logo

TASHQI SIYOSAT VA UNING ASOSLARI

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

6870.337890625 KB
TA SHQI SIYOSAT VA  
UN IN G A SOSLA RI              Reja:

1.     O’zbekiston Respublikasi tashqi siyosati.

2.     O’zbekiston Respublikasida tashqi iqtisodiy siyosat.

3.     Tashqi siyosatning asosiy tamoyillari.

4.     Tashqi siyosat konsepsiya va prinsiplari.              
1.  O’zbekiston  tashqi  siyosatining  asosiy  maqsad  va  vazifalari  O’zbekiston 
prezidenti  Islom  Karimovning  dasturiy  chiqish  va  maruzalarida  aniq  va  ravshan 
ifodalangan,mamlakatning  Konstitutsiyasi,  tegishli  qonun  va  normativ-huquqiy 
hujjatlar,  shuningdek  O’zbekiston  Respublikasi  imzolagan  xalqaro  konvensiyalar 
va shartnomalar asosida aniqlangan.

Tashqi  siyosiy  kursning  asosiy  maqsadi  davlat  mustaqilligi  suverenitetini 
mustaxkamlash,  milliy  manfatlarni  ximoya  qilish,  mintaqada  xavfsizlik  va 
barqarorlikni    mustaxkamlash  O’zbekistonning  barqror  rivojlanishi  uchun  qulay 
tashqi siyosiy sharoitlarni yaratish uning xalqaro nufuzini oshirishdan iboratdir.

Prezident  Islom  Karimov  o’zining  O’zbekiston  respublikasi  oliy  majlisi  qonunchilik 
palatasi va senatining 2010-yil 27-yanvarning qo’shma majlisida so’zlagan nutqida 
tashqi  siyosatning  asosiy  vazifalariga  to’xtalib  quyidagilarni  takidlab  o’tgan: 
“mintaqamizda  va  butun  dunyoda  yuzaga  kelayotgan  murakkab  geosiyosiy 
sharoitda  bizning  zimmamizda  mamlakatimiz  xavfsizligi  va  mintaqamiz 
barqarorligini  taminlash  shu  muqaddas  zaminimizda  hukm  surayotgan  tinch 
osoyishta  hayotni  saqlash  kabi  bir  biridan  masuliyatli  va  keng  ko’lamli  bir  qator 
vazifalar  borki  yurtimizning  joondan  aziz  farzandlarimizning  bugungi  va  ertangi 
kuni ana shu masalalarni qanchalik muvafaqiyat bilan hal etishimizga bog’liqdir”.                            
Yuqorida  qayd  etilganlardan  kelib  chiqqan  holda,  O’zbekiston  respublikasi 
tashqi  siyosiy  kursining  asosiy  vazifalarini  quyidagicha  qisqa  ifodalash 
mumkin:

Birinchidan:  yaqin  va  uzoq  davlatlar  bilan  o’zaro  manfatli  va  teng  xuquqli 
xamkorlik  munosabatlarini  xar  tomonlama  rivojlantirish  va  mustaxkamlash. 
O’zbekistonning  jaxon  xamjamiyatiga  asta  sekin  va  xar  tomonlama 
integrallashishida siyosiy iqtisodiy madaniy marifiy ilmiy texnikaviy va boshqa 
soxalarda  ochiq  va  konstruktiv  xalqaro  xamkorlikni  amalga  oshirishda  ikki 
tomonlama  va  ko’p  tomonlama  diplomatiya  mexanizmlaridan  samarali 
foydalanish.

Ikkinchidan:  O’zbekiston  raxbariyatining  mintaqaviy  va  xalqaro  siyosatning 
dolzarbyo’nalishlari xususidagi, jumladan, “ Afg’onistondagi vaziyatni tinch yo’l 
bilan xal etish bo’yicha “6+3” muloqot guruxini tuzish, O’rto Osiyo Fors qo’ltig’i 
transport transzit yo’lini tuzish mintaqadagi trans chegaraviy daryolarning suv 
resurslaridan  oqilona  foydalanish  va  boshqa  xalqaro  tashabbuslarni  olg’a 
surish.                            
Uchinchidan:  O’rta  Osiyoda  tinchlik  va  barqarorlikni  saqlash 
mintaqani  barqaror  xavfsizlik  xududiga  aylantirish  bilan 
bog’liq  siyosiy  diplomatic  va  xalqaro  xuquqiy  masalalarni  xal 
etins.  Uzoq  va  yaqin  davlat  bilan  munosabatlarda  siyosiy 
ijtimoiy  iqtisodiy  millatlararo  va  boshqa  salbiy  xolatlarning  avj 
olishiga yo’l qo’ymaslik uchun diplomatic choralarni ko’rish.

