logo

Kriditlarni boshqarish tizimlari

Загружено в:

20.11.2024

Скачано:

0

Размер:

1058.2529296875 KB
Kriditlarni boshqarish tizi mlari  
MUNDARIJA
KIRISH ...................................................................................................................... 2
I BOB. QANDAY QILIB MOBIL ILOVA YARATISH MUMKIN? ..................... 5
1.1 Mobil ilovalar yaratish bosqichlari ...................................................................... 5
1.2 Konstruktorda mobil ilovani qanday yaratish mumkin? ..................................... 9
II BOB. ASOSIY QISM .......................................................................................... 14
2.1 Android studioda loyihalar yaratish .................................................................. 14
2.2 Kriditlarni boshqarish ilovasini ishlab chiqish .................................................. 20
XULOSA ................................................................................................................. 31
Foydalanilgan adabiyotlar: ...................................................................................... 32 KIRISH
So'nggi   yillarda   axborot   texnologiyalarming   jadal   rivojlanishi   planshetlar,
smartfonlar,   netbuklar   va   boshqa   qurilmalar   kabi   ko'plab   yangi   qunlmalar   va
texnologiyalar paydo bo'lishiga olib keldi. Ular hayotimizga tobora mustahkamroq
qo'shilib, odatiy holga aylanib bormoqda. Bugungi kunda bunday gadjetlar orasida
etakchi   platforma   Android   OS   hisoblanadi.   Android   turli   xil   qurilmalarda
qo'llaniladi. Bular smartfonlar, planshetlar, televizorlar, aqlli soatlar va boshqa bir
qator   qurilmalar.   Turli   xil   hisob-kitoblarga   ko'ra,   2020   yilda   ushbu   operatsion
tizimdan   smartfon   egalarining   qariyb   85   foizi   foydalanadi   va   Android
smartfonlaridan foydalanuvchilaming umumiy soni dunyo bo’ylab 2,5 milliarddan
ortiq odamni tashkil qiladi. Android OS dasturchisi Andy Rubin tomonidan mobil
telefonlar   uchun   operatsion   tizim   sifatida   yaratilgan   va   dastlab   Android   Inc
doirasida   ishlab   chiqilgan.   Ammo   2005   yilda   Google   Android   Inc.ni   sotib   oldi.
Operatsion   tizimni   yangi   kuch   bilan   rivojlantira   boshlaydi.   Android   doimiy
ravishda   rivojlanib   boradi   va   ishlab   chiqarish   vositalari   va   vositalari   operatsion
tizim bilan birga rivojlanib boradi. 
Shuni ta'kidlash kerakki, siz Android uchun turli xil ramkalar va dasturlash
tillaridan   foydalangan   holda   dasturlami   ishlab   chiqishingiz   mumkin.   Shunday
qilib,   dasturlash   tillari   sifatida   Java,   Kotlin,   Dart   (Flutter   framework),   С   ++,
Python,   С   #   (Xamarin   platformasi)   va   boshqalar   ishlatilishi   mumkin.   Ushbu
qo'Ilanmada   biz   eng   keng   tarqalgan   va   ishlatiladigan   Java   tilidan   foydalanamiz.
Shuning   uchun,   ushbu   qo'llanma   yordamida   Android   uchun   dasturlashni
o’rganishdan   oldin,   hech   bo'lmaganda   Java   tilining   asoslarini   o'zlashtirishingiz
kerak.   Android   uchun   turli   xil   rivojlanish   muhiti   mavjud.   Tavsiya   etilgan   ishlab
chiqish muhiti - bu Android ishlab chiqish uchun maxsus ishlab chiqilgan Android
Studio.   Shuning   uchun   biz   undan   foydalanamiz.   Android   Studio   muhitidan tashqari,   rivojlanish   uchun   Android   SDK   deb   nomlangan   vositalar   to'plami   ham
kerak bo'ladi. Masalan, oldin Android SDK o'matilmagan bo'lsa, u holda Android
Studio bilan birinchi marta bog’langaningizda, Android SDK yo'qligi haqida xabar
beradi.
Yurtimizda ta’limga e’tibor keng qaratilgan. O’quv muassasalari ichida oliy
ta’lim   o’quv   yurtlari   alohida   ajralib   turadi.   Shu   jumladan   oliy   ta’lim
axborotkutubxona   sohasiga   oid   bo’lgan   e’tibor   alohida   to’htalib   o’tish   lozim.   Bu
sohani   rivojlanishiga   har   bir   mutaxasis   o’z   hissasini   qo’shmog’i   zarurligi
maqsadga muvofiqdir. Har bir Axborot resurs markazi tizimini moliyaviy holatini
yaxshilash,   moddiy-   texnik   bazasini   takomillashtirish,   talabalarga   sharoit   yaratib
berish va zamon talablariga javob beradigan kompyuter qurilmalari bilan jixozlash
hozirgi   axborot   texnologiyalari   asrini   dolzarb   muommolaridan   biridir.   Axborot
resurs   markazlarini   qanchalik   rivojlanganligi   uning   xizmat   ko’rsatishdagi   ilg’or
texnika   va   texnologiyalardan   foydalanib,   fodalanuvchilar   va   axborot   resurs
markazida   ishlovchi   xodimlarga   qulaylik   yaratilganligida   yaqqol   ko’rishimiz
mumkin.   Bularni   barchasi   Axborot   resurs   markazini   rivojlantirish   uchun   ishlab
chiqilgan   elektron   o’quv   qo’llanmalar,   internet   saytlar   va   albatta   Axborot   resurs
markazlari uchun yaratilgan mobil ilovalarga bo’lgan ehtiyojga borib taqaladi.
Mavzuning   dolzarbligi.   O’zbekiston   Respublikasi   Prezidenti   tomonidan
tasdiqlangan   normativ   hujjatlar   (qonun,qaror,farmoish…)da   belgilanganidek
Axborotresurs   markazlarini   moliyalashtirish   davlat   budjeti   mablag’lari   hisobidan
amalga   oshiriladi.     O’zbekiston   Respublikasi   mustaqillikka   erishgandan   keyingi
o’tgan davrda, ayniqsa  O’zbekiston Respublikasi  birinchi Prezidentining 2006 yil
20-   iyundagi   “Respublika   axolisini   axborot-kutubxona   bilan   ta’minlashni   tashkil
etish to’g’risida”gi № 381-sonli qaroridan so’ng Oliy va o’rta maxsus ta’lim tizimi
kutubxonalarining   faoliyati   va   vazifasi   tubdan   o’zgarib,   ularni   axborot-resurs markazlariga   aylantirildi.   O’quv-tarbiya   jarayonini   metodik   jixatdan   taminlash,
bunda   bosma   manbalardan   tashqari,   yangi   axborot   texnalogiyalari,   elektron
axborot manbalarining rolini oshirish, kitobxonlarining axborot olishi madaniyatini
shakllantirishga   xizmat   qiladigan   muassasaga   aylantirish   maqsadi   ustuvor   bo’lib
qoldi.
