНМИЯ ЕТИШТИРИШ
ТЕХНОЛОГИЯСИ ВА УНИНГ
МАХСУЛОТ СИФАТИГА
ТА'СИРИ

2
DOLZARBLIGI
Hozirgi kunga kelib dunyo aholisining soni ortib borayotgan bir paytda
insonlarning oziq-ovaqat, kiyim-kechak va dori-daronga bo’lgan ehtiyoji ham
o’sib bormoqda. Insoniyat qadimdan dorivor o’simliklardan foydalanib
kelishgan. Hozirgi kunda ham turli kasalliklarni davolashda dorivor
o’simliklarga talab juda yuqori.
Shirinmiya (Glycyrrhiza glabra L.) o’simligining biologik xususiyatlarini o’ganish
bo’yicha Respublikamiz olimlari tomonidan bir qancha ishlar olib borilgan, lekin
Samarqand viloyati tumanlarida o’rganilmagan. Yuqoridagi ma’lumotlarga
asoslangan holda biz Samarqand viloyatining Oqdaryo va Urgut tumanlarida
Glycyrrhiza glabra o’simligining tabiiy va tajriba maydonchasidagi biologik va
mahsulot sifatiga tuproqning kimyoviy tarkibi uning xususiyatlarini o’rgandik.

3
Tadqiqotning maqsadi. Samarqand viloyati hududida Shirinmiya ( Glycyrrhiza
glabra L. )ning yetishtirish, biologik xususiyatlarini o’rganish va uning
mahsulot sifatiga va tuproq kimyoviy tarkibiga ta’siri.
Tadqiqotning vazifalari. Tadqiqot oldiga quyidagi vazifalarni amalga oshirish
rejalashtirildi:
- shirinmiya to’g’risida adabiy manbalar asosida ma’lumotlar to’plash va
ularni tahlil qilish;
-shirinmiyaning sistematik holati va tarqalishini o’rganish;
- shirinmiya urug’ining dala sharoitida unishini aniqlash;
- shirinmiyaning ontogenezini o’rganish;
- shirinmiyaning fenologik xususiyatlarini o’rganish;
- shirinmiyaning gullash biologiyasini o’rganish;
- shirinmiyaning ildiz tizim tuzilishi o’rganish;
- shirinmiyaning urug’ mahsuldorligini o’rganish.
- shirinmiya o’simligini tuproq kimyoviy ta’sirini o’rganish.
Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Samarqand viloyati Urgut tumani sharoitida
( Glycyrrhiza glabra L. )ning biologik hamda Shirinmiyaning tabiiy mahsulot
sifatida tutgan o’rni o’rganild.Shirinmiyaning tuproq kimyoviy tarkibiga ta’siri
xususiyatlari o’rganildi.

5
Tuksiz shirinmiya ildizining morfobiometrik ko'rsatkichlari(n=5).
Tuman Oqdaryo Urgut
Uzunligi (sm) Eni (sm) Uzunligi (sm) Eni (sm)
Asosiy ildiz 121.0±8.5 11.4±1.9 174.0±15.3 14.5±1.2
Yon ildizlar 28.1±2.4 2.0±0.18 75.0±6.2 7.4±5.3
Nisbiy yoshi 8 - 11 yosh 21 - 25 yosh

7
SHirinmiya o‘sish
davriyligi Qatlam chuqurligi ,
sm Quruq qoldiq , % EC
pH

Birinchi yil shirinmiya 0-30 1,230 1,91 7,32

30-53 1,435 3,02 7,40

53-90 1,365 3,30 7,53

90-120 1,585 3,77 7,43
Shirinmiya ta’sirida tuproq tarkibidagi tuzlar miqdorini o‘zgarishi .

