Ta’lim psixologiyasi
![Mavzu: Ta’lim
psixologiyasi](/data/documents/53f71948-fd27-43a3-9385-394909084ca5/page_1.png)
![Reja:
•
1. O’qishning mohiyati va uning
qonuniyatlari.
2. Ta ’lim jarayonini boshqarish
muammosi.
3. Ta ’limni intensivlashtirish va aktiv,
mustaqil, ijodiy tafakkurni tarkib
toptirish.
4. Ta ’limni individuallashtirish va
qobiliyatlarni rivojlantirish](/data/documents/53f71948-fd27-43a3-9385-394909084ca5/page_2.png)
![O’qishning mohiyati va uning qonuniyatlari.
•
1997 yilda qabul
qilingan "Ta’lim
to’g`risida"gi
qonun va "Kadrlar
tayyorlash Milliy
dasturida" shaxs
kamoloti asosiy
masala sifatida
e’tirof etilgan.](/data/documents/53f71948-fd27-43a3-9385-394909084ca5/page_3.png)
![Mavzuning dolzarbligi
•
Ma’lumki, psixologiyada qiziqishning ikki turi
o’quvchilarning ta’lim jarayonida aniqlanadi.
Birinchisi, bevosita qiziqish, ikkinchisi bilvosita
qiziqish. Har bir o’qituvchi o’z o’quvchilarida o’z
faniga nisbatan bilvosita qiziqishni tarkib
toptirishga harakat qiladi. qiziqishlar orqali
o’quvchilarda ta’limga aktiv munosabat namoyon
bo’ladi. Qiziqishlar o’quvchilar hayotida katta rol
o’ynaydi. Ular o’quv faoliyatini faollashtiruvchi
asosiy turtkilar - motivlaridir. O’quvchilarning
muayyan maqsadni ko’zlab ish tutishida,
qiyinchiliklarni enga olishida, ishdan chalg`itadigan
narsalar bilan shug`ullanishdan o’zini tiya olishida,
unda o’qishga ishtiyoq tarkib toptirishda namoyon
bo’ladigan iroda ta’lim jarayonida alohida ahamiyat
kasb etadi.](/data/documents/53f71948-fd27-43a3-9385-394909084ca5/page_4.png)
![Ta’lim jarayonini boshqarish muammosi
•
Ta ’lim jarayoni avvalo o’quvchilar diqqatini yo’lga solishni talab
etadi. Darslarda ko’rgazmali qurollardan, texnik va EXM
vositalaridan foydalanish ta’lim oluvchida ixtiyorsiz diqqatni
yuzaga keltiradi. Ta ’lim jarayonida ta’lim beruvchining vazifasi
darsda ishlash xolatini yuzaga keltirishgina emas, balki
o’quvchilarning darsda o’tiladigan materialini idrok etishga tayyor
turishlarini ko’zatish hamdir. Ta ’lim jarayonining samaradorligi
ko’p jihatdan o’qituvchi tomonidan beriladigan ko’rsatmalarga
ham bog`liq. O’qituvchining roli shundan iboratki, u o’quvchilarga
tegishli ustanovkani hosil qilishi, nimani vaqtincha, nimani
umrbod esda olib qolishi keraqligini, nimani butunlay esda olib
qolmasdan, faqat tushunib olish kifoya qilishini, nimani so’zma-
so’z esda olib qolishni, nimaning ma’nosini o’z so’zlari bilan aytib
berish uchun esda olib qolish zarurligini ko’rsatib o’tishi lozim.