Texnologiyalar   hayotimizda   sezilarli   o’zgarishlar   qildi.   Uning   farqi
shunchaki   o’zgarishlarni   kiritish   bilan   cheklanib   qolmaydi,   balki   bizning   hayot
tarzimizda   to’liq   o’zgarishlarni   keltirib   chiqardi.   Darhaqiqat,   ba’zi   mobil   ilovalar
daromadi   yaxshi   rivojlangan   mamlakatlarning   yalpi   ichki   mahsulotidan   oshib
ketadigan   darajaga   ko’tarildi.   Hozirda   mobil   ilovalarning   ta’siri   bizning
hayotimizga   chuqur   singib   ketgan   bo’lib,   biz   ushbu   ilovalarsiz   yashash   haqida
o’ylashimiz   ham   mumkin  emas.  Masalan,   WhatsApp   va  Yandex  Go  kabi  doimiy
ravishda   tez-tez   ishlatib   turadigan   ba’zi   ilovalar   mavjud.   Ushbu   dasturlarni
hayotining   bir   qismiga   aylantirgan   odamlar   ushbu   dasturlardan   foydalanmasdan
o’zlarining odatiy ishlarini olib borishlari qiyin bo’lishi kerak.
Xuddi shunday, har xil odamlar o’z hayotlarida turli xil ilovalarni majburiy
deb   bilishadi.   Har   kim   o’z   qurilmalarida   aloqa,   sayohat,   to’lov,   o’yin-kulgi   va
boshqa   ko’p   narsalar   uchun   o’rnatilgan   dasturlarga   ishonadi.   Ba’zilar   uchun
youtube hayotning asosiy manbai bo’lib, ular o’zlarining smartfonlarida YouTube
ilovasi   bo’lmasdan   hayotlarini   o’tkazishga   ishonmaydilar.   Mobil   ilovalar   bizning
hayotimizni   to’liq   bo’lmasa   ham   sezilarli   darajada   egallab   oldi   desak   xato
bo’lmaydi. Yetakchi mobil ilovalar do’konlarida milliardlab mobil ilovalar mavjud
va ular mobil dasturlarni ishlab chiqaruvchi kompaniyalar va reklama agentliklari
uchun milliard dollarlik daromadlarni ishlab chiqarishga javobgardir.  I BOB. QANDAY QILIB MOBIL ILOVA YARATISH MUMKIN?
1.1 Mobil ilovalar yaratish bosqichlari
Ilova yaratishdan avval usiz ham ishni bitirsa bo ladimi degan savolga javob berishʻ
kerak.   Hozirda   ko plab   ishlar   veb   sahifa,   ijtimoiy   tarmoq   va   Telegram   botlar	
ʻ
yordamida   amalga   oshirilmoqda.   Masalan,   tuman   poliklinikasi   uchun   saytning
qulay va tushunarli mobil versiyasini yaratish yetarli bo lsa, taksi buyurtma qilish	
ʻ
xizmati to laqonli mobil ilovasiz qoniqarli faoliyat ko rsata olmaydi.	
ʻ ʻ
1.   G oya.	
ʻ   Agar   dasturchi   fitnes   ilova   qilishni   rejalashtirayotgan   bo lsa,   avval	ʻ
auditoriyani o rganish va uning ehtiyojlarini bilib olishi zarur. Auditoriya 25—35	
ʻ
yoshlardagi,   trenajyor   zaliga   qatnaydigan   va   vaznini   nazorat   qiladigan   yosh
insonlardan   iborat   bo lishi   mumkin.   Bunda   ilovada   shaxsiy   kabinet   bo lishi,	
ʻ ʻ
foydalanuvchi   tugmalarni   qanday   almashtirishi   va   qalqib   chiquvchi   oynalarni
qanday   yopishini   o ylash   kerak   bo ladi.   Ilova   muammoni   yechishga   yordam	
ʻ ʻ
berishi   –   unda   kaloriya   hisoblagichi   bo lishi,   trenerning   videodarslari   qo shilishi,	
ʻ ʻ
foydali retseptlar joy olishini ham o ylash kerak. Bular dasturlash uchun yechimlar	
ʻ tanlashga yordam beradi. Ba zida prototip – ilovaning “qoralamasi” bilan ham ishʼ
bitishi mumkin.
2. Prototip   ishlab chiqish.   Muayyan muhit uchun noldan ilova yaratish – qimmat
va   murakkab   ish.   Mobil   ilovaning   dastlabki   versiyasini   yaratish   uchun   tashqi
uskuna va kross platformalar imkoniyatlari yetarli. Ular bir marta kod yozish bilan
iOS,   Android   va   veb   versiyalar   —   Mac   OS,   Windows   va   Linux   operatsion
tizimlarida ham ishlaydigan ilova olish imkonini beradi. Prototip yordamida talab
qilinayotgan mahsulot  tahlilini o tkazish bilan dasturlashni  tekshirishga ketadigan	
ʻ
vaqt va pulni tejash mumkin. Agar g oya ish bersa, keyingi qadamga o tsa bo ladi.	
ʻ ʻ ʻ
Prototip ishlab chiqish uchun Figma juda mos keladi
3.   Kod   yozish.   Ilova   yaratish   uchun   quyidagi   dasturlash   tillarini   bilish   kerak
bo ladi:	
ʻ
 iOS uchun mobil dasturlashga — Swift yoki Objective-C;
 Android uchun – Java yoki Kotlin;  Istalgan   muhitda   ishlaydigan   kross   platforma   ilovalari   uchun   aniq
freymvorklar   va   boshqa   dasturlash   tillarini,   masalan,   React   Native   uchun
JavaScript, HTML va CSS, Flutter uchun Dart kabilarni bilish talab qilinadi.
Dasturchining   mutaxassisligi   va   auditoriyani   bilishi   texnologiyani   tanlashga
ta sir   ko rsatadi.   Agar   oziq-ovqatlar   yetkazish   uchun   ilova   ishlab   chiqish   kerakʼ ʻ
bo lsa,   bunda   raqobatchilardan   ortda   qolmaslik   va   foydalanuvchilar   uchun   qulay
ʻ
tajriba   yaratishga   urinish   muhim.   Foydalanuvchilar   operatsion   tizimning   oxirgi
yangilanishini   olishi,   ilova   esa   telefon   xotirasida   ko p   joy   egallamasligi   uchun	
ʻ
nativ   dasturlash   tillaridan   foydalanib   kod   yozishga   to g ri   kelishi   mumkin.   Bular
ʻ ʻ
har bir operatsion tizim uchun tabiiy tillarning nomi.
Bank   ilovasida   esa   foydalanuvchi   tajribasi   bilan   hisoblashish   u   qadar   zarur
emas.   Bunday   ilovalarda   foydalanuvchini   ilovada   olib   qolishga   undaydigan
skrolling   va   triggerlar   bo lmaydi   —   foydalanuvchi   ilovaga   faqat   ish   yuzasidan	
ʻ
kiradi. Bank ilovasidagi harakatlar ijtimoiy tarmoqlardagi lenta skrollingidan farqli
ravishda   zavq   berishga   yo naltirilmagani   uchun   kichik   kamchiliklar   ko zga	
ʻ ʻ
tashlanmasligi   mumkin.   Shu   sababli   ko pincha   kross   platformali   dasturlashdan	
ʻ
foydalanib, prototipni o zgartirishsiz qoldirish ham mumkin.	