8
S h irin
miya
o‘sish
davriyl
igi Qatlam
chuqurli
gi sm Gum
us,
% Azot
( N ), % Fos
for
( P
2 O
5 ),
% K aliy
( K
2 O ),
% Nitrat
(N-
NO
3),
mg/kg Harakat
chan fos
for
(P
2 O),
mg/kg Almashin
uvchi
kaliy
(K
2 O),
mg/kg Gips,
% CO
2 ,
%
Birin -
c h i yil
shirin
miya 0-30 0,72 0,070 0,094 2,25 33,9 23,06 150 1,032 6,33
30-53 0,40 0,042 0,050 2,5 28,4 10,80 80 1,005 6,68
53-90 0,30 0,035 0,047 1,8 23,8 12,13 63 1,010 6,74
90-120 0,30 0,028 0,043 1,8 20,5 10,80 70 0,982 6,93S h irinmiya o‘simligi ta’sirida tuproqlar kimyoviy tarkibini o‘zgarishi .

9
SHirinmiya
o‘sish
davriyligi O‘simlik
a’zolari Azot Fosfor Kaliy
Birinchi yil
shirinmiya Ildiz 0, 4 6 0, 3 6 0,21
Poya 0, 3 5 0, 5 6 0 ,80
Barg 0. 43 0,5 0 0 , 4 6O‘simlik tarkibidagi oziqa moddalar miqdori , %

10
XULOSALAR
S hirinmiyaning vegetatsiyasi Oqdaryo tumani sharoitida 176 kun, Urgut tumanida esa 151
kun davom etdi.
1. O’simlikning asosiy ildizi vertikal holatda 121-170 sm chuqurlikkacha o’sadi.
2 .Asosiy ildizning ikki yon tomonidan yon ildizlar unib chiqqan bo’lib, ularning uzunligi
14-14,5 sm.
3. Sutaka davomida eng ko’p gul 12:00 dan 14:00 gacha vaqt oralig’ida 51.8% gul hosil
bo’lganini kuzatildi. Mavsum davomida eng ko’p 41.98% gullar 2-iyundan 3-iyungacha
hosil bo’l adi.
4.Dukkakning uzunligi Oqdaryo tumani sharoitida 1.8±0.16 sm. 2-6 urug’li. Har bir
dukkakning ichidagi urug’lar soni o’rtacha 4.95±0.34 ta. Bitta to’pguldan hosil bo’lgan
dukkaklar soni 14.6±1.52 ta. Urgut tumanida esa dukkagining uzunligi 1.73±0.18sm. Har
bir dukkakning ichidagi urug’lar soni o’rtacha 4.77±0.37ta. Bitta to’pguldan hosil bo’lgan
dukkaklar soni 13.8±1.26ta.
5. O’simlikning urug’larini unib chiqishi uchun optimal harorat 30 C011. Shunday qilib,
shirinmiya o‘sish dariyligini uzayishi olti yilgacha bo‘lganda oziqa moddalar oshib
boradi keyingi davrlarda esa kamayib borishi kuzatiladi.
6. Tuproqlarning agrokimyoviy va kimyoviy tarkibi shirinmiya o‘simligini o‘sish davrini
cho‘zilishi bilan ularning tarkibini o‘zgarib borishi kuzatiladi. S h irinmiya o‘sish davrini
cho‘zilishi bilan organik modda to‘plpnib boradi, gumus va azot miqdori oshadi, fosfor
va kaliy miqdri o‘simlik tomonidan o‘zlashtirilishi hisobiga kamayib boradi .

11
Tafsiyalarlar
•
“ Shirinmiya (Glycyrrhiza glabra L.)ning, kimyoviy va yetishtirish texnologiyasi
va uning mashsulot sifatiga ta’siri ” mavzusini o’rganish bo’yicha o’z ilmiy
izlanishlarimiz davomida olgan natijalarimizga asoslangan holda quyidagi
tavsiyalarni beramiz
•
Samarqand viloyatida tuksiz shirinmiya ildizidan farmotsevtik mahsulot
tayyorlaydigan mini sexlarni tashkil etish;
•
Qizilmiya yetishtirish umuman iqtisodiy jihatdan foydali
•
4 yillik tsikl 3 yillik sikldan 3 baravar foydali
•
Keyingi tsikl bilan o'sadi: rentabellik (+50%), foyda (5 marta), rentabellik (8
marta)
•
Fermer 11 million so‘mga yaqin foyda olish imkoniyatiga ega bo‘ladi. ga foydada
- har 3 yilda (kam unumdor yerlardan)
•
Mamlakatda qayta ishlash sanoatini rivojlantirish – iqtisodiy samaradorlikni
oshirish zarur
•
Bizga dastlabki investitsiyalar, imtiyozli kreditlar – past foizli va ixtiyoriy garov,
davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash kerak.