Ko’zatishlar ko’rsatadiki, bunday ko’rsatmalar berilmaganda,
o’quvchilarda ko’pincha noto’g`ri tasavvurlar vujudga keladi.](/data/documents/53f71948-fd27-43a3-9385-394909084ca5/page_5.png)
![M otivlar bevosita o’quvchi shaxsining
o’sishi va rivojlanishi bilan bog`liq
•
D.B.Elkonin esa o’quv faoliyatining
xususiyatlarini ko’rsatib, uni
mohiyatiga, mazmuniga va o’zini
namoyon bo’lish shaqliga ko’ra
ijtimoiyligini ta’kidlaydi. O` quv
faoliyati bu shunday faoliyatki,
uning natijasida avvalo o’quvchida
o’zgarish yuz beradi. Uning
mahsuli turli motivlar asosida,
qurilgan bo’lishi darkor. Bu motivlar
bevosita o’quvchi shaxsining
o’sishi va rivojlanishi bilan bog`liq
bo’lishi kerak. O’quv faoliyati ta’lim,
o’qish va o’rganish degan
tushunchalar bilan bevosita
bog`liqdir.](/data/documents/53f71948-fd27-43a3-9385-394909084ca5/page_6.png)
![O’qish va o’rgatish tushunchalari
O’qish va o’rgatish tushunchalari
o’quv faoliyati bilan bog`liq
bo’lib, ular bilim, ko’nikma va
malakalarni o’zlashtirishga,
o’rgatishga xizmat qiladi.](/data/documents/53f71948-fd27-43a3-9385-394909084ca5/page_7.png)
![O’quv faoliyatining
besh elementi mavjud:
O’quv
harakatlari
O’qituvchining O’qituvchining
baholashibaholashi O’qituvchining O’qituvchining
nazorati nazorati
O’quv
topshiriqlari O’quv
motivlari.](/data/documents/53f71948-fd27-43a3-9385-394909084ca5/page_8.png)
![Ta’lim jarayoni besh
elementdan iborat:
Ta’limning mazmuni
- nimaga o’qitish kerak?
Ta’limning
maqsadi –
nima uchun
o’qitish kerak? Ta’lim beruvchiTa’lim beruvchi
O’quvchi Ta’limning
metodlari, usullari
va pedagogik
muloqot yo’llari.](/data/documents/53f71948-fd27-43a3-9385-394909084ca5/page_9.png)
![Ta ’lim jarayonini tashkil etish: ideal va amaliy
faoliyatning u yoki bu turini muvaffaqiyatli tashkil
etish uchun zarur bo’lgan tashqi olamning
muhim ahamiyatli xossalari xususidagi
axborotning o’zlashtirilishi:
maqsadga
muvofiq
keladigan usullar
va jarayonlarni
to’g`ri tanlash va
foydalanishga
bog`liq faoliyatning ana
shu barcha turlari
tarkib topgan
usullari va
jarayonlarining
o’zlashtirilishiga](/data/documents/53f71948-fd27-43a3-9385-394909084ca5/page_10.png)
![Ta’lim jarayonining muvaffaqiyati:
Motivastiya Ma’lumot
usullari
Ma’lumotning Ma’lumotning
tushunarliligi tushunarliligi
Xotira Ma’lumotni
qo’llash](/data/documents/53f71948-fd27-43a3-9385-394909084ca5/page_11.png)
![Ta’lim va rivojlanish muammosiga doir qator nazariyalar
ishlab chiqilgan bo’lib, ulardan biri:
•
Ta ’lim va rivojlanish
muammosiga doir qator
nazariyalar ishlab
chiqilgan bo’lib, ulardan
biri:
•
Aqliy hatti-harakatlar,
bilimlar, malaka va
ko’nikmalarni bosqichma-
bosqich rivojlantirish
nazariyasi
(P. Ya.Galperin).](/data/documents/53f71948-fd27-43a3-9385-394909084ca5/page_12.png)
![Xulosa
•
Umumiy psixologiya kursidan ma’lumki, idrok bu narsa va
hodisalarni sezgi organlariga ta’sir etishi natijasida ularning
kishi psixikasida yaxlit obrazini paydo bo’lishi bo’lib, idrok
etish jarayoni ta’limda turli formalarda o’qituvchining og`zaki
xikoya qilishida, suxbat o’tkazishda, lekstiya o’qishida,
ko’rgazmali qurollar ko’rsatish, ekskursiyalar o’tkazish,
axborot va pedagogik texnologiyalaridan foydalanish,
o’quvchining o’ziga darsliklar hamda boshqa qo’llanmalarni
o’qitish tarzida o’tishi mumkin. Ta’lim olish jarayoni insondagi
motivlar bilan bevosita bog`liq bo’lib, uning mohiyati - inson
xulq-atvorining ichki barqarorligi, harakatga undovchi
tushunchada ifodalanadi.