To’rtinchidan:  Respublikada  amalga  oshirilayotgan  chuqur 
demokratik  isloxotlarni  jamiyatni  va  iqtisodni 
modernizatsiyalashning  dinamik  jarayonlarni  samarali  amalga 
oshirish  uchun  qulay  tashqi  siyosiy  sharoitlarni  yaratish. 
Jaxondagi  mamlakatlar  bilan  savdo  iqtisodiy  munosabatlarni 
muntazam  rivojlantirish  milliy  iqtisodiyotning  ustivor 
yo’nalishlariga  to’g’ridan  to’g’ri  chet  el  sarmoyalarini  va  ilg’or 
texnologiyalarni  jalb  qilish  bilan  bog’liq  siyosiy  diplomatik  va 
xalqaro xuquqiy masalalarni amalga oshirish.                            
Beshinchidan:  jaxon  ham  jamiyatiga  O’zbekiston  tashqi  va  ichki  siyosatining 
asosiy  jixatlarini  aks  ettiradigan,  uning    xalqaro  tashabbuslarining  mazmun  va 
moxiyatini ifodalovchi obektiv va ishonchli malumotlarni yetkazish.

O’bekiston  mustaqillikka  erishgandan  keyingi  dastlabki  kunlaridanoq  o’zining 
milliy  manfaatlariga  mos  keladigan  puxta  tashqi  siyosat  yo’lini  belgilash  jahon 
hamjamiyatiga  qo’shilish,  xorijiy  mamlakatlar  bilan  siyosiy-iqtisodiy,  ilmiy 
texnikaviy  va  boshqa  sohalarda  aloqalar  o’rnatishga  kirishdi.  Chunki,  yosh 
davlatimizning  mustaqilligini  mustahkamlash  va  mamlakatimizning  xavfsizligi 
barqarorligi  va  taraqiyoti  ko’p  jihatdan  yuqoridagi  aloqalargauzviy  bog’liqdir. 
Bunga  osonlikcha  erishib  bo’lmaydi,  chunki  sobiq  ittifoq  tarkibida  bo’lgan 
O’zbekiston  tashqi  dunyodan  ajratib  qo’yilgan  va  hamma  tashqi  aloqalar 
masalalar markaziy hokimiyat tomonidan olib boriladi. Shu bois davlatimiz tashqi 
siyosat yuritish tajribasiga ham jahon diplomatsiyasi va tashqi iqtisodiy faoliyatni 
biladigan  kadrlarga  ham  ega  emas  edi.  Bu  kamchiliklarni  bartaraf  etish  uchun 
hukumatimiz  bu  sohadagi  ko’p  qirrali  ishlarni  boshidan  boshlashga  to’g’ri  keldi. 
XXI  asr  bo’sag’asida  o’zining  davlat  mustaqilligini  qo’lga  kiritgan  O’zbekiston 
milliy  xavfsizlikni  mustahkamlash  demokratik  huquqiy  davlat  va  fuqarolik 
jamiyati  barpo  etish,  ma’naviy  milliy  qadriyatlarni  tiklash  va  rivojlantirish,  bozor 
iqtisodiyotini  shakllantirish,  odamlar  uchun  farovon  turmush  sharoitlarini 
yaratish kabi o’ziga xos yo’lni tanladi.                            
Biz  uchun  mustaqillik  –  o’z  erkinlagimizni  anglashgina  emas 
balki,  avvalo  o’z  hayotimizni    o’z  ifodamizni  bilan  va  milliy 
manfaatlarimizni ko’zlagan holda tashkil etish, o’z kelajagimizni 
tashkil etish, o’z qo’limiz bilan qurish huquqidir.