ʻ
Grab   taksi   chaqirish   xizmati   ilovasi   ham   kross   platformali   texnologiyalar
yordamida   yozilgan.   Ammo   foydalanuvchilar   qo lida   nativ   bo lmagan   ilova	
ʻ ʻ
borligini   payqamaydi   ham   —   u   qotib   qolmaydi   va   turli   qurilmalarda   ham   birdek
yaxshi ishlaydi. 4.   Testdan   o tkazish   va   debugging.ʻ   Konsepsiya,   dizayn   va   texnologiya
jamlansa   taqdim   qilish   uchun   deyarli   tayyor   versiya   yuzaga   keladi.   Ammo   ilova
relizidan   avval   bir   qator   testlarni   o tkazish,   hammasi   rejadagidek   ishlayotganini	
ʻ
tekshirish   zarur.   Dasturlash   jamoasi   ilova   versiyasini   turli   telefon   va   operatsion
tizimlarda   testdan   o tkazadi.   Shuningdek,   beta   testerlar   —   dasturlash   davomida	
ʻ
e tiborga   olinmagan   jihatlarni   ko rishi   mumkin   bo lgan   foydalanuvchilar   ham	
ʼ ʻ ʻ
bunga jalb qilinadi.
Testdan o tkazilgan ilova taqdim qilinishga tayyor bo ladi. Uni iOS uchun App	
ʻ ʻ
Store,   Android   uchun   esa   Google   Play,   Appland,   Samsung   Apps,   Huawei   App
Store, RuStore kabilarga joylash mumkin bo ladi.	
ʻ Mobil   dasturlash   kurslarida   talabalar   ilovaning   biznes   mantig ini   amalgaʻ
oshirishni   o rganadi,   asosiy   andoza   va   patternlar   yordamida   arxitekturani	
ʻ
loyihalashtiradi,   yozilgan   kod   va   foydalanuvchi   ssenariylarini   sinab   ko radi.   Har	
ʻ
bosqichda ularni revyuyer, kurator va murabbiylar jamoasi qo llab-quvvatlaydi. Bu	
ʻ
materialni   yaxshiroq   o zlashtirish   va   yangi   mutaxassislik   bo yicha   ishlashga	
ʻ ʻ
tayyorgarlik ko rishda yordam beradi.	
ʻ
1.2 Konstruktorda mobil ilovani qanday yaratish mumkin?
Ilova yaratish uchun ba zan Zero-code — veb-sayt va ilovalarni kodsiz yaratish	
ʼ
usulidan   foydalanish   kifoya.   Bunday   formatdagi   ishlab   chiqish   yangi
boshlayotganlar   uchun   mos   keladi   —   unda   raqamli   mahsulotlarning   ishlashi
to g risida   chuqur   bilim   kerak   emas,   ilovaning   kelajakdagi   funksionalligini	
ʻ ʻ
konstruktordagi   tayyor   bloklardan   foydalanib   to plash   mumkin.   Bir   nechta	
ʻ
ommabop vositalarni ko rib chiqamiz.	
ʻ
Appy Pie
Konstruktor   mobil   ilova,   chatbot   va   veb-saytlarni   yaratishda   yordam   beradi.
Zoom, Discord, Slack,  Trello bilan  integratsiyalar  mavjud. Ilovani  uch bosqichda
—   sarlavhani   kiritish,   kerakli   funksiyalarni   qo shish   va   relizni   do konlarga	
ʻ ʻ
chiqarish orqali yaratish mumkin.
Afzalliklari:   reklamalarni   joylashtirish   va   messenjerlarni   integratsiya   qilish
mumkin, ilovada to lov sozlamalari mavjud. Qo shimcha bonuslar — 24/7 qo llab-	
ʻ ʻ ʻ
quvvatlash chati va Zero-code dasturlash kurslari.
Narxi:   Android   uchun   bazaviy   tarif   oyiga   16   dollar,   bepul   sinov   muddati
mavjud.
iBuildApp Mobil ilova konstruktori turli toifadagi andoza va vidjetlarni taklif etadi. Kichik
biznes, restoran va o quv muassasalari ilovalari uchun shablonlar, katalog, ijtimoiyʻ
tarmoqlar va utilitalar uchun vidjetlar mavjud. Ilova strukturasini tanlash, sahifalar
qo shish   va   olib   tashlash,   rang   va   matnlarni,   fon   rasmlari   hamda   logotipni	
ʻ
o zgartirish   mumkin.   Vidjetlar:   fikr-mulohazalar   shakllari,   xaritalar,   ijtimoiy
ʻ
tarmoqlarga   havolalar,   qo llab-quvvatlash   chati   va   kalkulyator.	
ʻ
Foydalanuvchilarga   push   xabarnomalarni   bevosita   shaxsiy   kabinetdan   yuborish
mumkin. Yig ilgan konstruktorni Google Play va Apple Store ga joylashtirish yoki	
ʻ ʼ
havola, QR-kod orqali ochish imkonini berish mumkin.
Afzalliklari:   konstruktor to liq rus tilida. Turli xil biznes turi — chakana savdo,	
ʻ
bank, tibbiyot muassasalari uchun tayyor yechimlar mavjud.
Narxi:   har   bir   foydalanuvchi   uchun   oyiga   5   dollardan   boshlab,   bepul   sinov
muddati mavjud.
AppSheet
Konstruktor   yangi   boshlayotgan   dasturchilarga   to   do   varaqlar   yoki   taqvimlar
kabi oddiylardan tortib murakkab lid va ERP tizimlarni kuzatish ilovalari kabi har
qanday   dasturlarni   yaratishda   yordam   beradi.   Har   qanday   andozani   o z	
ʻ
loyihangizga moslab tahrirlash mumkin.
Appsheet da kodsiz ilovalar yaratishning to rtta usuli mavjud:	
ʼ ʻ
 Excel, Google Sheets, SQL kabi ma lumotlar manbalarini ulash;	
ʼ
 ilova andozasini nusxalash;
 Google Tabs, Google Forms yoki Excel uchun sozlamalardan foydalanish;
 SPEC nativ tilidagi deklarativ dasturlash vositasidan foydalanish. Asosiy afzalliklari:   murakkab dasturlarni ishlab chiqish imkoniyati mavjud —
kastomizatsiya,   har   qanday   murakkablikdagi   ma lumotlar   modellari   bilan   ishlashʼ
va avtomatlashtirish mumkin.
Narxi:   10   nafargacha   foydalanuvchiga   mo ljallangan   bepul   versiyasi   mavjud.	
ʻ
Obuna narxi oyiga har bir foydalanuvchi uchun 5 dollardan boshlanadi.
Mobil ilovani noldan qanday yaratish mumkin?
Ilovalarni   nativ   dasturlashda   tayyor   bloklar   bilan   kifoyalanib   bo lmaydi,	
ʻ
mustaqil   ravishda   kod   yozishingiz   va   modullarni   bir-biriga   bog lashingiz   kerak	
ʻ
bo ladi.   Bu   ancha   qiyin   yo l,   ammo   bu   yangi   boshlayotgan   mutaxassis   uchun	
ʻ ʻ
ko nikmalarni   rivojlantirish   va   mobil   ilovalarni   dasturlash   orqali   mashq   qilish
ʻ
imkoniyatidir.