1 ШИРИНМИЯ ЕТИШТИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ ВА УНИНГ МАХСУЛОТ СИФАТИГА ТА'СИРИ

2 DOLZARBLIGI Hozirgi kunga kelib dunyo aholisining soni ortib borayotgan bir paytda insonlarning oziq-ovaqat, kiyim-kechak va dori-daronga bo’lgan ehtiyoji ham o’sib bormoqda. Insoniyat qadimdan dorivor o’simliklardan foydalanib kelishgan. Hozirgi kunda ham turli kasalliklarni davolashda dorivor o’simliklarga talab juda yuqori. Shirinmiya (Glycyrrhiza glabra L.) o’simligining biologik xususiyatlarini o’ganish bo’yicha Respublikamiz olimlari tomonidan bir qancha ishlar olib borilgan, lekin Samarqand viloyati tumanlarida o’rganilmagan. Yuqoridagi ma’lumotlarga asoslangan holda biz Samarqand viloyatining Oqdaryo va Urgut tumanlarida Glycyrrhiza glabra o’simligining tabiiy va tajriba maydonchasidagi biologik va mahsulot sifatiga tuproqning kimyoviy tarkibi uning xususiyatlarini o’rgandik.

3 Tadqiqotning maqsadi. Samarqand viloyati hududida Shirinmiya ( Glycyrrhiza glabra L. )ning yetishtirish, biologik xususiyatlarini o’rganish va uning mahsulot sifatiga va tuproq kimyoviy tarkibiga ta’siri. Tadqiqotning vazifalari. Tadqiqot oldiga quyidagi vazifalarni amalga oshirish rejalashtirildi: - shirinmiya to’g’risida adabiy manbalar asosida ma’lumotlar to’plash va ularni tahlil qilish; -shirinmiyaning sistematik holati va tarqalishini o’rganish; - shirinmiya urug’ining dala sharoitida unishini aniqlash; - shirinmiyaning ontogenezini o’rganish; - shirinmiyaning fenologik xususiyatlarini o’rganish; - shirinmiyaning gullash biologiyasini o’rganish; - shirinmiyaning ildiz tizim tuzilishi o’rganish; - shirinmiyaning urug’ mahsuldorligini o’rganish. - shirinmiya o’simligini tuproq kimyoviy ta’sirini o’rganish. Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Samarqand viloyati Urgut tumani sharoitida ( Glycyrrhiza glabra L. )ning biologik hamda Shirinmiyaning tabiiy mahsulot sifatida tutgan o’rni o’rganild.Shirinmiyaning tuproq kimyoviy tarkibiga ta’siri xususiyatlari o’rganildi.

4 shirinmiya (Glycyrrhiza glabra L.)

5 Tuksiz shirinmiya ildizining morfobiometrik ko'rsatkichlari(n=5). Tuman Oqdaryo Urgut Uzunligi (sm) Eni (sm) Uzunligi (sm) Eni (sm) Asosiy ildiz 121.0±8.5 11.4±1.9 174.0±15.3 14.5±1.2 Yon ildizlar 28.1±2.4 2.0±0.18 75.0±6.2 7.4±5.3 Nisbiy yoshi 8 - 11 yosh 21 - 25 yosh

O'xshashlar

Даража ва унинг хоссалари

Бутун курсаткичли даража ва унинг хоссалари

FDDI технологияси

Спин-спин таъсир ва унинг ЯМР спектрда акс этиши

АМИР ТЕМУР ДАВЛАТИНИНГ ТАШКИЛ ТОПИШИ ВА УНИНГ ХАРБИЙ ЮРИШЛАРИ