Extranet electron va mobil tizimlari

Загружено в:

08.08.2023

Скачано:

0

Размер:

275.259765625 KB

Скачать

Extranet electron va mobil tizimlari
R eja:
1. Extranet haqida
Mobil tizimlar haqida tushuncha. Mobil qurilmalar uchun tizimlar.
2. Android arxitekturasi va ilovalar strukturasi tasnifi. Android
foydalanuvchi interfeysini yaratish. Android tizimida Layout va
View lardan foydalanish. Animatsiya.
3. Mobil ilovalarda ma’lumotlar bazasi. GPS xizmati.

Extranet bu - Extranet korporativ ilovasi Internet tarmog'ida ishlaydigan
yopiq korporativ portal bo'lib, u yopiq korporativ materiallarni joylashtiradi va
vakolatli foydalanuvchilarga kompaniyaning avtomatlashtirilgan boshqaruv
tizimiga kirishni , shuningdek kompaniyaning sheriklari va doimiy mijozlariga bir
qator materiallardan foydalanish imkoniyatini beradi. shuningdek, shaxsiy
elektron pochta.
Agar ekstranet deb tasniflangan tarmoqlar haqida gapiradigan bo'lsak, dastlab
ichki tarmoqlarni tashkil qilishni tushunishimiz kerak , bu odatda intranet deb
ataladi.
Farq nima? Intranet mahalliy tarmoqlar turlaridan biri sifatida faqatgina
kompaniyaning yoki korxona xodimlarining ichki oqibatlarga olib keladigan
oqibatlarga olib kelishi mumkin bo'lgan tarmoq yoki portal hisoblanadi. Tashqi
foydalanuvchilar bunday yopiq resursga yoki hatto umumiy foydalanishdagi
hujjatlarga kirish imkoniga ega emas.
Farq nima? Intranet mahalliy tarmoqlar turlaridan biri sifatida faqatgina
kompaniyaning yoki korxona xodimlarining ichki oqibatlarga olib keladigan
oqibatlarga olib kelishi mumkin bo'lgan tarmoq yoki portal hisoblanadi. Tashqi
foydalanuvchilar bunday yopiq resursga yoki hatto umumiy foydalanishdagi
hujjatlarga kirish imkoniga ega emas.
O'z navbatida, extranet cheklangan kirish tarmog'i yoki manba hisoblanadi.
Biroq, bu kabi huquqlar tegishli huquqlarga ega bo'lgan holda, kompaniya
xodimlariga ham , tashqi foydalanuvchilarga ham ruxsat etiladi.
Intranet boshqa kompyuter tarmoqlaridan qo`yidagi bilan farqlanadi. Bir yoki bir
necha serverlardan tashkil etilgan tarmoq mijozi undagi elektron hujjat ,
ma’lumotlar bazasi va fayllardan foydalanish uchun , ularning qaysi serverda
qaysi derektoriyada qanday nom bilan saqlanganligini , ularga kirish usul va
shartlarini bilishi zarur bo`ladi.
Intranet boshqa kompyuter tarmoqlaridan qo`yidagi bilan farqlanadi. Bir yoki bir
necha serverlardan tashkil etilgan tarmoq mijozi undagi elektron hujjat,
ma’lumotlar bazasi va fayllardan foydalanish uchun, ularning qaysi serverda

qaysi derektoriyada qanday nom bilan saqlanganligini, ularga kirish usul va
shartlarini bilishi zarur bo`ladi.
Mobil tizimlar va ularning rivojlanish tarixi . Mobil tizimlar – bu mobil
qurilmalar (smartfonlar, tabletlar va boshqa mobil qurilmalar) ni boshqarish
uchun mo‘ljallangan tizimlar hisoblanadi. Mobil tizimlar ikkita asosiy platforma
ya’ni “user-facing” dasturiy ta’minot platformasi va qurilmalarni boshqarish
uchun mo‘ljallangan quyi sathdagi real-vaqt tizimidan iborat bo‘ladi.
Mobil tizim ( mobile OS ) — smartfonlar , planshetlar , PDA yoki
boshqa mobil qurilmalar uchun tizim . Garchi noutbuklarni mobil qurilmalar deb
tasniflash mumkin bo lsa-da, odatda ularda ishlatiladigan tizimlar mobilʻ
hisoblanmaydi, chunki ular dastlab katta statsionar kompyuterlar uchun ishlab
chiqilgan bo lib, ular an anaviy ravishda maxsus „mobil“ funksiyalarga ehtiyoj
ʻ ʼ
sezmagan va ularga ehtiyoj sezmagan. Ushbu farq ikkala gibrid bo lgan ba zi
ʻ ʼ
yangi tizimlarda xiralashgan
Mobil tizimlar shaxsiy kompyuter tizimining funksionalligini mobil va
qo lda ishlaydigan qurilmalar:
ʻ sensorli ekran, uyali , Bluetooth , Wi-Fi , GPS-
navigatsiya, kamera, videokamera, nutqni aniqlash, ovoz yozish moslamasi,
musiqa pleyeri, NFC va infraqizil masofadan boshqarish moslamalari bilan
birlashtiradi.
Android tizimida ishlovchi milliy dasturlar ishlab chiqishning
ahamiyati
Android (yunoncha so z bo lib, ikki bo g ini — «erkak» va
ʻ ʻ ʻ ʻ
«o xshash»)
ʻ — odamsifat robot ma‘nosini ifoda etadi. Balki mana shuning
uchun Android tizimi logotipida robot tasvirlangandir.
Android tizimining yaratilishi tarixi 2002-yillardan boshlangan. Mana shu
davrda Google korporatsiyasi yaratuvchilari E. Rubinning dasturiy
ishlanmalari to‘plami bilan qiziqib qoladilar. Dastlab mobil qurilmalar uchun