Ilovani noldan yaratish uchun dasturchi ikkita muhim harakatni qilishi kerak:
1. Maqsadni aniqlab olish →
Texnologiyani   tanlash   har   doim   maqsadli   auditoriya   va   mahsulotni   testdan
o tkazish   natijasi   bilan   bog liq.   Agar   vazifa   iPhone,   iPad,   “aqlli”   televizor   va
ʻ ʻ
soatlar   foydalanuvchilarini   maksimal   darajada   jalb   qilish   bo lsa,   u   holda	
ʻ
dasturchiga   eng   yangi   texnologiyalar   kerak   bo ladi.   Android   uchun   bu   Kotlin	
ʻ
dasturlash   tili,   iOS   uchun   —   Swift.   Agar   maqsad   operatsion   tizimlarning   eski
versiyalarini   qo llab-quvvatlash   bo lsa,   Android   uchun   —   Java,   Apple	
ʻ ʻ
mahsulotlari uchun Objective-C ni tanlash kerak.	
ʼ
2. Tilni tanlash →
Android   dasturchilar   Kotlin   yoki   Java dan   foydalanadi.   Kotlin   —   uchinchi	
ʼ
tomon   taqdim   etgan   til   bo lib,   ba zida   dastur   hajmiga   qo yilgan   yuqori   talablar	
ʻ ʼ ʻ tufayli   hamma   loyihalarga   ham   mos   kelmaydi.   Ammo   Kotlin   tilida   yozilgan
dasturlar zamonaviy, tezkor va xavfsizdir.
Java   —   keng   tarqalgan   taniqli   til,   shuning   uchun   dasturchilar   Android gaʼ
asoslangan   vazifalar   uchun   ko pincha   uni   tanlaydi.   Garchi   u   unchalik   qulay	
ʻ
bo lmagan sintaksis va yuqori kirish chegarasiga ega bo lsa ham.	
ʻ ʻ
iOS   dasturlari   uchun   odatda   Swift dan   foydalaniladi,   u   dasturlash   muhitiga	
ʼ
integratsiya   qilingan,   arzonroq   va   qaramlik   tomoni   yo q.   Ammo   Objective-C	
ʻ
dasturlashda   hali   ham   qo llanadi.   Xususan,   tizim   tarkibiy   qismlarining   standart	
ʻ
xatti-harakatlarini o zgartirishning oson usuli bo lmagan hollarda. Masalan, dastur	
ʻ ʻ
ishlayotganda iOS operatsion tizimi koddagi qaysi funksiyalarni chaqirishini bilish
kerak bo lganda.	
ʻ
Mobil ilovalarni yaratishga mo ljallangan xizmat va ilovalar sharhi	
ʻ
Katta   ehtimol   bilan,   Android   dasturchi   Android   Studio   dastur   muhitidan
foydalanadi,   Apple   uchun   ilova   ishlab   chiqadigan   mutaxassislar   esa   Xcode ni	
ʼ
tanlaydi.   Muqobil   muharrirlar   ham   mavjud,   ammo   ular   faqat   katta   loyihalarda
qo llanadi, yangi  boshlayotgan mutaxassis  uchun standart  funksiyalar  ham yetarli	
ʻ
bo ladi.
ʻ
Mobil   ilovalarni   ishlab   chiqishda   tez-tez   ishlatiladigan   vositalarni   ko rib	
ʻ
chiqamiz:
 iOS   uchun.   Apple   kompaniyasi   dasturchilarga   integratsiyalashgan   Xcode
muhitini   taklif   etadi.   U   ilovalar   yaratish,   ular   uchun   dizaynlar   hamda   iOS,
iPadOS,   tvOS,   watchOS   va   macOS   platformalarida   nashr   etish   uchun
vositalarni   taqdim   etadi.   Xcode   Swift   va   Objective-C   dasturlash   tillarining
manba kodini qo llab-quvvatlaydi. Dastur muhiti foydalanuvchi interfeysini	
ʻ loyihalash,   ilova   uchun   kod   yozish,   uni   kompilyatsiya   qilish,   testdan
o tkazish va xatolarni tekshirish imkonini beradi.ʻ
Android   uchun.   Android   uchun   mobil   ilovalar   Android   Studio da   yaratiladi.   U
ushbu operatsion tizimda ishlaydigan smartfon, planshet, soat, televizor va boshqa
qurilmalar   uchun   ilovalarni   ishlab   chiqish   imkonini   beradi.   Loyiha   joylashuvini,
tilni   —   Java   yoki   Kotlin,   minimal   qo llab-quvvatlanadigan   SDK   —   Android	
ʻ
operatsion   tizimining   bu   ilova   ishlay   oladigan   eng   qadimgi   versiyasini   tanlash
mumkin.   Android   Studio   uzluksiz   integratsiya   konsepti   asosida   qurilgani   uchun
dastur doimiy ravishda kodni tekshirib, mavjud muammolarni aniqlaydi. Bu vaqtni
tejaydi va mobil ilova versiyasini Google Play va App Store da ertaroq nashr etish	
ʼ
imkonini beradi. II BOB. ASOSIY QISM
2.1 Android studioda loyihalar yaratish
Endi Android operatsion tizimi uchun birinchi Android Studio dasturini yarataylik.
Keling,   Android   Studio-ni   ochamiz   va   boshlang'ich   ekranda   New   Project
elementini tanlang:
Loyihani   yaratishda   Android   Studio   birinchi   navbatda   bizdan   loyiha   shablonini
talab qiladi: Android Studio turli xil vaziyatlar uchun bir qator shablonlarni taqdim etadi, ammo
eng   keng   tarqalgani   Basic   Activity   va   Empty   Activity.   Bu   ko’plab   dasturlami
yaratish   uchun   eng   qulay   start-up   shablonlari.   Endi   boshlang'ich   holat   bo'yicha
Empty Activity shabloni tanlanadi (agar tanlanmagan bo'lsa, uni tanlang) va Next
tugmasini bosing. Shundan so'ng, yangi loyiha sozlamalari oynasi ko'rsatiladi: Yangi loyihani yaratish oynasida biz uning dastlabki sozlamalarini o'rnatamiz: 
> llova nomi Name maydoniga kiritiladi. HelloApp ismini nom sifatida ko’rsating.
>   Package   Name   maydoni   asosiy   dastur   sinfini   joylashtiradigan   paket   nomini
belgilaydi.   Bunday   holda,   test   loyihalari   uchun   bu   qiymat   juda   muhim   emas,
shuning uchun com.example.helloapp-ni o’mating. 
>   Save   Location   maydoni   qattiq   diskdagi   loyiha   fayllarining   joylashishini
belgilaydi. Boshlang'ich holatbo'yicha qoldirishimiz mumkin. 
