Sonli va harfli ifodalar

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

686.4111328125 KB

Ko'chirib olish

Sonli va harfli ifodalar
Dars maqsadi:
a) ta’limiy maqsad: o’quvchilarga sonli va harfli ifodalar haqida tushuncha berish va bilimlarini
mustahkamlash.
b) tarbiyaviy maqsad: o’quvchilarni o’z o’rnida gapirish odobi bilan tarbiyalash hamda ularda misol
javoblari asosida estetik didni shakllantirish.
c) rivojlantiruvchi maqsad: o’quvchilarda mustaqil ishlash qobiliyatini va hozirjavoblikni oshirish .
Amaliyotga oshirish usuli: amaliy masalalarni yechish.Nutqda matematik terminlarni savodli qo’llay
olish.Tashabbus ko’rsatish,tadbirkorlik,masalalar yechishda faoliyat ko’rsatish bo’yicha bilimlarni
oshirish.
Dars turi: yangi bilim berish.
Dars jihozi: tarqatmalar, AKT, darslik.
Dars metodi: tushuntirish, savol-javob, “Tez hisoblayman” ta’limiy o’yini.

Tashkiliy qism

O’quvchilar bilan salomlashish

Davomat ni so’rash

Uy ga be rilgan t opshiriqni t e k shirish
“ Agar siz matematikani juda murakkab deb
o’ylasangiz, hayotning qanday murakkab ekanligini
bilmas ekansiz ”

№ 184
a) (3426+2345)-345=(2345-345)+3426=
=2000+3426= 5426
b) (3453+898)-2353=(3453-2353)+898=
=1100+898= 1998
d) (6578+1437)-1578=(6578-1578)+1437=
=5000+1437= 6437

№ 18 5
a) 12478-12378+7934=100+7934= 8034
b) 38709+13576-21709=(38709-21709)+
+13576=17000+13576= 30576
d) 28676+1111-21776=(28676-21776)+
+1111=6900+1111= 8011
e) 41512+13924-23412=(41512-23412)+
+13924=18100+13924= 32024

№ 186
To’g’ri to’rtburchak shaklidagi maktab
hovlisining bo’yi 216 m , eni esa bo’yidan 45 m
qisqa . Maktab hovlisining perimetri ni hisoblang.
Javob:
Maktab hovlisining perimetri 774 m
ekan.Berilgan:
Bo’yi__ 216 m
Eni____ ? ,45 m qisqa
Perimetri- ? m
Yechish:
1) 216-45= 171 (m) eni
Formula:
P=(bo’yi+eni)∙2
2) P=(216+171) ∙2= 774 (m)

№ 187
“ Lacet t i” av t omobili massasi 1246 k g, “ Cobalt ” av t omobili massasi esa
1149 k g. “ Cobalt ” av t omobili “ Lacet t i” av t omobilidan necha
k ilogrammga y engil?
Berilgan:
“Lacetti” avtomobili-1246 kg
“ Cobalt” avtomobili-1149 kg ?kg yengil
Yechish:
1) 1246-1149= 97 (kg) yengil
Javob:
“ Cobalt” avtomobili “Lacetti” avtomobilidan
97 kgga yengil .

II.O’tilgan mavzuni so’rash:
“ Kim t opqir?” o’y ini
1) 427 sonining 52 ta kamidan
90 ta ortiq sonni toping.
2) 6714 sonining 714 ta
kamidan 500 ta ortiq sonni
toping.
3) 100 sonining 22 ta ortig’idan
55 ta ortiq sonni toping.
4) 7458 sonining 64 ta
kamidan 90 ta kam sonni
toping.
5) 605 sonining 89 ta kamidan
987 ta ortiq sonni toping. 1) (427-52)+90=375+90=465
2) (6714-714)+500= 6500
3) (100+22)+55= 177
4) (7458-64)-90=
=7394-90= 7304
5) (605-
89)+987=516+987= 1503

Mavzu: Sonli va harfli ifodalar.
6 sm
6 sm
Sonlar, arifmetik amallar
va qavslardan tuzilgan
ifodalar sonli ifodalar
deyiladi.
4

s
m
4
s
m P=2 (6+4)=2 6+2 4=20
∙ ∙ ∙

6 sm
6 sma

s
m
a
s
m P=2 (6+a)=2 6+2
∙ ∙ ∙
a

Masala:
Ishchi 2 soat ishladi. U birinchi soatda 12 dona , 2-soatda esa 1-
soatdagidan m dona ko’p detal tayyorladi. Ishchi ikki soatda
tayorlagan detallar sonini ifodalaydigan harfli ifoda tuzing.a)
m=4 va b) m=8 ga teng bo’ladigan qiymatlarini toping.
1-soatda-12 dona d
2-soatda-12+m dona d
Yechish:
12+12+m (dona) detal
a)m=4: 12+12+4=28 (dona) detal
b)m=8: 12+12+8=32 (dona) detal
Javob: Ishchi ikki soatda
m=4: 28 dona,
m=8: 32 dona detal tayyorlagan. ?ta detal