yangi tizimni yaratish loyihasi bilan katta maxfiylik ostida Android Inc.
Kompaniyasi shug ullangan, ushbu kompaniyani keyinchalik Google sotibʻ
oladi.
Android — Linux yadrosiga asoslangan kommunikatorlar, planshetli
kompyuterlar, elektron kitoblar, raqamli musiqa uskunalari, qo l soatlari,
ʻ
netbuklar va smartbuklar uchun portativ (tarmoqli) tizimdir. Keyinchalik Google
Open Handset Alliance (OHA) alyansini tashkil qildi, u hozirda ham platformani
qo llab-quvvatlash va yanada rivojlantirish bilan shug ullanadi. Android Google
ʻ ʻ
tomonidan ishlab chiqilgan kutubxona orqali qurilmani boshqaruvchi Java-
ilovasini yaratishga imkon beradi. Android Native
Development Kit Si va boshqa tillarda yozilgan ilovalarni yaratadi.
2012-yilning uchinchi choragida sotilgan smartfonlarning 75 foizida
Android tizimi o rnatilgan.
ʻ
Android tiziminig ustunliklari:
 Ba’zi sharhlovchilar Android qator hollarda veb-syorfing, Google Inc
servislari bilan mosligi kabi va boshqa xususiyatlari bilan o z
ʻ
raqobatchilaridan biri Apple iOS kompaniyasiga qaraganda o zini yaxshi
ʻ
namoyon qilishini aytadilar. Android, iOS ga nisbatan ochiq platforma
hisoblanadi, bu holat unda ko proq funksiyalarni amalga oshirishga imkon
ʻ
beradi;
 iOS va Windows Phone 7 dan farqli ravishda, Androidda fayllarni qabul
qilish va uzatishga ham imkon beruvchi Bluetooth oqimini to la amalga
ʻ
oshirish mavjud. FTP-serverini, tarmoqqa ulanish nuqtasi rejimi (PAN
xizmati) va Bluetooth orqali guruhli birinchi darajali tarmoqni (GN xizmati)
amalga oshirish mavjud;
 Android-apparatlarida, odatda, USB va xotira kartalarini olmasdan turib
boshqa uzatish usullari tezlik cheklanishlaridan qat’iy nazar kompyuter
fayllarini tezlikda telefonga ko chirishga imkon beruvchi, MicroSDkardrider
ʻ

mavjud; bundan tashqari, iOS va Windows Phone 7 sinxronlashtirish dasturi
(iTunes va Zune), orqali amalga oshirishdan tashqari, biror-bir fayllarni
telefonga/telefondan to g ridan-to g ri uzatish mumkin emas, Androidʻ ʻ ʻ ʻ
tizimidagi telefonlar esa xotira kartasi fayllar tizimini USB mass storage
device («fleshka») kabi uzatish imkoniga ega;
 А vvaldan dasturni «tekshirilmagan manbalardan» (misol uchun, xotira
kartasidan) o rnatish taqiqlanishiga qaramay, ushbu cheklash apparat
ʻ
sozlashlarida doimiy vositalar yordamida o chiriladi, bu holat esa internet-
ʻ
ulanishlarsiz dasturlarni telefonlar va planshetlarga o rnatishga imkon beradi
ʻ
(misol uchun, Wi-Fi-ulanish nuqtalariga ega bo lmagan va odatda juda
ʻ
qimmat turadigan mobil internetga pul sarflashni istamaydigan
foydalanuvchilar uchun), hamda barcha istaganlarga Android uchun ilovalarni
bepul yozish va o z apparatida test sinovlaridan o tkazish imkonini beradi,
ʻ ʻ
shu bilan birga, iOS va Windows Phone 7 da hatto o z dasturlarini tarqatish
ʻ
istagi bo lmaganda ham loyihachining qayd etish ro yxatini sotib olishi kerak
ʻ ʻ
bo lardi;
ʻ
 Androiddan ARM, MIPS, x86 kabi turli apparatli platformalarda
foydalanish mumkin;
 Ilovalar boshqa muqobil Google play magazinlari mavjud, misol uchun
Amazon dan Appstore for Android, Opera Store, Yandex.Store.
Android tizimi uchun telefonlar ishlab chiqarish:
Hozirda bir qancha kompaniyalar Android uchun o‘z telefonini sotuvga
chiqarmoqda, masalan HTC kompaniyasining Dream, Magic, Droid hamda
Motorola kompaniyasining Motorola Droid telefonlaridir.
Motorola Droid chiqarilganidan so‘ng birinchi haftadayoq Motorola
kompaniyasi 150000 ta telefonni sotishga ulgurdi.
Android grafik rejimi va animatsion muhiti qolgan iPhone, Windows
mobile sistemalari darajasiga ko‘tarish maqsadida shu sistemalarning dasturiy
ta’minotidan Androidda ham yaratila boshlandi.