> Language maydonida biz Java dasturlash tili sifatida ko'rsatamiz (ehtiyot bo'Iing,
chunki boshlang'ich holat bo’yicha ushbu maydonda Kotlin dasturlash tili mavjud)
>   Minimum   SDK   maydoni   eng   kichik   qo'llab-quwatlanadigan   SDK   versiyasini
belgilaydi. Standart - API 21: Android 5.0 (Lollipop) ni tark etamiz, demak bizning dasturimiz   Android   5.0   dan   boshlab   ishga   tushirilishi   mumkin,   ya'ni   94%
qurilmalar.   Eski   qurilmalar   ishlay   oimaydi.   Shuni   esda   tutish   kerakki,   SDK
versiyasi   qanchalik   yuqori   bo'lsa,   qo’llabquwatlanadigan   qurilmalar   diapazoni
shunchalik   kichik   bo'ladi.   Keyin   Finish   tugmachasini   bosing   va   Android   Studio
yangi loyihani yaratadi:
Android  loyihasi   turli  xil   modullardan   iborat  bo’lishi  mumkin.  Odatiy  bo’lib,  biz
Ioyihani yaratishda bitta modul yaratiladi - ilova. Modul uchta pastki papkaga ega: 
 manifestlar: dastur konfiguratsiyasini tavsiflovchi va berilgan dastur tarkibiy
qismlarining  har   birini   belgilaydigan   AndroidManifest.xml   manifest   faylini
saqlaydi. 
 java: java kod fayllarini alohida paketlarga tuzilgan holda saqlaydi. Shunday
qilib,   com.android.helloapp   papkasida   (uning   nomi   Ioyihani   yaratish
bosqichida   ko’rsatilgan)   sukut   bo'yicha   MainActivity.java   fayli   mavjud
bo’lib, Java tilidagi kod mavjud bo’lib, u dastur boshlanganda sukut bo'yicha
ishga tushirilgan MainActivity sinfini anglatadi.  res:   dasturda   ishlatiladigan   resurslami   o'z   ichiga   oladi.   Barcha   manbalar
pastki papkalarga bo'linadi.
o drawable papkasi dasturda ishlatiladigan rasmlarni saqlash uchun; 
o layout   papkasi   grafik   interfeysni   belgilaydigan   fayllarni   saqlash   uchun
mo'ljallangan.   Odatiy   bo'lib,   MainActivity   sinfming   interfeysini   xml
shaklida belgilaydigan activity_main.xml deb nomlangan fayl mavjud.  
o mipmap   papkalarida   turli   xil   ekran   o'lchamlari   bilan   dastur
piktogrammalarini yaratish uchun ishlatiladigan rasm fayl lari mavjud. 
o values   papkasida   turli   xil   xml   fayllarsaqlanadi,   ulartarkibidaresurslar
to'plami   mavjud   -   ilovada   ishlatiladigan   har   xil   ma'lumotlar.   Odatiy
bo'lib, bu erda ikkita fayl va bitta papka mavjud: 
■ colors.xml fayli dasturda ishlatiladigan ranglarning tavsifini saqlaydi 
■ strings.xml fayli dasturda ishlatiladigan satr manbalarini o'z ichiga oladi 
■   themes   papkasida   ikkita   dastur   mavzusi   saqlanadi   -   yorug'lik   (kunduzi)   va
qorong'i   (tun)   uchun   alohida   element,   Gradle   Scripts,   dasturni   yaratish   uchun
ishlatiladigan bir qator skriptlami o'z ichiga oladi. 
Flutter - bu Google tomonidan yaratilgan ochiq manbali UI dasturiy ta'minot
ishlab chiqish tizimi. U Android, iOS, Linux, macOS, Windows, Google Fuchsia,
va   Internet   uchun   yagona   kod   bazasidan   o zaro   platforma   ilovalarini   ishlabʻ
chiqishda foydalaniladi. Birinchi  marta 2015-yilda ishlab  chiqilgan. Flutter  2017-
yilning   may   oyida   chiqarilgan.   Flutterning   asosiy   komponentlari   quyidagilardan
iborat: 
✓  Dart platformasi 
✓  Flutter dvigateli (Skia Graphics Engine)  ✓  Fond kutubxonasi 
✓  Dizayn uchun maxsus vidjetlar 
✓  Flutter rivojlantirish vositalari (DevTools)
Flutterda iOS hamda Andoroid uchun mobil ilovalar yaratish mumkin
Dart   platformasi.   Flutter   ilovalari   Dart   tilida   yozilgan   va   tilning   ko‘plab
ilg‘or   funksiyalaridan   foydalanadi.   Ilovani   yozish   va   disk   raskadrovka   qilishda
Flutter Dart virtual mashinasida ishlaydi, u o'z vaqtida bajaruvchi vositaga ega. Bu
tez kompilyatsiya vaqtlarini, shuningdek, "qayta yuklash" imkonini beradi, buning
yordamida manba fayllariga o'zgartirishlar ishlaydigan dasturga kiritilishi mumkin.
Flutter   buni   holatli   qayta   yuklashni   qo‘llab-quvvatlash   bilan   kengaytiradi,   bunda
ko‘p   hollarda   manba   kodidagi   o‘zgarishlar   qayta   ishga   tushirishni   yoki   holatni
yo‘qotmasdan   darhol   ishlaydigan   ilovada   aks   etadi.   Yaxshiroq   ishlash   uchun
Flutter   ilovalarining   barcha   platformalardagi   versiyalari   oldindan   (AOT)
kompilyatsiyasidan foydalanadi. Figma - vektor grafik muharriri va prototiplash vositasi bo lib, u asosan veb-ʻ
ga   asoslangan   bo lib,   macOS   va   Windows   uchun   ish   stoli   ilovalari   tomonidan	
ʻ
yoqilgan   qo shimcha   oflayn   funksiyalarga   ega.   Android   va   iOS   uchun   Figma	
ʻ
mobil   ilovasi   real   vaqtda   mobil   qurilmalarda   Figma   prototiplarini   ko'rish   va   ular
bilan   ishlash   imkonini   beradi.   Figma   xususiyatlari   to'plami   foydalanuvchi
interfeysi va foydalanuvchi tajribasini loyihalashda foydalanishga qaratilgan bo'lib,
real vaqtda hamkorlikka urg'u beradi. Mustaqil MacOS ilovasi sifatida ishlaydigan
Sketchdan farqli  o'laroq, Figma butunlay brauzerga asoslangan  va shuning  uchun
nafaqat   Mac   kompyuterlarida,   balki   Windows   yoki   Linux   bilan   ishlaydigan
shaxsiy   kompyuterlarda   va   hatto   Chromebooklarda   ham   ishlaydi.   Shuningdek,   u
veb-APIni taklif qiladi va u bepul. Figmaning yana bir katta afzalligi shundaki, u
bir   xil   faylda   real   vaqtda   ishlash   imkonini   beradi.   Sketch   va   Photoshop   kabi
an'anaviy "oflayn" ilovalardan foydalanganda, agar dizaynerlar o'z ishlarini baham
ko'rishni   xohlasalar,   odatda   uni   rasm   fayliga   eksport   qilishlari   kerak,   keyin   uni
elektron pochta yoki tezkor xabar orqali yuborishlari kerak.