5 № 18 8
Sonli ifodaning qiymatini toping.
a) 13∙5+98=65+98=163
b) 127+108:3-24=
=127+36-24=139
c) 12∙8+98-35=
=96+98-35=159a) 13∙5+98=
b) 127+108:3-24=
c) 12∙8+98-35=

5 № 189
Harfl i if odaning qiy mat ini
t oping.
a)128-31=97 b)39-18=21
128-43=85 124-18=106
128-59=69 215-18=197
d)35+0=35
35+10=45
35+100=135a) 128-b=
b=31; 43; 59
b) b-18=
b=39; 124;
215
c) 35+x=
x=0; 10; 100

5 № 19 0
Harfl i if odaning qiy mat ini
t oping.
a)(128-12∙3)+(14∙3-18)=116
(128-12∙4)+(14∙4-18)=118
(128-12∙5)+(14∙5-18)=120
b)(30∙4-25)-(20∙4+10)=5
(30∙8-25)-(20∙8+10)=45
(30∙10-25)-(20∙10+10)=65a) (128- 12 b)+(14b-18)=
b=3; 4; 5
b) (30y-25)-(20y+10)=
b=4; 8; 10

Yangi mavzuni must ahk amlash
Savollar:
1. Sonli ifodaning qiymati
qanday topiladi?
2. Qanday ifoda sonli ifoda
bo’ladi?
3. Sonli ifodaga misollar
ayting.
4. Harfli ifoda deb nimaga
aytiladi?
5. Harfli ifodada son qiymatni
bersak, natija nima chiqadi?
6. Harfli ifodaga misollar
keltiring. Javoblar:
1. Sonli ifodada amallar belgilangan
tartibda bajarilsa, sonli ifodaning
qiymati hosil bo’ladi.
2. Sonlar, arifmetik amallar va
qavslardan tuzilgan ifodalar sonli
ifodalar deyiladi.
3. 15+28-12, 78+26+69,…
4. Sonlar, harflar, arifmetik amallar
va qavslardan tuzilgan ifodalar
harfli yoki harfiy ifodalar deyiladi.
5. Harfli ifodada son qiymatni
bersak, natija son chiqadi.
6. 14+b-a, 48+g-k+18,… .

QUVNOQ DAQI QA VAQTI .
Triangle Rectangle
Circle
square5
number

•
Uyga vazifa
№ 194, №195,
№196
misol va
masalalar.

Sonli va harfli ifodalar Dars maqsadi: a) ta’limiy maqsad: o’quvchilarga sonli va harfli ifodalar haqida tushuncha berish va bilimlarini mustahkamlash. b) tarbiyaviy maqsad: o’quvchilarni o’z o’rnida gapirish odobi bilan tarbiyalash hamda ularda misol javoblari asosida estetik didni shakllantirish. c) rivojlantiruvchi maqsad: o’quvchilarda mustaqil ishlash qobiliyatini va hozirjavoblikni oshirish . Amaliyotga oshirish usuli: amaliy masalalarni yechish.Nutqda matematik terminlarni savodli qo’llay olish.Tashabbus ko’rsatish,tadbirkorlik,masalalar yechishda faoliyat ko’rsatish bo’yicha bilimlarni oshirish. Dars turi: yangi bilim berish. Dars jihozi: tarqatmalar, AKT, darslik. Dars metodi: tushuntirish, savol-javob, “Tez hisoblayman” ta’limiy o’yini.

Tashkiliy qism  O’quvchilar bilan salomlashish  Davomat ni so’rash  Uy ga be rilgan t opshiriqni t e k shirish “ Agar siz matematikani juda murakkab deb o’ylasangiz, hayotning qanday murakkab ekanligini bilmas ekansiz ”

№ 184 a) (3426+2345)-345=(2345-345)+3426= =2000+3426= 5426 b) (3453+898)-2353=(3453-2353)+898= =1100+898= 1998 d) (6578+1437)-1578=(6578-1578)+1437= =5000+1437= 6437

№ 18 5 a) 12478-12378+7934=100+7934= 8034 b) 38709+13576-21709=(38709-21709)+ +13576=17000+13576= 30576 d) 28676+1111-21776=(28676-21776)+ +1111=6900+1111= 8011 e) 41512+13924-23412=(41512-23412)+ +13924=18100+13924= 32024

№ 186 To’g’ri to’rtburchak shaklidagi maktab hovlisining bo’yi 216 m , eni esa bo’yidan 45 m qisqa . Maktab hovlisining perimetri ni hisoblang. Javob: Maktab hovlisining perimetri 774 m ekan.Berilgan: Bo’yi__ 216 m Eni____ ? ,45 m qisqa Perimetri- ? m Yechish: 1) 216-45= 171 (m) eni Formula: P=(bo’yi+eni)∙2 2) P=(216+171) ∙2= 774 (m)

O'xshashlar

Mantiqiy ifodalar va amallari_final

Sonli ketma ketliklar

sonli ketma-ketliklar. Arifmetik progressiya

Sonli funksiyalar. Natural son bo’luvchilari soni va yig’indisi

O`zbekistonda matematika fanini o`qitishda Finlyandiya tajribasining ahamiyati