ABU RAYHON BERUNIY VA GEOLOGIYA
ABU RAYHON BERUNIY VA GEOLOGIYA REJA: 1.KIRISH 2.GEOLOGIYA FANI HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHALAR 3.ABU RAYHON BERUNIYNING GEOLOGIYAGA QO’SHGAN XISSASI 4.GEOLOGIYA SOHASIGA XISSA QO’SHGAN OLIMLAR 5.XULOSA
Fanning dolzarbligi: Fanni o’rganishimizdan maqsad yerni tuzilishini yerda kechayotgan ichki jarayonlar,nafaqat ichki balki yer yuza qismida xam kechayotgan jarayonlarni tushuntirib turuvchi fan xisoblanadi.Fanni o’rgangan inson yerda kechunchi ekzogen va endogen jarayonlar haqida xam tushunchalarga ega bo’ladi. Kurs ishini yozishdan maqsad:Kurs ishini yozish talabaning o’sha mavzu bo’yicha takrorlash va yangi ma’lumotlarga ega bo’lish,talabalar bilan mavzu dorasida muhokama qilish va mavzu yuzasidan savol – javob qilish xisoblanadi. Geologiya iqtisodiyotga suv va havodek zarur. Oxirgi yillarda ilmiy maktablarni tiklab, kadrlar tayyorlashga e'tibor qaratyapmiz, eng ilg‘or ilmiy metodikalarni joriy etib, laboratoriya uskunalarini o‘rnatib, zamonaviy sharoitlar yaratyapmiz. Endi natijaga ishlash kerak, - deydi prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev.
Geologiya — Yer haqidagi fan bo'lib, yunoncha geo — yer, logos — fan demakdir. Geologiya tabiiy fanlar tizimiga kiradi'va u Yerning tuzilishi, paydo bo'lishi va rivojlanishi qonuniyatlarini o'rganadi. «Geologiya»' atamasini birinchi bo'lib norvegiyalik olim M.P.Esholt 1657 yilda fanga kiritgan. Yer nima degan savolga olimlar turlicha javob beradilar. Astronomlar Yerni shar shaklidagi fizik jism deb, Quyosh sistemasida juda katta tezlikda (bir sekundda 30 km) aylanuvchi planeta sifatida tekshiradilar. Geograflar, geodezistlar, geomorfologlar Yer ustki qismining tabiati, tabiiy muhiti, releí shakli hamda elementlarini o'rganadilar. Geologiya fani esa, yerning ustki qismini o'rganish bilan bir qatorda, uning ichki tuzilishini, tarkibini va undagi kechayotgan hodisalarning rivojlanish qonuniyatlarini ham o'rganadi. Geologlar Yerni turli mineral va tog' jinslaridan tarkib topgan, ichki va tashqi kuchlar ta'sirida doim o'zgarib turadigan sharsimon fizik (qattiq) jism deb tushunadilar.
Yer po'sti neorganik qismining paydo bo'lishi va rivojlanishi o'simlik va hayvonot dunyosinining hayoti bilan bevosita bog'liq bo'lib, ularni o'rganishda yer qatlamlari orasida saqlanib qolgan toshqotgan organik qoldiqlar va ularning tam g'alarigina yordam beradi. Shunday qilib, geologiya fani Yer haqidagi maxsus fan bo'lib, u Yer qatlamlari tarkibini, tuzilishini va rivojlanish tarixini, unda kechayotgan ichki va tashqi jarayonlam i o'rganadi. Bu masalalar keng ko'lamli bo'lganligi tufayli geologiya fani bir necha maxsus sohalarga bo'lingan va ularning har biri muayyan vazifalarga ega. Yerning moddiy tarkibini mineraloqiya (minerallar haqidagi fan) va kristallografiya (kristallar haqidagi fan), vetroarafiva (tog jinslari haqidagi fan), geokimyo (Er kimvosini— o^rganuvcbi fan), paleontologiya (qadimgi organizmlarning toshqotgan qoldiqlari haqidagi fan), tuproqshunoslik (tuproq haqidagi fan), foydali qazilmalar geologiyasi (mineral xomashyolami o'rganuvchi fan), gidrogeologiya (erosti suvlari haqidagi fan) va boshqalar