logo

Turkiya

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

5995.68359375 KB
O`zb ек ist о nga  hududi va 
madanyati yaqin bo`lgan davlatlar
TURKIYA 
R Е SPUBLI К ASI Turkiya xaritasi                                     Osiyo va Yevropa qit’alarida 
joylashgan davlat. Gretsiya, Bolgariya, 
Gruziya, Armeniya, Eron, Suriya, Iroq 
davlatlari bilan chegaradosh. Shimoliy 
qismini Qora dengiz, janubini O’rtayer 
dengizi, g’arbini Egey dengizi suvlari 
yuvib turadi. Marmar dengizi, Bosfor va 
Dardanell bo’g’ozlari orqali 
mamlakatning Yevropa va Osiyodagi 
qismlari ajralib turadi.
Ma’muriy jihatdan 81 viloyatdan iborat. 
Davlat tuzumi — Respublika. Davlat 
boshlig’i — Prezident. U har 7 yilda 
saylanib, Qurolli Kuchlarning Bosh 
qo’mondoni vazifasini ham bajaradi. 
Hukumat boshlig’i — Bosh vazir. Qonun 
chiqaruvchi hokimiyati 2 palatal i 
parlament (Buyuk Millat majlisi).                     Turkiya prezidenti 
Radjep Tayip Erdogan                      Aholisi
•
Aholisining soni 75,7 mln. kishi, o’rtacha yillik o’sish sur’ati 1,2 foizga 
teng.
•
Din nuqtayi nazaridan islomga mansublar 99,8 % ni va boshqalar 0,2 % 
ni tashkil etadi. Davlat tili — turk tili.
•
Etnik tarkibi — 87 % i turklar, 10 % i kurdlar, 1,7 % i arablar, greklar va 
boshqa xalq vakillari. Mamlakatdan tashqarida 2,5 mln. turk yashaydi. 
Aholi zichligi 1 km 2
 yerga 92 kishidan to’g’ri keladi. Shahar aholisi 67 %. 
Savodxonlik darajasi 98,3 % ga teng. Tabiiy o’sish har ming kishiga 15 
kishidir. O’rtacha umrning davomiyligi erkaklarda 68 yosh, ayollarda 73 
yoshga teng. Aholining 14 yoshgacha bo’lgan qismi 31 %, 15 - 64 
yoshgacha bo’lganlar 63 % ni, 65 yoshdan kattalari 6 % ni tashkil qiladi.
•
.                     Turkiya  — BMT, XVF, NATO ga a’zo. Yevropa Ittifoqiga a’zo bo’lish 
arafasida turibdi.
Kichik Osiyo yarimoroli juda qadim zamonlardan boshlab shimol, 
janub, g’arb, sharq o’rtasida savdo va madaniy aloqalarni bog’lab 
turuvchi ko’prik bo’lgan. Miloddan avvalgi VIII—VI ming yilliklarda bu 
yerda dehqonchilik va chorvachilik rivojlangan. Miloddan avvalgi 3 
ming yillikda bu yerda birinchi shahar — davlatlar paydo bo’ladi. 
Miloddan avvalgi 1900- yilda bu yerda eng kuchli Xatti davlati bo’lgan. 
Keyinchalik bu hudud Iskandar Zulqarnayn qo’l ostida bo’ladi. 
Miloddan avvalgi I asrda u rimliklar qo’liga o’tadi. Keyinchalik Vizantiya 
qaramog’ida bo’ladi. XI asrda turkman saljuqiylar, undan keyin esa 
usmonli turklar qoiiga o’tadi. 1320- yildan Usmonli turklar imperiyasi 
shakllandi.
1923- yil 29- oktabrdan Turkiya mustaqil respublika bo’ldi. Poytaxti — 
Anqara shahri. Mamlakat prezidenti — Kamol Otaturk edi. Mamlakat 
— tarixiy obidalarga boy. Ibodatxonalar, tarixiy muzeylar shular 
jumlasidandir   Troya
Efes   
Mamlakatning g’arbiy va 
markaziy qismini Anadolu 
yassi tog’ligi egallagan. Sharqiy 
qismida esa Armaniston yassi 
tog’ligi yastanib yotibdi.