2.2  Kriditlarni boshqarish  ilovasini ishlab chiqish
Kriditlarni   boshqarish   ilovasini   android   studio   dasturida   ishlab   chiqish
hisoblanadi. Endi esa Android studio dasturini ochamiz. U yerdan File bo’limidan
New   bo’limiga   undan   keyin   New   Project   ga   o’tamiz.   Projectga   nom   beramiz   va
yuklanishini kutamiz. Yuklanib bo’lgach birinchi navbatda dizayn qismini yaratib
olamiz. Mening dizaynim quyidagicha ko’rinishda bo’ldi: Bu esa shu oyna hosil qilish kodi:
<TextView
     android :layout_width ="match_parent"
     android :layout_height ="wrap_content"
     android :text ="@string/kridit_kalkulyator"
     android :textColor ="#FF5722"
     android :textAlignment ="center"
     android :textSize ="40sp"
     />
<Button
     android :id ="@+id/start"
     android :layout_width ="match_parent"
     android :layout_height ="wrap_content"
     android :text ="@string/boshlash"
     android :layout_marginTop ="20dp"
     android :textSize ="35sp" />
Bunda   item   lar   o’rniga   kitoblarimiz   nomini   qo’yishimiz   kerak   bo’ladi.   Men   bu
dastur   uchun   4ta   kichik   hikoya   qo’shdim.   4ta   Item   dan   iborat   bo’ldi   va   u
quyidagicha bo’ldi: Bu oyna hosil qilish xml kodi esa quyida:
<LinearLayout
     android :layout_width ="match_parent"
     android :layout_height ="wrap_content"
     android :orientation ="horizontal" >
    <TextView
         android :layout_width ="match_parent"
         android :layout_height ="wrap_content"
         android :layout_weight ="1"
         android :text ="Kridit miqdori"
         android :textSize ="25sp"
         android :textAlignment ="center" />
    <EditText
         android :id ="@+id/som"
         android :layout_width ="match_parent"
         android :layout_height ="wrap_content"
         android :hint ="so'm"
         android :textAlignment ="center"
         android :textSize ="30sp"
         android :layout_weight ="1"
         android :layout_marginLeft ="20dp" /> </LinearLayout>
<LinearLayout
     android :layout_width ="match_parent"
     android :layout_height ="wrap_content"
     android :orientation ="horizontal" >
    <TextView
         android :layout_width ="match_parent"
         android :layout_height ="wrap_content"
         android :layout_weight ="1"
         android :text ="Kridit muddati"
         android :textSize ="25sp"
         android :textAlignment ="center" />
    <EditText
         android :id ="@+id/oy"
         android :layout_width ="match_parent"
         android :layout_height ="wrap_content"
         android :hint ="oy"
         android :textAlignment ="center"
         android :textSize ="30sp"
         android :layout_weight ="1"
         android :layout_marginLeft ="20dp" />
</LinearLayout>
<LinearLayout
     android :layout_width ="match_parent"
     android :layout_height ="wrap_content"
     android :orientation ="horizontal" >
    <TextView
         android :layout_width ="match_parent"
         android :layout_height ="wrap_content"
         android :layout_weight ="1"
         android :text ="Foiz stavka"
         android :textSize ="25sp"
         android :textAlignment ="center" />
    <EditText
         android :id ="@+id/foiz"          android :layout_width ="match_parent"
         android :layout_height ="wrap_content"
         android :hint ="%"
         android :textAlignment ="center"
         android :textSize ="30sp"
         android :layout_weight ="1"
         android :layout_marginLeft ="20dp" />
</LinearLayout>
<Button
     android :id ="@+id/hisobla"
     android :layout_width ="match_parent"
     android :layout_height ="wrap_content"
     android :text ="Hisoblash"
     android :textSize ="30sp"
     android :layout_marginTop ="20dp" />
Bu yerdan biz istalgan hikoyani tanlab ochganimizda boshqa bir oyna hosil bo’ladi
va hikoya shu oynada paydo bo’ladi. Masalan quyidagicha: Bu esa shu kriditni hisoblash kodi:
Button button = findViewById(R.id. hisobla );
EditText editText = findViewById(R.id. som );
EditText editText1 = findViewById(R.id. oy );
EditText editText2 = findViewById(R.id. foiz );
button.setOnClickListener( new  View.OnClickListener() {
     @Override
     public void  onClick (View v) {
         double  son1 = 
Double. parseDouble ( editText .getText().toString());
         double  son2 = 
Double. parseDouble ( editText1 .getText().toString());
         double  son3 = 
Double. parseDouble ( editText2 .getText().toString());
         double  oylik_t, jami, jami_f;
        oylik_t = son1/son2;
        jami = oylik_t*son2 + son1;
        jami_f = jami-son1;
        String soylik_t = String. valueOf (oylik_t);
        String sjami = String. valueOf (jami);
        String sjami_f = String. valueOf (jami_f);
        Intent intent =  new 
Intent(KalkulatorActivity. this , NatijaActivity. class );
        intent.putExtra( "soylik_t" , soylik_t);
        intent.putExtra( "sjami" , sjami);
        intent.putExtra( "sjami_f" , sjami_f);
        startActivity(intent);
    }
});
TextView textView = findViewById(R.id. t1 );
TextView textView1 = findViewById(R.id. t2 );
TextView textView2 = findViewById(R.id. t3 ); Intent intent = getIntent();
String soylik_t = intent.getStringExtra( "soylik_t" );
String sjami = intent.getStringExtra( "sjami" );
String sjami_f = intent.getStringExtra( "sjami_f" );
textView.setText(soylik_t);
textView1.setText(sjami);
textView2.setText(sjami_f);
Bunisi esa xml kodi:
<LinearLayout
        android:layout_width="match_parent"
        android:layout_height="wrap_content"
        android:orientation="horizontal">
        <TextView
            android:layout_width="match_parent"
            android:layout_height="wrap_content"
            android:layout_weight="1"
            android:text="Kridit miqdori"
            android:textSize="25sp"
            android:textAlignment="center"/>
        <EditText
            android:id="@+id/som"             android:layout_width="match_parent"
            android:layout_height="wrap_content"
            android:hint="so'm"
            android:textAlignment="center"
            android:textSize="30sp"
            android:layout_weight="1"
            android:layout_marginLeft="20dp"/>
    </LinearLayout>
    <LinearLayout
        android:layout_width="match_parent"
        android:layout_height="wrap_content"
        android:orientation="horizontal">
        <TextView
            android:layout_width="match_parent"
            android:layout_height="wrap_content"
            android:layout_weight="1"
            android:text="Kridit muddati"             android:textSize="25sp"
            android:textAlignment="center"/>
        <EditText
            android:id="@+id/oy"
            android:layout_width="match_parent"
            android:layout_height="wrap_content"
            android:hint="oy"
            android:textAlignment="center"
            android:textSize="30sp"
            android:layout_weight="1"
            android:layout_marginLeft="20dp"/>
    </LinearLayout>
    <LinearLayout
        android:layout_width="match_parent"
        android:layout_height="wrap_content"
        android:orientation="horizontal">
        <TextView             android:layout_width="match_parent"
            android:layout_height="wrap_content"
            android:layout_weight="1"
            android:text="Foiz stavka"
            android:textSize="25sp"
            android:textAlignment="center"/>
        <EditText
            android:id="@+id/foiz"
            android:layout_width="match_parent"
            android:layout_height="wrap_content"
            android:hint="%"
            android:textAlignment="center"
            android:textSize="30sp"
            android:layout_weight="1"
            android:layout_marginLeft="20dp"/>
    </LinearLayout>
    <Button
        android:id="@+id/hisobla"         android:layout_width="match_parent"
        android:layout_height="wrap_content"
        android:text="Hisoblash"
        android:textSize="30sp"
        android:layout_marginTop="20dp"/>  XULOSA
Hozirda   banklarda   kredit   berishda   shu   kabi   ilovalardan   foydalanishadi.