Android tizimi uchun yaratilgan dasturlardagi qo shimchaʻ
qulayliklar :
Oddiy foydalanuvchi uchun yana ko‘plab dasturiy ta‘minotlar yaratilgan
bo‘lib bular sizga bir qator qulayliklar yaratishga xizmat qiladi. Masalan,
Quickpedia – Wikipedia bilan ishlash uchun yaratilgan. Bunda dastur
Wikipedia sahifasini sizning telefon ekrani hajmiga moslashtirib ko‘rsatadi, siz
ko‘rgan maqolaning matnini xotiraga saqlab qo‘yish imkoniyati mavjud.
Life360 – sizga qaysidir butun rayon bo‘ylab ma’lumot uzatishga yoki
qabul qilishga yordam beradi, dastur ko‘proq tog‘lik hududlarda xatardan ogoh
qilishda kerak bo‘ladi masalan siz tog‘lik hududlarni o‘rganuvchi tadqiqotchisiz
qishloqni qor bosish xavfini hisoblab chiqib buning 70% aniqligiga ishonch hosil
qildingiz shunda dastur orqali butun qishloqdagi fuqarolarning mobil telefoniga
ogohlantirish uzatishingiz mumkin.
Locale – sizni har daqiqada bezovta qiladigan telefonni nazorat qiluvchi
dastur bo‘lib telefoningizni qaysi hududda qanday rejimda bo‘lishini belgilab
qo‘yasiz, natijada GPS orqali nazorat qilinayotgan telefoningiz belgilangan
hududga kirganda tebranish rejimida ishga tushadigan yoki qo‘ng‘iroq rejimida
ishga tushadigan bo‘ladi. Endilikda Android yana bir imkoniyatini taqdim qildi,
ya‘ni Microsoft Office 2007 Word, Excel va PowerPointda yaratilgan fayllarini
o‘qish va ularni telefoningizning o‘zida yaratishingiz uchun QuickOffice dasturi
yaratildi, siz bu dastur bilan bemalol Word, Excel va PowerPointda yaratilgan
fayllarni o‘qib ularga o‘zgartirishlar kiritib xotiraga saqlab qo‘yishingiz mumkin.
Android tizimida ishlovchi milliy resurslar
Hozirgi kunda har bir kishi o z mobil telefoniga ega va biz telefonlarning
ʻ
rusumlari haqida ko‘p eshitganmiz. Telefonlarning rusumlariga qarab tanlaymiz
va narx ham shunga bog‘liq deb o‘ylaymiz. Mobil telefonning narxi bir jihatdan
unda ishlayotgan sistemaga ham bog‘liqdir. Telefonimizda ishlayotgan dasturiy

ta’minot nafaqat uning narxiga, balki telefonning boshqa xususiyatlari va
qulayliklarini ham belgilab beradi. Bugungi kunda mobil tizimlar sohasida
qo‘llanilayotgan asosiy dasturiy ta’minotlar Symbian, Windows Mobile, iPhod
systemasi, Android, Web OS va yana bir ochiq kodli yosh sistema Samsung
Electronics ning kechagina yaratilgan Bada sistemasi. Bugungi kunda juda tez
ommalashayotgan, mobil qurilmalar uchun yaratilgan ochiq kodli sistema –
Android tizimidir.
Android tarixi (Operatsion Sistemaning yaralishi va bosgan yo‘li)
1991-yil Linus Torvalds boshlab bergan erkin va ochiq kodli sistemalar
2007 yilga kelib telefonlarni ham egallay boshladi. Aslida bu qanday boshlangan
edi? 2005-yil iyul oyida Google kompaniyasi telefonlarga dastur ishlab berish
bilan shug‘ullanadigan Android Inc. nomli kichik kompaniyani sotib oladi. Ushbu
Android Inc. kompaniyasining asoschilaridan biri Andy Rubin bugungi kunda
Googlening mobil aloqalari bilan shug‘ullanuvchi bo‘limiga rahbarlik qiladi.
2007 yilga kelib Google butun dunyoni hayratga solishga muvoffaq
bo‘ladi, ya’ni xuddi shu yili u Symbian, Windows mobile, iPhone sistemalari
bilan raqobatlasha oladigan yangi mobil sistemaga asos soldi.
Hozirda O zbekistonda ham Android tizimi foydalanuvchilari ko‘payibʻ
borayabti, lekin bu foydalanuvchilar uchun Android tizimida ishlovchi, O‘zbek
tilidagi milliy dasturlar yetishmovchiligini ko‘rishimiz mumkin.
Android tizimi uchun yaratilgan dasturiy qurilmalarning o‘ziga
xosligi va xususiyatlari
Android dasturiy ta’minotini ishlab chiqishda Googlening Java
kutubxonlaridan, mikroprotsessor kodi esa ARM arxitekturasida C dasturlash
tilida va uni mashina kodiga o‘girishda GCC kompilyatoridan foydalniladi.
Android grafikasi va animatsiya uchun ham ochiq kodli bo‘lgan OpenGL ES
biblatekalaridan, ma‘lumotlarni saqlash va boshqarish uchun SQLitedan
foydalanilgan. Sistema MP3, MP4, MIDI, OGG, MPEG-4, WAV, formatidagi

audio va video fayllarni hamda JPEG, PNG, GIF, BMP farmatli suratlarni
qo‘llab quvvatlaydi. Androidning 1.5- versiyasida sizga YouTubega videolarni
yuklash va ekranda animatsion rejimda ishlash mumkin edi.
2009-yili 15 sentabrda taqdim qilingan Android 1.6 versida Google
dasturiy vositalari qo‘llanilgan bo‘lib, tezkor qidirish maqsadida ekranning
yuqorisida ―quick search box joylashtirilgan. Yozishga erinadiganlar uchun esa‖
tovush bilan qidirish texnologiyalari qo‘llanilgan. 2010-yilning Oktabrida
Android 2.0 ommaga taqdim qilindi. Bu versiya Telefonning protsessor tezlgini
oshirish va telefon protsessorining samarali ishlashini ta‘minladi. Ishlab
chiqilgan yangi Androidda kontakt listda endi kontakt nomi bilan birgalikda
uning rasmini ham qo‘yishingiz mumkin va siz bu kontaktning ustiga bossangiz
alohida qismdan uni joylashgan joyini aniqlashda, Gmail orqali xat yo‘llashda va
qo‘ng‘iroq qilishda foydalanishingiz mumkin. Androidda Internetdan
foydalanish uchun aynan shu sistema uchun yaratilgan WebKit brauzeridan
foydalaniladi, endilikda bu brauzer HTML5ni ham qo‘llab quvvatlaydi. Google
sistemani yaratishga yaratdiyu sistemani asosan o‘zining dasturiy vositalari bilan
to‘ldira boshladi. Masalan Google Voice tovush xizmatlari uchun, Sky Map
yulduzlar xaritasi, Google qidirish xizmati, Google Maps xaritalari va Gmail
kabilardir. Android foydalaniladigan dasturiy ta‘minoti Javada yozilgan bo‘lib,
yaratatilgan dasturni mashina kodiga o‘girish uchun standart Java Virtual
Machinedan emas Android uchun yaratilgan Dilvak Virtual Machinedan
foydalaniladi.
Android dasturining afzalliklari:
- Android tizimida ishlovchi mobil qurilmalar Gmail, Google Docs, Maps
va boshqa Google kompaniyasining xizmatlari bilan to‘liq ishlay oladi.
- Android market hozirgi kunda eng zo‘r dasturiy ta‘minot Web-saytlaridan
hisoblanadi va Android uchun juda ko‘p bepul dasturlar mavjud.
- Android kommunikatorlari yordamida xohlagan mobil aloqa operatorini
tanlash imkoniyati mavjud.