Ta’lim jarayonida o’qish motivlari "nima uchun?", "nimaga?",
"qanday maqsad bilan?" kabi savollar asosida yuzaga keladi.
Motivlar birinchidan, o’quv faoliyatiga undasa, ikkinchidan,
maqsadga erishish uchun zarur yo’l va usullar tanlashga
yordam beradi. O’quv faoliyatida o’quv motivlar o’quvchilar
tomonidan tanlanib, ular o’quvchining maqsadi, qiziqishi,
kelajak rejalari bilan bevosita bog`liq bo’ladi.](/data/documents/53f71948-fd27-43a3-9385-394909084ca5/page_13.png)
![Adabiyotlar
•
G`oziev E. Psixologiya. T. 1994.
•
Krutestkiy V.A. Psixologiya
obucheniya i vospitaniya
shkolnikov.M.1976
Kazakov V. G. Psixologiya. M.1989
•
Yosh va pedagogik psixologiyadan
praktikum. T. 19](/data/documents/53f71948-fd27-43a3-9385-394909084ca5/page_14.png)
Mavzu: Ta’lim psixologiyasi
Reja: • 1. O’qishning mohiyati va uning qonuniyatlari. 2. Ta ’lim jarayonini boshqarish muammosi. 3. Ta ’limni intensivlashtirish va aktiv, mustaqil, ijodiy tafakkurni tarkib toptirish. 4. Ta ’limni individuallashtirish va qobiliyatlarni rivojlantirish
O’qishning mohiyati va uning qonuniyatlari. • 1997 yilda qabul qilingan "Ta’lim to’g`risida"gi qonun va "Kadrlar tayyorlash Milliy dasturida" shaxs kamoloti asosiy masala sifatida e’tirof etilgan.
Mavzuning dolzarbligi • Ma’lumki, psixologiyada qiziqishning ikki turi o’quvchilarning ta’lim jarayonida aniqlanadi. Birinchisi, bevosita qiziqish, ikkinchisi bilvosita qiziqish. Har bir o’qituvchi o’z o’quvchilarida o’z faniga nisbatan bilvosita qiziqishni tarkib toptirishga harakat qiladi. qiziqishlar orqali o’quvchilarda ta’limga aktiv munosabat namoyon bo’ladi. Qiziqishlar o’quvchilar hayotida katta rol o’ynaydi. Ular o’quv faoliyatini faollashtiruvchi asosiy turtkilar - motivlaridir. O’quvchilarning muayyan maqsadni ko’zlab ish tutishida, qiyinchiliklarni enga olishida, ishdan chalg`itadigan narsalar bilan shug`ullanishdan o’zini tiya olishida, unda o’qishga ishtiyoq tarkib toptirishda namoyon bo’ladigan iroda ta’lim jarayonida alohida ahamiyat kasb etadi.
Ta’lim jarayonini boshqarish muammosi • Ta ’lim jarayoni avvalo o’quvchilar diqqatini yo’lga solishni talab etadi. Darslarda ko’rgazmali qurollardan, texnik va EXM vositalaridan foydalanish ta’lim oluvchida ixtiyorsiz diqqatni yuzaga keltiradi. Ta ’lim jarayonida ta’lim beruvchining vazifasi darsda ishlash xolatini yuzaga keltirishgina emas, balki o’quvchilarning darsda o’tiladigan materialini idrok etishga tayyor turishlarini ko’zatish hamdir. Ta ’lim jarayonining samaradorligi ko’p jihatdan o’qituvchi tomonidan beriladigan ko’rsatmalarga ham bog`liq. O’qituvchining roli shundan iboratki, u o’quvchilarga tegishli ustanovkani hosil qilishi, nimani vaqtincha, nimani umrbod esda olib qolishi keraqligini, nimani butunlay esda olib qolmasdan, faqat tushunib olish kifoya qilishini, nimani so’zma- so’z esda olib qolishni, nimaning ma’nosini o’z so’zlari bilan aytib berish uchun esda olib qolish zarurligini ko’rsatib o’tishi lozim. Ko’zatishlar ko’rsatadiki, bunday ko’rsatmalar berilmaganda, o’quvchilarda ko’pincha noto’g`ri tasavvurlar vujudga keladi.