Mobil   telefonlar   narxi   doimiy   ravishda   pasayib   bormoqda,   shuning   uchun   ko‘p
odamlar,   hatto   eng   qashshoq   hududlarda   ham   bunday   qurilmalarni   sotib   olish   va
ulardan   qanday   foydalanishni   bilish   imkoniyatiga   ega.   Ko‘payib   borayotgan
loyihalar   mobil   texnologiyalar   sifatli   ta’lim   olish   imkoniyatidan   mahrum   bo‘lgan
talabalar   uchun   ajoyib   o‘quv   vositasi   ekanligini   ko‘rsatmoqda.   Shunday   qilib,
Mobil   texnologiya   o‘quv   natijalarini   baholash   jarayonini   tezlashtiradi   va
o‘quvchilar   va   o‘qituvchilarga   taraqqiyotni   tez   kuzatish   imkoniyatini   beradi.
O‘tkazilgan   statistikalar   va   kuzatishlar   shuni   ko‘rsatadiki,   mobil   ilovalarni   ta’lim
jarayonoda   qo‘llash   ta’limda   sifat   va   samaradorlikni   oshishiga   olib   kelmoqda.
Mobil   ilovalar   haqidagi   yuqorida   keltirilgan   faktlar   mobil   ilovalarning   bugungi
hayotdagi   ahamiyati   to’g’risida   tushuncha   beradi.   Ko’plab   yangi   va   qiziqarli
dasturlar  hayotimizdagi  istiqbollarni  o’zgartirdi. Qaysi  kasb  egasi  bo’lishingizdan
qat’iy nazar, sizga foydali va sanoatingizda yordam  beradigan ko’plab dasturlarni
topishingiz mumkin. Siz marketolog, oshpaz, muhandis, rassom, o’qituvchi, talaba
yoki   boshqa  biron  bir  mutaxassis   bo’lishingizdan  qat’i   nazar,  ba’zi   foydali  mobil
ilovalardan foydalangan holda o’sishingiz  mumkin. Shunday qilib, ushbu ilovalar
sizga   eng   yangi   texnologiyalarni   o’zingizning   biznesingizga   foyda   keltiradigan
tarzda tatbiq etishga yordam beradi.
Mobil   ilova   ishlab   chiqishda   bizda   asosan   ishlatadigan   dasturimiz   bu
android   studiodir.   Bundan   tashqari   onlayn   holda   ham   bir   qancha   saytlar   orqali
mobil dasrturlar yaratishimiz mumkin ekan. Shulardan eng ommaviysi appinventor
sayti orqali ham o’zimiz xohlagan dasturimizni yaratishimiz mumkin. Foydalanilgan adabiyotlar:
1. https://docs.flutter.dev/resources/faq     
2. https://en.wikipedia.org/wiki/Figma_(software)     
3. https://en.wikipedia.org/wiki/MySQL     
4. https://designlab.com/figma-101-course/introduction-to-figma/     
5. Beginning   App   Development   with   Flutter:   Create   Cross-Platform
Mobile Apps. Rap Payne. APress. 2019.
6. Google   Flutter   Mobile   Development   Quick   Start   Guide:   Get   up   and
running   with   iOS   and   Android   mobile   app   development.   Prajyot
Mainkar, Salvatore Giordano. Packt Publishing. 2019.
7. UX -дизайн.   Практическое   руководство   по   проектированию
опыта   взаимодействия.   Расс   Унгер   и   Кэролайн   Чендлер.
Издательство Символ-Плюс. 2011.
8. UX -стратегия.   Чего   хотят   пользователи   и   как   им   это   дать.
Джейми Леви. Издательство «Питер», 2017.
9. «Mobil   ilovalarni   ishlab   chiqish»   fanidan   tajriba   ishlarini   bajarish
bo‘yicha   uslubiy   ko‘rsatma.   Хo‘jayev   O.,   Quryazov   D.   Toshkent
axborot texnologiyalari universiteti Urganch filiali. 2016.
10.   www.library.tuit.uz
11. Fundamentals   of   database   systems   sixth   edition.   Ramez   Elmasri.
Department of Computer Science and Engineering The University of
Texas at Arlington. 2011. – 261 s.

Kriditlarni boshqarish tizi mlari MUNDARIJA KIRISH ...................................................................................................................... 2 I BOB. QANDAY QILIB MOBIL ILOVA YARATISH MUMKIN? ..................... 5 1.1 Mobil ilovalar yaratish bosqichlari ...................................................................... 5 1.2 Konstruktorda mobil ilovani qanday yaratish mumkin? ..................................... 9 II BOB. ASOSIY QISM .......................................................................................... 14 2.1 Android studioda loyihalar yaratish .................................................................. 14 2.2 Kriditlarni boshqarish ilovasini ishlab chiqish .................................................. 20 XULOSA ................................................................................................................. 31 Foydalanilgan adabiyotlar: ...................................................................................... 32

KIRISH So'nggi yillarda axborot texnologiyalarming jadal rivojlanishi planshetlar, smartfonlar, netbuklar va boshqa qurilmalar kabi ko'plab yangi qunlmalar va texnologiyalar paydo bo'lishiga olib keldi. Ular hayotimizga tobora mustahkamroq qo'shilib, odatiy holga aylanib bormoqda. Bugungi kunda bunday gadjetlar orasida etakchi platforma Android OS hisoblanadi. Android turli xil qurilmalarda qo'llaniladi. Bular smartfonlar, planshetlar, televizorlar, aqlli soatlar va boshqa bir qator qurilmalar. Turli xil hisob-kitoblarga ko'ra, 2020 yilda ushbu operatsion tizimdan smartfon egalarining qariyb 85 foizi foydalanadi va Android smartfonlaridan foydalanuvchilaming umumiy soni dunyo bo’ylab 2,5 milliarddan ortiq odamni tashkil qiladi. Android OS dasturchisi Andy Rubin tomonidan mobil telefonlar uchun operatsion tizim sifatida yaratilgan va dastlab Android Inc doirasida ishlab chiqilgan. Ammo 2005 yilda Google Android Inc.ni sotib oldi. Operatsion tizimni yangi kuch bilan rivojlantira boshlaydi. Android doimiy ravishda rivojlanib boradi va ishlab chiqarish vositalari va vositalari operatsion tizim bilan birga rivojlanib boradi. Shuni ta'kidlash kerakki, siz Android uchun turli xil ramkalar va dasturlash tillaridan foydalangan holda dasturlami ishlab chiqishingiz mumkin. Shunday qilib, dasturlash tillari sifatida Java, Kotlin, Dart (Flutter framework), С ++, Python, С # (Xamarin platformasi) va boshqalar ishlatilishi mumkin. Ushbu qo'Ilanmada biz eng keng tarqalgan va ishlatiladigan Java tilidan foydalanamiz. Shuning uchun, ushbu qo'llanma yordamida Android uchun dasturlashni o’rganishdan oldin, hech bo'lmaganda Java tilining asoslarini o'zlashtirishingiz kerak. Android uchun turli xil rivojlanish muhiti mavjud. Tavsiya etilgan ishlab chiqish muhiti - bu Android ishlab chiqish uchun maxsus ishlab chiqilgan Android Studio. Shuning uchun biz undan foydalanamiz. Android Studio muhitidan