- Android platformasi paydo bo‘lganiga uncha ko‘p vaqt bo‘lmagan bo‘lsa
ham, u anchagina ko‘p imkoniyatlarni taqdim etadi va shunga yarasha
Androidda ishlaydigan qurilmalarni narxi ham unchalik baland emas.
- Android bu to‘liqligicha ochiq tizim hisoblanadi.
- Android ko‘p jarayonli tizim, ya‘ni unda bir vaqtning o‘zida bir necha
dasturlar ishlash imkoniyati mavjud.
- Android qurilmalarini hammasida virtual klaviatura mavjud. Ba‘zi Android
qurilmalarida ham virtual, ham haqiqiy klaviatura mavjud bo‘ladi.
- Android tizimi faqatgina kommunikatorlarda emas, balki planshet
kompyuterlar, netbuklar va boshqa gadjetlarda ham ishlay oladi.
Android arxitekturasi va ilovalar strukturasi tasnifi
Android tizimining yana bir afzalliklaridan biri shundaki, unda tanlangan
obyekt strukturasini dastur orqali realizatsiya qilishda ancha imkoniyatlar
mavjud.
Dastur strukturasi avtomatlashgan holda tizim tomonidan yaratiladi,
dasturlovchi esa dastur tuzish jarayonida dastur obyektlarini mantiqan bog lanishʻ
bosqichlarini to g ri tanlay bilishi va modullar orqali uzatilishi kerak bo lgan
ʻ ʻ ʻ
parametrlarni to g ri tanlab uzata olishi yetarlidir.
ʻ ʻ
Ma lumotlar yaxlitligi va ishonchliligi
ʻ
Android tizimida dastur tuzish jarayonida ma lumotlar yaxlitligi va
ʻ
ishonchligi himoyasini oshirish uchun Eclipse dasturlash muhitini o rnatish
ʻ
arayonida dasturlar uchun alohida fayl yaratish so raladi va dasturlash muhitida
ʻ
tuzulgan va tuzulayotgan dasturlar shu faylda saqlab boriladi. Har bir dastur fayli
lohida bo lib, bu fayl ham o z navbatida ichidagi saqlanadigan ma lumotlar turiga
ʻ ʻ ʻ
qarab bir necha, fayllarga bo linadi.
ʻ

Vizual elementlarni kodda olish va boshqarish
Yuqorida ko‘rsatilgan TextView elementi juda muhim xususiyatga ega - id
yoki element identifikatori. Ushbu identifikator Java kodidan xml faylida
aniqlangan elementga kirish imkonini beradi. Misol uchun, MainActivity sinfiga
o‘ting va uning kodini o‘zgartiring:
Setcontentview usuli yordamida second_layout faylidan belgilar
o‘rnatiladi. Yana bir muhim nuqta - TextView vizual elementini olish. Uning
kodida biz Android xususiyatini aniqladik: id, keyin bu id orqali uni olishimiz
mumkin.

ID-da elementlarni olish uchun Activity klassi findViewById usuliga ega.
Bu usul shaklida resurs ID uzatiladi R.id. [id_element]. ushbu usul barcha
elementlar uchun asosiy sinf ob'ektini ko‘rish ob'ektini qaytaradi, shuning uchun
usulning natijasi TextView turiga olib kelishi kerak.
Keyinchalik, biz ushbu element bilan biror narsa qilishimiz mumkin, bu
holda uning matnini o‘zgartiramiz. Va eng muhimi, ob'ektni olish
setContentView usulida ushbu ingl.element aniqlangan belgilar o‘rnatilgandan
so‘ng sodir bo‘ladi. Va agar biz loyihani boshlasak, TextView yangi matnni
chiqaradi:
Mobil ilova ( inglizcha : Mobile app ) — ma lum bir platformaʼ
( iOS , Android , Windows Phone va boshqalar) uchun ishlab chiqilgan smartfonlar,
planshetlar va boshqa mobil qurilmalarda
ishlashga
mo ljallangan
ʻ dastur. Ko pgina mobil ilovalar qurilmaning o zida oldindan ʻ ʻ
o rnatiladi yoki
ʻ ularni App Store , Google Play va boshqalar kabi onlayn dastur
do konlaridan
ʻ bepul yoki pullik bilan yuklab olish mumkin.

