YANGI DAVR GARB FALSAFASI
![YANGI DAVR GARB
FALSAFASI](/data/documents/9aaf9fa7-b155-4795-990e-8fa7c1da8007/page_1.png)
![](/data/documents/9aaf9fa7-b155-4795-990e-8fa7c1da8007/page_2.png)
![
Markaziy Osiyoda esa bu davr nihoyatda
ziddiyatli tarzda ko‘rinadi. Bu davr
boshlariga kelib Buxoro amirligi, Xiva va
Qo‘qon xonliklari shakllandi. Ayni vaqtda bu
xonliklar iqtisodiy hayotida jiddiy
o‘zgarishlar sodir bo‘ldi. CHunki, Markaziy
Osiyo iqtisodiyoti va uning ijtimoiy hayoti
shakllangan kapitalistik ishlab chiqarish
munosabatlari bilan ma’lum darajada
bog‘langan edi. Bu davrdagi falsafiy
qarashlar haqida gap ketganda biz uni ikki
yo‘nalishga ko‘ra qarab chiqamiz.](/data/documents/9aaf9fa7-b155-4795-990e-8fa7c1da8007/page_3.png)
![
Qadimgi yunon faylasuflaridan juda
katta mavqega ega bo‘lgan faylasuf
Aflotundir. Aflotun (mil. avv.427-347
y.y.) Afina oqsuyak zadoganlaridan
bo‘lib, avval Kratildan, so‘ng
Suqrotdan ta’lim oladi va mashhur
faylasuf bo‘lib etishadi. Aflotun
o‘zining ob’ektiv idealistik falsafiy
tizimini ishlab chiqadi .](/data/documents/9aaf9fa7-b155-4795-990e-8fa7c1da8007/page_4.png)
![SHarq falsafasining mazkur davri Xitoy,
Hindiston va YAqin SHarq mamlakatlarida
sodir bo‘lgan ijtimoiy-siyosiy va madaniy
o‘zgarishlar bilan uyg‘unlikka ko‘ra o‘z
ifodasini topgan. Bu davrga kelib, Xitoy
falsafasida bir qator yangi oqimlar va
yo‘nalishlar paydo bo‘ldi. Bu oqimlar
mohiyatan Konfutsiy qarashlari bilan
bog‘langan bo‘lishiga qaramasdan ularning
o‘ziga xos xususiyatlari ham mavjud edi.
Xuddi shunday xususiyatlarni biz Hindiston va
YAqin SHarq xalqlari falsafasida ham
kuzatamiz .](/data/documents/9aaf9fa7-b155-4795-990e-8fa7c1da8007/page_5.png)
![Aflotun falsafiy ta’limoti o‘zining idealistik
tizimi, bilish nazariyasi, dialektik metodi,
ijtimoiy-siyosiy qarashlari bilan
xarakterlanadi. U o‘zining idealistik falsafiy
tizimida «g‘oyalar dunyo»si va «narsalar
dunyosi bor, deydi. «g‘oyalar dunyosi»
doimiy, o‘zgarmas, haqiqiy, chin dunyodir.
«Narsalar dunyosi» esa o‘tkinchi,
vaqtincha, o‘zgaruvchan dunyodir,
«narsalar dunyosi» «g‘oyalar dunyosi»ning
xira ko‘lankasi, soyasidir, deydi.
Aflotunning nuqtai nazaricha, olamning
asosini ham ayni shu «g‘oyalar dunyosi»
tashkil qiladi. Uningcha, «g‘oyalar
dunyosi» butun borliqning ham
mohiyatini tashkil etadi. Aflotunning bilish
nazariyasi ham o‘ziga xosdir.](/data/documents/9aaf9fa7-b155-4795-990e-8fa7c1da8007/page_6.png)
![
U o‘z bilish nazariyasida jon va tan
haqida so‘zlab, jonni tandan mustaqil,
alohida ruhiy, ilohiy, hech o‘lmas, deb
hisoblaydi. «Jonlar dunyosi» «g‘oyalar
dunyosi» bilan yaqin, «jonlar
dunyosi» «narsalar dunyosi»ga, ya’ni
insonlar taniga kelib kirgach,
insonlarda bilish hosil bo‘ladi, deydi.
Aflotun inson bilishida insondagi
sezgi, his, idrok, tuyg‘u hosil qiluvchi
sezgi a’zolarining rolini inkor qilib,
bilish bu jonning «eslashi»,
«xotirlashi», deydi.](/data/documents/9aaf9fa7-b155-4795-990e-8fa7c1da8007/page_7.png)
YANGI DAVR GARB FALSAFASI
Markaziy Osiyoda esa bu davr nihoyatda ziddiyatli tarzda ko‘rinadi. Bu davr boshlariga kelib Buxoro amirligi, Xiva va Qo‘qon xonliklari shakllandi. Ayni vaqtda bu xonliklar iqtisodiy hayotida jiddiy o‘zgarishlar sodir bo‘ldi. CHunki, Markaziy Osiyo iqtisodiyoti va uning ijtimoiy hayoti shakllangan kapitalistik ishlab chiqarish munosabatlari bilan ma’lum darajada bog‘langan edi. Bu davrdagi falsafiy qarashlar haqida gap ketganda biz uni ikki yo‘nalishga ko‘ra qarab chiqamiz.
Qadimgi yunon faylasuflaridan juda katta mavqega ega bo‘lgan faylasuf Aflotundir. Aflotun (mil. avv.427-347 y.y.) Afina oqsuyak zadoganlaridan bo‘lib, avval Kratildan, so‘ng Suqrotdan ta’lim oladi va mashhur faylasuf bo‘lib etishadi. Aflotun o‘zining ob’ektiv idealistik falsafiy tizimini ishlab chiqadi .
SHarq falsafasining mazkur davri Xitoy, Hindiston va YAqin SHarq mamlakatlarida sodir bo‘lgan ijtimoiy-siyosiy va madaniy o‘zgarishlar bilan uyg‘unlikka ko‘ra o‘z ifodasini topgan. Bu davrga kelib, Xitoy falsafasida bir qator yangi oqimlar va yo‘nalishlar paydo bo‘ldi. Bu oqimlar mohiyatan Konfutsiy qarashlari bilan bog‘langan bo‘lishiga qaramasdan ularning o‘ziga xos xususiyatlari ham mavjud edi. Xuddi shunday xususiyatlarni biz Hindiston va YAqin SHarq xalqlari falsafasida ham kuzatamiz .