“ AVTASALON LOYIHASINI LOYIHALASHTIRISH VA ISHLAB CHIQISH ” MAVZUSIDA MUNDARIJA Kirish I. NAZARIY QISM 1 .1 .Microsoft Acces dasturi 2. 1. Microsoft Access dasturidan foydalanib,kerakli jadvallar hosil qilish va ularni bir-biriga bog’lash II. AMALIY QISM 2. 1 .Qt ga Accessni bog’lanishi 2. 2 .Qt creatorda Avtosalon loyihasini yaratish Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish. Loyihalashtirilayotgan ma`lumotlar bazasida avtomobillar, yetkazib beruvchilar, xodimlar, guruh nomlari, to`lovlar, foydalanuvchilar, to`lov qiymatlari, xaridor, to`lov muddatlari haqida ma`lumotlarini saqlaymiz. Mohiyat-aloqa modelidan foydalanib, quyidagi mohiyatlar aniqlandi: foydalanuvchi, tashkilot, avtomobil, avtomobil modifikasiya, yetkazib beruvchi, xodimlar, to`lovlar, to`lov qiymatlari, to`lov muddatlari, model, davlat, status, rang, aloqa, inson, lavozim, model. Foydalanuvchi mohiyati . Ro`yhatga olingan foydalanuvchilar haqidagi quyidagi ma`lumotlarni saqlaydi: Foydalanuvchi tartib raqami, familiya, ism sharifi, foydalauvchi logini va paroli, foydalanish huquqi belgilash. Tashkilot mohiyati . Avtosalon haqidagi quyidagi ma`lumotlarni saqlaydi: Avtosalo tartib raqami, nomi, manzili, telefon, faks, e-mail, bank rekvizeti, inn, mfo. Avtomobil mohiyati . Avtomobillar haqidagi quyidagi ma`lumotlarni saqlaydi: tartib raqami, nomi ,marka, rangi, kelgan kuni, narxi, xaridor, avtomobil modifikasiya, mijoz, yetkazib beruvchi mohiyati bilan bog`lanish uchun tartib raqam. Modifikasiya mohiyati . Avtomobil haqida batafsil quyidagi ma`lumotlarni saqlaydi: tartib raqam, avtomobil tartib raqami avtomobil bilan mohiyat bilan bog`lanish uchun, nomi, uzunligi, kengligi, balandlik, og`irligi, uzatish turi, maksimal tezligi, dvigitel turi, dvigitel hajmi, yoqilg`i turi, yoqilg`i sarfi. Xodimlar mohiyati. Avtosalon xodimlari haqida quyidagi ma`lumotlarni saqlaydi: tartib raqam, Familiya , Ismi, Sharifi, tug`ilgan sanasi, ishga kirgan

vaqti, sih haqi, aloqa tartib raqami aloqa mohiyati bilan bog`lash uchun, lavomiz tartib raqami lavozim mohiyat bilan bog`lash uchun Yetkazib beruvchi mohiyati. Avtomobillarni yetkazuvchilar haqida quyidagi ma`lumotlar saqlaydi: Yetkazuvchi tartib raqami, nomi, manzili, bank rekvizetlari, inn, mfo, telefon raqami, faks, avtomobil mohiyati bilan bog`lanish uchun bilan bog`lanish uchun tartib raqam. Status mohiyati. Avtomobil holati(sotilgan, olib kelayotgan, sotib olinayotgan ) quyida ma`lumotlar saqlaydi: tartib raqami, status nomi. Lavozim mohiyati. Xodimlar lavozim nomlari haqida ma`lumotlar saqlaydi: tartib raqami, lavozim nomi. Aloqa mohiyati. Aloqa ma`lumotlari haqida quyidagi ma`lumotlar saqlaydi: tartib raqami, telefon, manzil, faks, e-mail inson tartib raqami xodim va mijozlar mohiyatlari bilan bog`lash uchun. Model mohiyati. Avtomobil modellari nomlari haqida ma`lumotlar saqlaydi: tartib raqami, model nomi. Rang mohiyati. Avtomobil ranglari nomlari haqida ma`lumotlar saqlaydi: tartib raqami, rang nomi. To`lov turi mohiyati. To`lovlar turi nomlari haqida ma`lumotlar saqlaydi: tartib raqami, to`lov nomi. Davlat mohiyati. Davlat nomlari haqida ma`lumotlar saqlaydi: tartib raqami, davlat nomi. Mijoz mohiyati. Mijozlar haqida ma`lumotlar saqlaydi: tartib raqami, familiya, ismi, sharifi, inson tartib raqami inson mohiyati bilan bog`lanish uchun, avtomobil tartib raqami avtomobil mohiyati bilan bog`lanish uchun. Bu loyihada avtasalon loyohasinig dastur qismini ham malumotlar bazasini ham ko’rib ishlab chiqilgan.