Dastlab, mobil ilovalar elektron pochtani tezda tekshirish uchun ishlatilgan,
ammo ularning yuqori talablari boshqa sohalarda ham kengayishiga olib keldi,
masalan, mobil telefon va GPS o yinlari, suhbatlashish, video tomosha qilish vaʻ
Internetdan foydalanish. Ushbu atama 2007-yildan beri juda mashhur
bo lib, 2010-yilda Amerika Dialektik Jamiyati tomonidan „Yil so zlari“
ʻ ʻ
ro yxatiga kiritilgan.
ʻ
Mobil ilovalar bozori bugungi kunda juda rivojlangan va barqaror o sib
ʻ
bormoqda. Statista prognozlariga ko ra, 2020-yilda mobil ilovalar sanoatining
ʻ
yillik yalpi daromadi $189 milliarddan oshadi. [3]
Ma ’ lumotlar bazasi bu — tartiblangan ma ’ lumotlarni saqlovchi va qayta
ishlovchi axborot modeli hisoblanadi . Soddaroq qilib aytganda , bir hil turdagi
axborotlarni o ‘ zida saqlovchi va berilgan so ‘ rovlar orqali ularni taqdim etuvchi
model . Misol uchun , kitoblar javoni , bu ma ’ lumotlar bazasi hisoblanadi , ya ’ ni bir
hil turdagi ( kitoblarni ) ob ’ yektlarni o ‘ zida saqlaydi , yoki bo ‘ lmasa telefon
raqamlar yozilgan kitobcha , bu yerda ism , telefon raqam kabi bir hil tipdagi
ma ’ lumotlar saqlanadi , bu ham ma ’ lumotlar bazasi .
Android ma'lumotlar bazalari bilan mashhur SQLite kutubxonasidan
foydalanadi. SQLite ko‘plab maishiy elektron qurilmalar va dasturlarda,
jumladan, ba'zi MP3 pleyerlar, iPhone, iPod Touch, Mozilla Firefox va
boshqalarda ishlatiladigan juda ishonchli ma'lumotlar bazasi tizimi sifatida o‘zini
namoyon qildi. Android ma'lumotlar bazalarini katalogda saqlaydi /data / data / <
imyavashegopaketa>/databases qurilmangizdagi (yoki emulyator). Odatiy bo‘lib,
barcha ma'lumotlar bazalari xususiy bo‘lib, ularga faqat ularni yaratgan ilovalar
kirishi mumkin.Php+MySQL to‘plami bilan tajribaga ega bo‘lganlar juda ko‘p
tanish narsalarni topadilar va tezda ishlash tamoyilini tushunadilar. Avvalo,
Android-da tayyor SQLiteOpenHelper sinfiga ega ekanligini esdan
chiqarmasligingiz kerak. Esingizda bo‘lsin, biz o‘z loyihalarimizda har doim
Activity (extends Activity) dan meros bo‘lib qoldik. Ma'lumotlar bazasi bilan
ishlashda ham xuddi shunday qilish kerak

GPS imkoniyatlari
Deyarli har bir zamonaviy smartfonda GPS o‘rnatilgan. GPS yordamida
foydalanuvchi quyidagilarni amalga oshirishi mumkin: ma'lum bir marshrutni
qurishi va unga amal qilishi, uning joylashgan joyini aniqlashi, boshqa
abonentlarning joylashishini aniqlashi (turli xil ilovalar yordamida).
Telefon raqami bo‘yicha geolokatsiya ko‘plab ota-onalar uchun qulay
xususiyatdir.
Global joylashishni aniqlash tizimi (GPS) - yerning orbitasida bir guruh
sun'iy yo‘ldoshlar tomonidan amalga oshiriladigan texnik mo‘'jizadir. GPS qabul
qiluvchilariga aniq manzil, tezlik va vaqt ma'lumotlarini hisoblash va ko‘rsatish
imkonini beruvchi aniq signallarni uzatadi.
Sun'iy yo‘ldoshlardan olingan signallarni ushlash orqali GPS qabul
qiluvchilar o‘zingizning manzilingizni aniqlab olish
uchun trilaterariyaning matematik tamoyilidan foydalana olishadi. Yo‘l xaritalari,
qiziqish nuqtalari, topografik ma'lumotlar va boshqa ko‘p narsalar kabi hisoblash
kuchi va xotirada saqlanadigan ma'lumotlarning qo‘shilishi bilan GPS qabul
qiluvchilar joylashuvni, tezlikni va vaqt ma'lumotlarini foydali formatga aylantira
oladi.
GPSning ixtirosi va evolyutsiyasi
GPS dastlab AQSh Mudofaa vazirligi tomonidan (DOD) harbiy dastur
sifatida yaratilgan. Tizim 1980-yillarning boshidan buyon faol bo‘lgan, ammo 90-
yillarning oxirlarida tinch aholiga yordam bera boshlagan. Consumer GPS
ko‘plab mahsulotlar, xizmatlar va Internet-asosidagi kommunal xizmatlar bilan
ko‘p milliard dollarlik sanoatga aylandi. Ko‘pgina texnologiyalar bilan bir
qatorda, uning rivojlanishi davom etmoqda; bu haqiqiy zamonaviy mo‘'jizadir,
muhandislar cheklovlarini tan olishadi va ularni engish uchun doimo ishlaydi.

GPS qobiliyati
 GPS butun ob-havo sharoitida, butun dunyoda va butun dunyoda to‘g‘ri
ishlaydi.
 GPS signallaridan foydalanish uchun abonent to‘lovi yo‘q.
 GPS qabul qiluvchilar, odatda, 15 metr ichida aniqlanadi va Wide Area
Augmentation System (WAAS) signallarini ishlatadigan yangi modellar uch
metr ichida aniq.
GPS cheklovlari
 GPS signallari zich o‘rmon, kanyon devorlari, osmono‘par binolar, ko‘priklar,
devorlar va shunga o‘xshash narsalar orqali bloklanishi mumkin, bu aniq GPS
navigatsiya qilishni qiyin yoki imkonsiz qiladi.
 Xuddi shunday, GPS ham ichki va er osti bo‘shliqlarda yaxshi ishlamaydi.
 Sun'iy yo‘ldosh texnikasi, radio shovqinlari va quyosh bo‘ronlari qopqoq
bo‘shliqlariga sabab bo‘lishi mumkin.
Xalqaro harakatlar
AQShda joylashgan va ishlaydigan GPS - dunyodagi eng keng tarqalgan
kosmik yo ‘ ldoshli sun ' iy yo ‘ ldosh navigatsiya tizimi , biroq Rossiya GLONASS
sun ' iy yo ‘ ldosh turkumlari global xizmatni taqdim etadi . Ba'zi iste'molchi GPS
qurilmalari har ikkala tizimdan ham adolatni yaxshilash va etarli manzil
ma'lumotlarini olish ehtimoli oshiradi.
GPS haqida qiziqarli ma'lumotlar
GPSning ishlashi kundan - kunga foydalanadigan ko ‘ plab odamlar uchun sirdir .
Ushbu faktlar sizni ajablantirishi mumkin:
 Harbiy GPS ikki frekansdan foydalanadi, fuqarolik faqat bittadan foydalanadi.
Bu aniqlikni oshiradi. Ikki tomonlama chastotali GPS qurilmalari tinch aholi