Asosiy daryolari — Yoshil, 
Irman, Dajla, Frot, Araks, 
Chorax. O’rmonlar 15 % 
maydonni egallab, unda 
qayrag’och, archa, sarv daraxti, 
buk, eman, grab, butalar o’sadi. 
Hayvonlardan bug’u, olmaxon, 
yovvoyi cho’chqa, bo’ri, shag’ol, 
ayiq, tog1 echkisi, sirtlonlar 
yashaydi. Qushlardan qarg’a, 
burgut, laylak, qaldirg’och 
hamda ilon va kaltakesaklar 
keng tarqalgan.Tabiati Turkiya — industrial-agrar mamlakat. Mamlakatda xrom 
(dunyoda 3- o’rinda), surma, temir rudasi, volfram, mis, 
marganes, simob, boksit, oltingugurt qazib olinadi. Qora 
va rangdor metallurgiya rivojlangan. Neftni qayta ishlovchi 
va kimyo zavodlarida mineral o’g’itlar, ishqorlar, uy-
ro’zg’or, kimyo mahsulotlari ishlab chiqariladi. 
Mashinasozlikda yengil avtomobillar, yuk mashinalari, 
avtobuslar, qishloq xo’jaligi mashinalari, dengiz kemalari, 
stanoklar, elektr jihozlar ishlab chiqariladi. Zamonaviy 
oziq-ovqat va to’qimachilik, qurilish materiallari va sement 
sanoat korxonalari faoliyat ko’rsatmoqda. Teri — poyabzal; 
mebel va qog’oz ishlab chiqarish rivojlangan.   
Qishloq xo’jaligida bug’doy,  а rp а,  suli, 
makkajo’xori, javdar, sholi, sabzavot ekinlari 
yetishtiriladi. Tamaki yetishtirishda dunyoda 
oldingi o’rinlardan birida turadi. Bog’dorchilik va 
uzumchilik keng rivojlangan. Bundan tashqari, 
choy, grek yong’og’i ham yetishtiriladi. 
Chorvachilikda qo’ychilik, echkichilik, 
qoramolchilik, yilqichilik rivojlangan .   Turkiya angor echkisi junini eksport qilish jihatdan 
dunyoda oldingi o’rinlardan birida turadi. Ipakchilik va 
baliqchilik rivojlanmoqda .   
Turizm yaxshi rivojlangan. Yirik shaharlari: Istanbul, 
Anqara, Izmir, Adana, Bursa, Konya, Antaliya. Istanbul — 
turizmning yirik markazlaridan biri bo’lgan shahar. Unga 
miloddan avvalgi VII asrda asos solingan. Dastlab Rum 
imperiyasi poytaxti bo’lgan. U paytda Konstantinopol deb 
ham yuritilgan. Hozirgi nomini 1930- yilda olgan. Shaharda 
muqaddas Sofiya muzeyi, ajoyib machitlar bor. Vizantiya 
va musulmon arxitekturasi yodgorliklari ko’p.

Turkiyaning transport tizimi taraqqiy etgan. Unda 
avtomobil transportining roli katta. Dengiz transporti ham 
rivojlangan.

Eksportida  oziq-ovqat, yengil sanoat, elektr texnika, 
paxta, tamaki, quruq mevalar, qishloq xo’jalik mahsulotlari 
yetakchilik qiladi.

Importida  
mashina uskunalari, xomashyo, transport 
vositalari va boshqalar ustun turadi.

Pul birligi : Turkiya lirasi.      Anqara –Turkiya 
poytahti    Istambul   Antaliya  Turkiya taomlari  Kabob Sabzavotlar  Meze Shirinliklar Ichimliklar Turklar milliy kiyimi   E`tiboringiz uchun rahmat 
                                1                             2                       

3                    4                          5                                     
6        
         7  8    9           10                                                  11
          12                     13    14                      
                                                         15       
                       16                                    17   18         
                                                                                     19
                                               20                                            
    
                                                               21

O`zb ек ist о nga hududi va madanyati yaqin bo`lgan davlatlar TURKIYA R Е SPUBLI К ASI

Turkiya xaritasi

Osiyo va Yevropa qit’alarida joylashgan davlat. Gretsiya, Bolgariya, Gruziya, Armeniya, Eron, Suriya, Iroq davlatlari bilan chegaradosh. Shimoliy qismini Qora dengiz, janubini O’rtayer dengizi, g’arbini Egey dengizi suvlari yuvib turadi. Marmar dengizi, Bosfor va Dardanell bo’g’ozlari orqali mamlakatning Yevropa va Osiyodagi qismlari ajralib turadi. Ma’muriy jihatdan 81 viloyatdan iborat. Davlat tuzumi — Respublika. Davlat boshlig’i — Prezident. U har 7 yilda saylanib, Qurolli Kuchlarning Bosh qo’mondoni vazifasini ham bajaradi. Hukumat boshlig’i — Bosh vazir. Qonun chiqaruvchi hokimiyati 2 palatal i parlament (Buyuk Millat majlisi).

Turkiya prezidenti Radjep Tayip Erdogan

Aholisi • Aholisining soni 75,7 mln. kishi, o’rtacha yillik o’sish sur’ati 1,2 foizga teng. • Din nuqtayi nazaridan islomga mansublar 99,8 % ni va boshqalar 0,2 % ni tashkil etadi. Davlat tili — turk tili. • Etnik tarkibi — 87 % i turklar, 10 % i kurdlar, 1,7 % i arablar, greklar va boshqa xalq vakillari. Mamlakatdan tashqarida 2,5 mln. turk yashaydi. Aholi zichligi 1 km 2 yerga 92 kishidan to’g’ri keladi. Shahar aholisi 67 %. Savodxonlik darajasi 98,3 % ga teng. Tabiiy o’sish har ming kishiga 15 kishidir. O’rtacha umrning davomiyligi erkaklarda 68 yosh, ayollarda 73 yoshga teng. Aholining 14 yoshgacha bo’lgan qismi 31 %, 15 - 64 yoshgacha bo’lganlar 63 % ni, 65 yoshdan kattalari 6 % ni tashkil qiladi. • .