2.Respublikaning  barcha  tashqi  iqtisodiy  aloqalarini 
muvofiqlashtirish,  tartibga  solish,  nazorat  qilish,  boshqarishni 
amalga  oshiradigan  davlat  organi  xisoblanadigan  tashqi 
iqtisodiy  aloqalar  vazirligi  (TIAV)  O’zbekiston  Respublikasida 
tashqi  iqtisodiy  faoliyatni  tartibga  solish  bilan  shug’ullanadi. 
TIAV  xorijda  O’zbekiston  Respublikasi  vakili  bo’lib  respublika 
nomidan  va  uning  manfatlarini  ko’zlab  barcha  tashqi  iqtisodiy 
masalalar  shu  jumladan  O’zbekiston  respublikasining  xalqaro 
shartnomalaridan  kelib  chiqadigan  majburiyatlar  bo’yicha 
faoliyat  yuritadi.  Vazirlik  o’z  faoliyatini  O’zbekiston  Respublikasi 
vazirlar maxkamasining bevosita raxbarligida amalga oshiradi.                            Quy idagilar O’zbek ist on respublik asi t ashqi iqt isodiy  
aloqalar v azirligi faoliy at ining asosiy  y o” nalishlari 
hisoblanadi.

--Xorij  mamlakatlari  bilan  xamkorlikning  Respublika  uchun  ustuvor  yo’nalishlarini  belgilash  tashqi 
savdoni  rag’batlantirish  mexanizmlarini  ishlab  chiqish  asosida  davlat  tashqi  iqtisodiy  siyosatini 
yo’naltirish va o’tkazish;

--tashqi  iqtisodiy  faoliyatning  davlat  tomonidan  tartibga  solinishi  ular  ushbu  faoliyatni  amalga 
oshirishning  belgilangan  tartibiga  rioya  qilishlarini  ko’zlab  O’zbekiston  xududida  faoliyat 
ko’rsatayotgan tashqi iqtisodiy faoliyat ishtirokchilarining operatsiyalarini nazorat qilish;

--O’zbekistonda va undan tashqarida respublikaning tashqi iqtisodiy manfatlarini ximoya qilish;

--tashqi iqtisodiy aloqalarni rivojlantirish uchun tashkiliy xuquqiy iqtisodiy shart sharoitlarini yaratish;

--O’zbekistoni  umumjaxon  xo’jalik  aloqalariga  faol  qo’shish  yo’li  bilan  Respublika  xalq  xo’jaligi  va 
axolisining chet el mamlakatlari maxsulotiga bo’lgan extiyojlarini qanoatlantirish;

--tashqi iqtisodiy aloqalar infratuzilmasini rivojlantirish shu jumladan axborot tuzilmalarini barpo etish 
transportekspeditorlik xizmati ko’rsatilishini ta’minlash, eksport va import tovarlarini sertifikatlash;

--respublikaning eksprt saloxiyatini kengaytirishga doir takliflarni ishlab chiqish;

--chet  el  investitsiyalarini  respublika  iqtisodiyotiga  jalb  etish  va  ulardan  samarali  foydalanish, 
respublika sarmoyalarini chet elda oqilona joylashtirish;                            
--O’zbekiston  tashqi  iqtisodiy  faoliyati  ishtirokchilarining  manfatlarini 
respublikada  xam  xorijda  xam  ximoya  qilish,  tashqi  iqtisodiy  aloqalar 
masalalarida  MDXga  azo  davlatlar  bilan  shuningdek,  boshqa  chet  el 
mamlakatlari  bilan  xamkorlikni  taminlash.  TIAV  tashqi  iqtisodiy 
aloqalarni  rivojlantirish  ularning  samaradorligini  oshirish  bunday 
aloqalar  mexanizmini  takomillashtirish  va  ularning  tashqi  iqtisodiy 
faoliyatini  shakllantirish  xamda  rivojlantirishda  vazirliklar  idoralar, 
tashqi  iqtisodiy  tashkilotlar,  birlashmalar  va  korxonalar,  konsernlar, 
uyushmalar,  tashkilotlar,  shu  jumladan  jismoniy  shaxslarga  (“tashqi 
iqtisodiy  faoliyat  qatnashchilariga”)  yordam  ko’rsatishning 
umumdavlat,  savdo  siyosiy,  iqtisodiy,  rejali,  valyuta-kredit,  moliyaviy 
va taxliliy masalalarni xal etadi.