uchun mavjud, ammo ularning qiymati va hajmi ularning samarasizligini
ta'minlaydi.
 AQSh hukumati davom etayotgan, ko‘p milliard dollarlik yaxshilanish va
zamonaviylashtirish dasturini amalga oshirib kelmoqda.
 AQSh soliq to‘lovchilari dunyodagi GPS xizmatlarini, asosan, Mudofaa
vazirligi orqali jamlaydi. 2017 byudjeti 900 million dollar atrofida.
 Amerikaning qo‘shma fuqarolik / harbiy organi, fazoviy joylashuvi,
navigatsiya va vaqt belgilari bo‘yicha milliy Ijroiya qo‘mitasi GPSni
boshqaradi. AQSh Havo kuchlari uni saqlab turishadi va boshqaradi.
 2017 yilga kelib, 24 ta GPS yo‘ldoshi Yerni aylantiradi.
 GPS har kuni uyali telefonlar, soatlar, kompyuterlar, ob-havo prognozi,
energiya etkazib berish, navigatsiya va favqulodda holatlarda yoki falokatga
qarshi javob kabi qurilmalar, qulayliklar va xizmatlar uchun juda muhimdir.
 Bank-moliya, qurilish, aviatsiya va moliya bozorlariga, qishloq xo‘jaligiga va
shunga o‘xshash ko‘plab sohalar GPS-ning aniqligiga tayanadi.
 GPS milliy xavfsizlik uchun juda muhimdir. Barcha yangi harbiy texnika
GPS-uskunalar bilan jihozlangan.
 GPS dunyo bo‘ylab havo, dengiz va avtomobil tashish tizimlarini xabardor
qiladi.
Adabiyotlar:
1. M.Aripov, M.Muxammadiev. Informatika, informatsion texnologiyalar.
Darslik.T.: TDYUI,2005 y. 180 b.

2. Sattorov A. Informatika va axborot texnologiyalari.Darslik.
T.:-“O‘qituvchi”,2011 y.
3. R.H. Ayupov, S.Q. Tursunov. Raqamli texnologiyalar. Monografiya, –T.:,
TDPU. 2020.
4. “Beginning AndroidTM4 Application Development”, by Wei-Meng Lee,
printed at Radha Offset, Delhi in 2013, pages –533.Chapter-1. Getting
started with Android programming
5. “AndroidTMApplication Development Cookbook”, by Wei-Meng Lee,
printed at Sharda Offset Press, Delhi in 2013, pages –385.
6. http://en.wikipedia.org/wiki/Mobile_operating_system
7. http://en.wikipedia.org/wiki/Comparison_of_mobile_operating_systems
8. http://en.wikipedia.org/wiki/Android_(operating_system)
9. http://www.tutorialspoint.com/android/android_overview.htm
10. http://www.diffen.com/difference/Android_vs_iOS
Glossariy
Mobil tizimlarning rivojlanish bosqichlari quyidagicha
Y a ratilgan yili Qurilma va OT nomi Tasnifi
1979–1992 Mobil qurilmalar Jarayonlarni boshqarish
uchun embedded systems
tizimlardan
foydalanilgan
1993 Birinchi smartfonlar Touchscreen, e-mail va
PDA xususiyatlari
mavjud
1996- 2002 Palm OS, Windows CE, Nokia Touchscreen, e-mail,

S40 internet xizmatlari va
PDA xususiyatlari
mavjud
2002 BlackBerry smartfonlari Xavfsizlik protokollari
2005 Nokia, birinchi internet tablet,
Maemo OS
2007 Apple IPhone, iOS "mobile phone" va
"internet communicator
2007-2008 Android, OHA Birinchi android
smartfonlari
2010 Windows Phone OS
2011 MeeGo birinchi Linux mobil
tizimi Nokia, Intel va Linux
Foundation asosida
Nokia N9 da sinalgan
Mobil qurilmalarga dasturiy vositalar yaratish uchun platformalar
Nomi Dasturlash tili
Android Java,qisman C/C+
BlackBerry
iOS SDK Java
Objective –C, Objective
Pascal
Java ME
Windows Phone (WP) Java
Visual C+,Visual C#, Visual
Basic
Marmalade C/C+
Python Python
FireFox HTML5, CSS,

OS JavaScript
Zamonaviy mobil qurilmalar uchun tizimlarning asosiy funksiyalari
 Touchscreen
 Cellular
 Bluetooth
 Wi-Fi
 GPS mobile navigation
 camera, video camera
 speech recognition, voice recorder
 music player
 near field communication (NFC)
 infrared blaster (IR blaster).
Androidoperatsion tizimining xususiyatlari
Xususiyat
i Tasnifi
Beautiful
UI Android OS basic screen provides a
beautiful and intuitive user interface.
Connectivit
y GSM/EDGE, IDEN, CDMA, EV-DO,
UMTS, Bluetooth, Wi-Fi, LTE, NFC
and WiMAX.
Storage SQLite, a lightweight relational
database, is used for data storage
purposes.
Media support H.263, H.264, MPEG-4 SP, AMR,
AMR-WB, AAC, HE-AAC, AAC 5.1,
MP3, MIDI, Ogg Vorbis, WAV,