tashqari, rivojlanish uchun Android SDK deb nomlangan vositalar to'plami ham kerak bo'ladi. Masalan, oldin Android SDK o'matilmagan bo'lsa, u holda Android Studio bilan birinchi marta bog’langaningizda, Android SDK yo'qligi haqida xabar beradi. Yurtimizda ta’limga e’tibor keng qaratilgan. O’quv muassasalari ichida oliy ta’lim o’quv yurtlari alohida ajralib turadi. Shu jumladan oliy ta’lim axborotkutubxona sohasiga oid bo’lgan e’tibor alohida to’htalib o’tish lozim. Bu sohani rivojlanishiga har bir mutaxasis o’z hissasini qo’shmog’i zarurligi maqsadga muvofiqdir. Har bir Axborot resurs markazi tizimini moliyaviy holatini yaxshilash, moddiy- texnik bazasini takomillashtirish, talabalarga sharoit yaratib berish va zamon talablariga javob beradigan kompyuter qurilmalari bilan jixozlash hozirgi axborot texnologiyalari asrini dolzarb muommolaridan biridir. Axborot resurs markazlarini qanchalik rivojlanganligi uning xizmat ko’rsatishdagi ilg’or texnika va texnologiyalardan foydalanib, fodalanuvchilar va axborot resurs markazida ishlovchi xodimlarga qulaylik yaratilganligida yaqqol ko’rishimiz mumkin. Bularni barchasi Axborot resurs markazini rivojlantirish uchun ishlab chiqilgan elektron o’quv qo’llanmalar, internet saytlar va albatta Axborot resurs markazlari uchun yaratilgan mobil ilovalarga bo’lgan ehtiyojga borib taqaladi. Mavzuning dolzarbligi. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan tasdiqlangan normativ hujjatlar (qonun,qaror,farmoish…)da belgilanganidek Axborotresurs markazlarini moliyalashtirish davlat budjeti mablag’lari hisobidan amalga oshiriladi. O’zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgandan keyingi o’tgan davrda, ayniqsa O’zbekiston Respublikasi birinchi Prezidentining 2006 yil 20- iyundagi “Respublika axolisini axborot-kutubxona bilan ta’minlashni tashkil etish to’g’risida”gi № 381-sonli qaroridan so’ng Oliy va o’rta maxsus ta’lim tizimi kutubxonalarining faoliyati va vazifasi tubdan o’zgarib, ularni axborot-resurs

markazlariga aylantirildi. O’quv-tarbiya jarayonini metodik jixatdan taminlash, bunda bosma manbalardan tashqari, yangi axborot texnalogiyalari, elektron axborot manbalarining rolini oshirish, kitobxonlarining axborot olishi madaniyatini shakllantirishga xizmat qiladigan muassasaga aylantirish maqsadi ustuvor bo’lib qoldi. Texnologiyalar hayotimizda sezilarli o’zgarishlar qildi. Uning farqi shunchaki o’zgarishlarni kiritish bilan cheklanib qolmaydi, balki bizning hayot tarzimizda to’liq o’zgarishlarni keltirib chiqardi. Darhaqiqat, ba’zi mobil ilovalar daromadi yaxshi rivojlangan mamlakatlarning yalpi ichki mahsulotidan oshib ketadigan darajaga ko’tarildi. Hozirda mobil ilovalarning ta’siri bizning hayotimizga chuqur singib ketgan bo’lib, biz ushbu ilovalarsiz yashash haqida o’ylashimiz ham mumkin emas. Masalan, WhatsApp va Yandex Go kabi doimiy ravishda tez-tez ishlatib turadigan ba’zi ilovalar mavjud. Ushbu dasturlarni hayotining bir qismiga aylantirgan odamlar ushbu dasturlardan foydalanmasdan o’zlarining odatiy ishlarini olib borishlari qiyin bo’lishi kerak. Xuddi shunday, har xil odamlar o’z hayotlarida turli xil ilovalarni majburiy deb bilishadi. Har kim o’z qurilmalarida aloqa, sayohat, to’lov, o’yin-kulgi va boshqa ko’p narsalar uchun o’rnatilgan dasturlarga ishonadi. Ba’zilar uchun youtube hayotning asosiy manbai bo’lib, ular o’zlarining smartfonlarida YouTube ilovasi bo’lmasdan hayotlarini o’tkazishga ishonmaydilar. Mobil ilovalar bizning hayotimizni to’liq bo’lmasa ham sezilarli darajada egallab oldi desak xato bo’lmaydi. Yetakchi mobil ilovalar do’konlarida milliardlab mobil ilovalar mavjud va ular mobil dasturlarni ishlab chiqaruvchi kompaniyalar va reklama agentliklari uchun milliard dollarlik daromadlarni ishlab chiqarishga javobgardir.

I BOB. QANDAY QILIB MOBIL ILOVA YARATISH MUMKIN? 1.1 Mobil ilovalar yaratish bosqichlari Ilova yaratishdan avval usiz ham ishni bitirsa bo ladimi degan savolga javob berishʻ kerak. Hozirda ko plab ishlar veb sahifa, ijtimoiy tarmoq va Telegram botlar ʻ yordamida amalga oshirilmoqda. Masalan, tuman poliklinikasi uchun saytning qulay va tushunarli mobil versiyasini yaratish yetarli bo lsa, taksi buyurtma qilish ʻ xizmati to laqonli mobil ilovasiz qoniqarli faoliyat ko rsata olmaydi. ʻ ʻ 1. G oya. ʻ Agar dasturchi fitnes ilova qilishni rejalashtirayotgan bo lsa, avval ʻ auditoriyani o rganish va uning ehtiyojlarini bilib olishi zarur. Auditoriya 25—35 ʻ yoshlardagi, trenajyor zaliga qatnaydigan va vaznini nazorat qiladigan yosh insonlardan iborat bo lishi mumkin. Bunda ilovada shaxsiy kabinet bo lishi, ʻ ʻ foydalanuvchi tugmalarni qanday almashtirishi va qalqib chiquvchi oynalarni qanday yopishini o ylash kerak bo ladi. Ilova muammoni yechishga yordam ʻ ʻ berishi – unda kaloriya hisoblagichi bo lishi, trenerning videodarslari qo shilishi, ʻ ʻ foydali retseptlar joy olishini ham o ylash kerak. Bular dasturlash uchun yechimlar ʻ