3.Tashqi  siyosat  -  davlatning  va  jamiyatdagi  boshqa  siyosiy 
institutlarning  xalqaro  darajada  o’zining  manfaatlari  va  ehtiyojlarini 
hamda  o’zaro  manfaatlar  uyg’unligini  amalga  oshirish  bo’yicha 
faoliyatidir.  U  davlatlar  bilan  diplomatik  munosabatlar  o’rnatish, 
xalqaro  tashkilotlar  qoshida  vakolatxonalarini  ochish  yoki  unga  a‘zo 
bo’lish,  turli  darajalarda  o’zaro  aloqalar  o’rnatish  shakllarida  amalga 
oshirib boriladi.

TA SHQI SIYOSAT VA UN IN G A SOSLA RI

Reja:  1. O’zbekiston Respublikasi tashqi siyosati.  2. O’zbekiston Respublikasida tashqi iqtisodiy siyosat.  3. Tashqi siyosatning asosiy tamoyillari.  4. Tashqi siyosat konsepsiya va prinsiplari.

 1. O’zbekiston tashqi siyosatining asosiy maqsad va vazifalari O’zbekiston prezidenti Islom Karimovning dasturiy chiqish va maruzalarida aniq va ravshan ifodalangan,mamlakatning Konstitutsiyasi, tegishli qonun va normativ-huquqiy hujjatlar, shuningdek O’zbekiston Respublikasi imzolagan xalqaro konvensiyalar va shartnomalar asosida aniqlangan.  Tashqi siyosiy kursning asosiy maqsadi davlat mustaqilligi suverenitetini mustaxkamlash, milliy manfatlarni ximoya qilish, mintaqada xavfsizlik va barqarorlikni mustaxkamlash O’zbekistonning barqror rivojlanishi uchun qulay tashqi siyosiy sharoitlarni yaratish uning xalqaro nufuzini oshirishdan iboratdir.  Prezident Islom Karimov o’zining O’zbekiston respublikasi oliy majlisi qonunchilik palatasi va senatining 2010-yil 27-yanvarning qo’shma majlisida so’zlagan nutqida tashqi siyosatning asosiy vazifalariga to’xtalib quyidagilarni takidlab o’tgan: “mintaqamizda va butun dunyoda yuzaga kelayotgan murakkab geosiyosiy sharoitda bizning zimmamizda mamlakatimiz xavfsizligi va mintaqamiz barqarorligini taminlash shu muqaddas zaminimizda hukm surayotgan tinch osoyishta hayotni saqlash kabi bir biridan masuliyatli va keng ko’lamli bir qator vazifalar borki yurtimizning joondan aziz farzandlarimizning bugungi va ertangi kuni ana shu masalalarni qanchalik muvafaqiyat bilan hal etishimizga bog’liqdir”.

 Yuqorida qayd etilganlardan kelib chiqqan holda, O’zbekiston respublikasi tashqi siyosiy kursining asosiy vazifalarini quyidagicha qisqa ifodalash mumkin:  Birinchidan: yaqin va uzoq davlatlar bilan o’zaro manfatli va teng xuquqli xamkorlik munosabatlarini xar tomonlama rivojlantirish va mustaxkamlash. O’zbekistonning jaxon xamjamiyatiga asta sekin va xar tomonlama integrallashishida siyosiy iqtisodiy madaniy marifiy ilmiy texnikaviy va boshqa soxalarda ochiq va konstruktiv xalqaro xamkorlikni amalga oshirishda ikki tomonlama va ko’p tomonlama diplomatiya mexanizmlaridan samarali foydalanish.  Ikkinchidan: O’zbekiston raxbariyatining mintaqaviy va xalqaro siyosatning dolzarbyo’nalishlari xususidagi, jumladan, “ Afg’onistondagi vaziyatni tinch yo’l bilan xal etish bo’yicha “6+3” muloqot guruxini tuzish, O’rto Osiyo Fors qo’ltig’i transport transzit yo’lini tuzish mintaqadagi trans chegaraviy daryolarning suv resurslaridan oqilona foydalanish va boshqa xalqaro tashabbuslarni olg’a surish.