JPEG, PNG, GIF, and BMP
Messagin
g SMS and MMS
Web
browser Based on the open-source WebKit
layout engine, coupled with Chrome's
V8 JavaScript engine supporting
HTML5 and CSS3.
Multi-touch Android has native support for multi-
touch which was initially made
available in handsets such as the HTC
Hero.
Multi-tasking User can jump from one task to
another and same time various
application can run simultaneously.
Resizable widgets Widgets are resizable, so users can
expand them to show more content or
shrink them to save space
Multi-
Language Supports single direction and bi-
directional text.
GCM Google Cloud Messaging (GCM) is a
service that lets developers send short
message data to their users on Android
devices, without needing a proprietary
sync solution.
Wi-Fi Direct A technology that lets apps discover
and pair directly, over a high-
bandwidth peer-to-peer connection
Android Beam A popular NFC-based technology that
lets users instantly share, just by

touching two NFC-enabled phones
together.
Mobil qurilmalar uchun dasturiy vositalar
 Touchscreen
 Cellular
 Bluetooth
 Wi-Fi
 GPS mobile navigation
 camera, video camera
 speech recognition, voice recorder
 music player
 near field communication (NFC)
 infrared blaster (IR blaster).
Hozirgi kunda Android qurilmalarning jahon bozoridagi turlari
 Smartphones
 Tablets
 E-reader devices
 Netbooks
 MP4 players
 Internet TVs

Extranet electron va mobil tizimlari R eja: 1. Extranet haqida Mobil tizimlar haqida tushuncha. Mobil qurilmalar uchun tizimlar. 2. Android arxitekturasi va ilovalar strukturasi tasnifi. Android foydalanuvchi interfeysini yaratish. Android tizimida Layout va View lardan foydalanish. Animatsiya. 3. Mobil ilovalarda ma’lumotlar bazasi. GPS xizmati.

Extranet bu - Extranet korporativ ilovasi Internet tarmog'ida ishlaydigan yopiq korporativ portal bo'lib, u yopiq korporativ materiallarni joylashtiradi va vakolatli foydalanuvchilarga kompaniyaning avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimiga kirishni , shuningdek kompaniyaning sheriklari va doimiy mijozlariga bir qator materiallardan foydalanish imkoniyatini beradi. shuningdek, shaxsiy elektron pochta. Agar ekstranet deb tasniflangan tarmoqlar haqida gapiradigan bo'lsak, dastlab ichki tarmoqlarni tashkil qilishni tushunishimiz kerak , bu odatda intranet deb ataladi. Farq nima? Intranet mahalliy tarmoqlar turlaridan biri sifatida faqatgina kompaniyaning yoki korxona xodimlarining ichki oqibatlarga olib keladigan oqibatlarga olib kelishi mumkin bo'lgan tarmoq yoki portal hisoblanadi. Tashqi foydalanuvchilar bunday yopiq resursga yoki hatto umumiy foydalanishdagi hujjatlarga kirish imkoniga ega emas. Farq nima? Intranet mahalliy tarmoqlar turlaridan biri sifatida faqatgina kompaniyaning yoki korxona xodimlarining ichki oqibatlarga olib keladigan oqibatlarga olib kelishi mumkin bo'lgan tarmoq yoki portal hisoblanadi. Tashqi foydalanuvchilar bunday yopiq resursga yoki hatto umumiy foydalanishdagi hujjatlarga kirish imkoniga ega emas. O'z navbatida, extranet cheklangan kirish tarmog'i yoki manba hisoblanadi. Biroq, bu kabi huquqlar tegishli huquqlarga ega bo'lgan holda, kompaniya xodimlariga ham , tashqi foydalanuvchilarga ham ruxsat etiladi. Intranet boshqa kompyuter tarmoqlaridan qo`yidagi bilan farqlanadi. Bir yoki bir necha serverlardan tashkil etilgan tarmoq mijozi undagi elektron hujjat , ma’lumotlar bazasi va fayllardan foydalanish uchun , ularning qaysi serverda qaysi derektoriyada qanday nom bilan saqlanganligini , ularga kirish usul va shartlarini bilishi zarur bo`ladi. Intranet boshqa kompyuter tarmoqlaridan qo`yidagi bilan farqlanadi. Bir yoki bir necha serverlardan tashkil etilgan tarmoq mijozi undagi elektron hujjat, ma’lumotlar bazasi va fayllardan foydalanish uchun, ularning qaysi serverda

qaysi derektoriyada qanday nom bilan saqlanganligini, ularga kirish usul va shartlarini bilishi zarur bo`ladi. Mobil tizimlar va ularning rivojlanish tarixi . Mobil tizimlar – bu mobil qurilmalar (smartfonlar, tabletlar va boshqa mobil qurilmalar) ni boshqarish uchun mo‘ljallangan tizimlar hisoblanadi. Mobil tizimlar ikkita asosiy platforma ya’ni “user-facing” dasturiy ta’minot platformasi va qurilmalarni boshqarish uchun mo‘ljallangan quyi sathdagi real-vaqt tizimidan iborat bo‘ladi. Mobil tizim ( mobile OS ) — smartfonlar , planshetlar , PDA yoki boshqa mobil qurilmalar uchun tizim . Garchi noutbuklarni mobil qurilmalar deb tasniflash mumkin bo lsa-da, odatda ularda ishlatiladigan tizimlar mobilʻ hisoblanmaydi, chunki ular dastlab katta statsionar kompyuterlar uchun ishlab chiqilgan bo lib, ular an anaviy ravishda maxsus „mobil“ funksiyalarga ehtiyoj ʻ ʼ sezmagan va ularga ehtiyoj sezmagan. Ushbu farq ikkala gibrid bo lgan ba zi ʻ ʼ yangi tizimlarda xiralashgan Mobil tizimlar shaxsiy kompyuter tizimining funksionalligini mobil va qo lda ishlaydigan qurilmalar: ʻ sensorli ekran, uyali , Bluetooth , Wi-Fi , GPS- navigatsiya, kamera, videokamera, nutqni aniqlash, ovoz yozish moslamasi, musiqa pleyeri, NFC va infraqizil masofadan boshqarish moslamalari bilan birlashtiradi. Android tizimida ishlovchi milliy dasturlar ishlab chiqishning ahamiyati Android (yunoncha so z bo lib, ikki bo g ini — «erkak» va ʻ ʻ ʻ ʻ «o xshash») ʻ — odamsifat robot ma‘nosini ifoda etadi. Balki mana shuning uchun Android tizimi logotipida robot tasvirlangandir. Android tizimining yaratilishi tarixi 2002-yillardan boshlangan. Mana shu davrda Google korporatsiyasi yaratuvchilari E. Rubinning dasturiy ishlanmalari to‘plami bilan qiziqib qoladilar. Dastlab mobil qurilmalar uchun

