Mavzu: Tanlash operatori va unga doir dastular tuzish “ M U N D A R I J A Kirish..............................................................................................................................5 I-BOB. C++ dasturlash tili haqida tushuncha 1.1 C++ algoritmik tilining alifbosi, o’zgaruvchilar, o’zgarmaslar haqida tushuncha………………………………………………………………………….. 1.2 C++ da Increament va Decreament amallari…………….. II-BOB Tanlash operatori va unga doir dastular tuzish. 2.1. C++ dasturlash tilining tanlash operatori haqida tushuncha . ......................18 2.2 Tanlash operatori va unga doir dastular tuzish ………………………….22 Xulosa........................................................................................................................40 Foydalanilgan Adabiyotlar........................................................................................43

Kirish Inson turmush tarzining rivojlanishi yangi yangi kashfiyotlarning yartilishiga sabab bo`lmoqda. Inson yangilik yaratilish jarayonida har xil to`siqlarga duch keladi va shu to`siqlarni yengish jarayonida yangi ixtirolar vujudgal kelaveradi. Lekin hayot tajribalardan ma’lumki, ko`pinch yangi kashfiyot ma’lum bir muommoni hal qilish jarayonida yuzaga keladi. O’zbekiston mustaqillikka erishgandan so’ng uning oldida iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish uchun, madaniy va ma’naviy yangilanish uchun keng yo’llar ochildi. Mustaqillikning birinchi kunidan boshlab bozor iqtisodiyoti, ishlab chiqarish, zamonaviy texnalogiyani tadbiq etish va jahon iqtisodiy aloqalari tizimiga kirishning eng maqbul yo’llarini qidirish bilan bog’liq bo’lgan muammolarni mustaqil yechishga to’g’ri keladi. Shu bois respublikaning barcha sohalarini texnik qayta qurollantirish, zamonaviy texnika va texnalogiya bilanta’minlash hamda xalqaro zamonaviy talablarga javob beruvchi telekommunikasiyali va kompyuterli aloqa tizimini rivojlantirish dolzarb masalalardan biri bo’lib qoldi. 1991 – 1994 yillarda O’zbekiston hamdos’tlik davlatlari orasida birinchilardan bo’lib axborotlashning yaxlit davlat siyosatini amalgam oshirishga asos soldi. “Axborotlash haqida”gi, “EHM uchun dastur va ma’lumotlar bazasini huquqiy himoyasi haqidagi”, “Aloqalar haqidagi” qonunlar bilan O’zbekiston Respublikasini 2010 yilgacha axborotlash, qayta qurishning milliy dasturi va telekommunikasion tarmoqni rivojlanishining normative huquqiy asoslari yaratildi va axborot resurslari rivojlanishi uchun iqtisodiy, tashkiliy shart-sharoit va kafillik ta’minlandi. O’bekiston uchun mulkchilikning hususiy va aralash shakllariga o’tish, energatik, xomashyoviy resurslaridan unumli foydalanish davrida kompyuter texnologiyalaridan milliy iqtisodni boshqarishda foydalanish toboro muhim bo’lib bormoqda. 1993 – 1995 yillarda davlat boshqaruvi va bank muassasalarining

informasion tizimlarini kompyuterlashtirishga asosiy etibor beriladi. Biz kompyuterni yaratilishini XX – asrning buyuk kashfiyotlardan biri desak yanglishmaymiz. Davr talabiga ko`ra bugunga kelib kompyuter texnalogiysi juda rivojlanib ketdi. Ma’lumotlarni boshqarish, ayniqsa, hozirgi kunda juda muhum axamiyat kasb etmoqda. Ma’lumotlarni boshqarish tizimlariga bo`lgan talab kun sayin ortib bormoqda. Fan va texnika rivojlanib borayotgan ayni payitda ma’lum bir sohada ishni boshlash va uni boshqarishni axborot texnalogiyalarsiz, jumladan kompyuter texnalogiyalarsiz tasavvur qilib bo`lmaydi.

I-BOB. C++ dasturlash tili haqida tushuncha. 1.1 C++ algoritmik tilining alifbosi, o’zgaruvchilar, o’zgarmaslar haqida tushuncha Ob’ektga yo‘naltirilgan dasturlash uzoq yillar davomida an’anaviy, ya’ni standart hisoblangan dasturlashga nisbatan hos bo‘lgan tasavvurlarni bir chetga qo‘yishni talab qiladi. Natijada ob’ektga yo‘naltirilgan dasturlash juda ham sodda, ko‘rgazmaliligi yuqori bo‘lib, dasturiy ta’minot yaratishdagi ko‘plab muammolarni hal qilishning juda ajoyib vositasiga aylanadi. C++ algoritmik tilining alifbosi, o’zgaruvchilar, o’zgarmaslar haqida tushuncha.  0 dan 9 ga  katta va kichik lotin harflari;  cha raqamlari;  maxsus belgilar (+, -, *, /, =, >, <, {, }, [, ], ‘) ni o’z ichiga oladi. C++ tilida so’z deb bir nechta belgilar ketma-ketligi tushuniladi. Xizmatchi so’z deb C++ tilidagi standart nom tushuniladi. Bu maxsus ma’noni anglatadi va uni ma’lumotlarga berib bo’lmaydi. Masalan: int, float, for, while va hokazo. C++ tilida ma’lumotlarning elementlari bo’lib o’zgaruvchilar, o’zgarmaslar, izohlar xizmat qiladi. O’zgaruvchi:

Xotiraning nomlangan qismi bo’lib, o’zida ma’lum bir toifadagi qiymatlarni saqlaydi. O’zgaruvchining nomi va qiymatlari bo’ladi. O’zgaruvchining nomi orqali qiymat saqlanayotgan xotira qismiga murojaat qilinadi. Programma ishlashi jarayonida o’zgaruvchining qiymatini o’zgartirish mumkin. Har qanday o’zgaruvchini ishlatishdan oldin, uni e’lon qilish lozim. Quyidagi butun sozlardan foydalanish uchun b , haqiqiy sonlardan foydalanish uchun h o’zgaruvchisi e’lon qilingan: int b; float h; O’zgarmaslar (const) Hisoblash jarayonida qiymatini o’zgartirmaydigan kataliklarga aytiladi. float const pi = 3.14; Programmaning ma’lum qismini tavsiflash uchun ishlatiladi va bu qatorda hech qanday aml bajarilmaydi, ya’ni programmaning biror qismini yaxshiroq tushuntirish uchun xizmat qiladi. Izoh «/*» va «*/» simvollari orasida beriladi. /* Bu yerga izoh yoziladi. */ Bundan tashqari birsatrli izohlardan ham foydalanish mumkin. Buning uchun izoh boshiga «//» belgisi qo’yiladi. Operator Tilning yakunlangan jumlasi hisoblanadi va ma’lumotlar taxlilining tugallangan bosqichini ifodalaydi. Operator nuqtali vergul «;» bilan ajratiladi. Identifikator