I.NAZARIY QISM 1.1 Microsoft Access dasturi. Microsoft Access MBBT relyatsion ma’lumotar bazasini boshqaruvchi tizim sanalib, local ma’lumotlar bazasini yaratish uchun barcha instrumental vositalar hamda foydalanuvchi dastur tuzish imkoniyatlari mavjud. Microsoft Access MBBT o‘z ichiga turli ob’yektlarni yaratish uchun avtonom vositalarga ega: - Grafik konstrucciyalar vositasi ma’lumotlar bazasi ob’ektlarini grafik elementlar yordamida qurish imkoniyatiga ega; - Dialog vosita ma’lumotlar bazasini qayta qurish va tashkillashtirish uchun turli vazifalarni bajaruvchi masterlar yordam beradi; - MBBT ning dasturlash vasitasi uz ichiga SQL, makrokomandalar tili va VBA uchun OMD ni olgan. Ma’lumotlar bazasi – ma’lum sohaga oid o’zaro boglangan ma’lumotlar yig’indisining disk tashuvchidagi tashkiliy jamlanmasi. Relyatsion ma’lumotlar bazasi – ikki o’lchamli jadvallarning mohiyatmunosabat mehanizmi orqali bog’lanishidir. Relyacion ma’lumotlar bazasining logic aloqasi o’zaro logic bog’langan jadvallar majmuini tashkil etadi. Ma’lumotlarning relyacion modeli normallashtirish orqali yaratiladi. Normallashtirish jarayoni qayta takrorlanuvchi ma’lumotlarni yangi jadvalga kuchirishdan iborat hodisadir. Relyacion jadval structurasi maydon bilan belgilanadi. Maydonga ma’lumot turi v ahajmi kabi hossalar kiritiladi. Maydon

tarkibi jadval ustunlarida keltiriladi. Har bir qator ma’lumotning bitta ekzemplyari bo’lib, yozuv deb nomlanadi. Har bir yozuvni identifikatciyasi uchun unikal birlamchi kalit qullaniladi. Kalit bir yoki bir nechta maydondan iborat bo’lishi mumkin. Ikki jadvalni bog’lash uchun tashqi kalitdan foydalaniladi. Bunda birga- bir (1:1), birga-kup(1:N) va kupgakup(M:N) munosabatlar urnatilishi mumkin. Ma’lumot sxemasi ma’lumotlar bazasinig mantiqiy structurasini yaqqol namoiysh etadi hamda ndagi mavjud vositalar orqali ma’lumotlarni qayta ishlashni amalgam oshiradi. Shunday imkoniyatlardan biri bog’liqlik birligi bo’lib, uning yordamida bog’liq jadvalda ham asosiy jadvaldagi uzgarishlarni uchirish, qushish, uzgartirish amalgam oshirish mumkin. Ma’lumot sxemasida har qanday bir hil tipli maydonlari mavjud jadvallarni birlashtirish mumkin. Ma’lumotlar bazasi mdb-faylida quyidagi ob’yektlarni o‘z ichiga oladi: - jadvallar, surovlar, ma’lumotlar sxemasi; - formalar, hisobotlar, makroslar, modullar; Formalar, hisobotlar va betlar ma’lumotlarni yangilash, kurish, kriteriya bo’yicha qidirish va hisobot olish uchun ishlatiladi. Ob’ectlarga murojaatni avtomatlashtirish uchun dastur kodi modul va makroslarga kiritiladi va VBA da kompilyaciyaga beriladi. Har bir ob’ekt va boshqaruv elementi hossalar tuplamiga ega. Jadvallar ma’lum bir narsa haqida ma’lumotlarni sqlash uchun foydalanuvchi tomonidan yaratiladi – yagona information obektda ma’lumotlar modeli predmetli sohasi. Jadval qator va ustunlardan iborat. Har bir ustun bir harakteristik information obekt predmet sohasi. Bu erda bir informatson obekt ekzemplyari haqidagi ma’lumotlar saqlanadi. Access ma’lumotlar bazasi o’ziga 32768 tagacha obekt qabul qilishi mumkin (formalar, otchetlar va hokazo ). Bir