yangi tizimni yaratish loyihasi bilan katta maxfiylik ostida Android Inc. Kompaniyasi shug ullangan, ushbu kompaniyani keyinchalik Google sotibʻ oladi. Android — Linux yadrosiga asoslangan kommunikatorlar, planshetli kompyuterlar, elektron kitoblar, raqamli musiqa uskunalari, qo l soatlari, ʻ netbuklar va smartbuklar uchun portativ (tarmoqli) tizimdir. Keyinchalik Google Open Handset Alliance (OHA) alyansini tashkil qildi, u hozirda ham platformani qo llab-quvvatlash va yanada rivojlantirish bilan shug ullanadi. Android Google ʻ ʻ tomonidan ishlab chiqilgan kutubxona orqali qurilmani boshqaruvchi Java- ilovasini yaratishga imkon beradi. Android Native Development Kit Si va boshqa tillarda yozilgan ilovalarni yaratadi. 2012-yilning uchinchi choragida sotilgan smartfonlarning 75 foizida Android tizimi o rnatilgan. ʻ Android tiziminig ustunliklari:  Ba’zi sharhlovchilar Android qator hollarda veb-syorfing, Google Inc servislari bilan mosligi kabi va boshqa xususiyatlari bilan o z ʻ raqobatchilaridan biri Apple iOS kompaniyasiga qaraganda o zini yaxshi ʻ namoyon qilishini aytadilar. Android, iOS ga nisbatan ochiq platforma hisoblanadi, bu holat unda ko proq funksiyalarni amalga oshirishga imkon ʻ beradi;  iOS va Windows Phone 7 dan farqli ravishda, Androidda fayllarni qabul qilish va uzatishga ham imkon beruvchi Bluetooth oqimini to la amalga ʻ oshirish mavjud. FTP-serverini, tarmoqqa ulanish nuqtasi rejimi (PAN xizmati) va Bluetooth orqali guruhli birinchi darajali tarmoqni (GN xizmati) amalga oshirish mavjud;  Android-apparatlarida, odatda, USB va xotira kartalarini olmasdan turib boshqa uzatish usullari tezlik cheklanishlaridan qat’iy nazar kompyuter fayllarini tezlikda telefonga ko chirishga imkon beruvchi, MicroSDkardrider ʻ

mavjud; bundan tashqari, iOS va Windows Phone 7 sinxronlashtirish dasturi (iTunes va Zune), orqali amalga oshirishdan tashqari, biror-bir fayllarni telefonga/telefondan to g ridan-to g ri uzatish mumkin emas, Androidʻ ʻ ʻ ʻ tizimidagi telefonlar esa xotira kartasi fayllar tizimini USB mass storage device («fleshka») kabi uzatish imkoniga ega;  А vvaldan dasturni «tekshirilmagan manbalardan» (misol uchun, xotira kartasidan) o rnatish taqiqlanishiga qaramay, ushbu cheklash apparat ʻ sozlashlarida doimiy vositalar yordamida o chiriladi, bu holat esa internet- ʻ ulanishlarsiz dasturlarni telefonlar va planshetlarga o rnatishga imkon beradi ʻ (misol uchun, Wi-Fi-ulanish nuqtalariga ega bo lmagan va odatda juda ʻ qimmat turadigan mobil internetga pul sarflashni istamaydigan foydalanuvchilar uchun), hamda barcha istaganlarga Android uchun ilovalarni bepul yozish va o z apparatida test sinovlaridan o tkazish imkonini beradi, ʻ ʻ shu bilan birga, iOS va Windows Phone 7 da hatto o z dasturlarini tarqatish ʻ istagi bo lmaganda ham loyihachining qayd etish ro yxatini sotib olishi kerak ʻ ʻ bo lardi; ʻ  Androiddan ARM, MIPS, x86 kabi turli apparatli platformalarda foydalanish mumkin;  Ilovalar boshqa muqobil Google play magazinlari mavjud, misol uchun Amazon dan Appstore for Android, Opera Store, Yandex.Store. Android tizimi uchun telefonlar ishlab chiqarish: Hozirda bir qancha kompaniyalar Android uchun o‘z telefonini sotuvga chiqarmoqda, masalan HTC kompaniyasining Dream, Magic, Droid hamda Motorola kompaniyasining Motorola Droid telefonlaridir. Motorola Droid chiqarilganidan so‘ng birinchi haftadayoq Motorola kompaniyasi 150000 ta telefonni sotishga ulgurdi. Android grafik rejimi va animatsion muhiti qolgan iPhone, Windows mobile sistemalari darajasiga ko‘tarish maqsadida shu sistemalarning dasturiy ta’minotidan Androidda ham yaratila boshlandi.

Extranet electron va mobil tizimlari

08.08.2023

0

275.259765625 KB

Похожие