Ikkilik kodlashni keltirib chiqarish usullari mavzusida tayyorlagan MUSTAQIL ISHI SAMARQAND 2022

REJA: 1.Yagona alifbo haqida tushuncha. 2.Ikkilik kodlash haqida tushuncha. 3.Bayt kodi perifirik kodlar. 4.Sezar va morze kodlash usullari. SAMARQAND 2022

Yagona alifbo haqida tushuncha ALIFBO (Arab Alifbosining boshlang’ich ikki harfi — alif va bo nomidan olingan) — biror tilning yozuviga qabul qilingan va ma’lum an’anaviy tartib berilgan yozuv belgilari (masalan, Arab Alifbosi, lotin Alifbosi) yoki bo’g’in belgilar (masalan, hind Alifbosi — devanagari) majmui. Alifbo miloddan avvalgi 2000-yil oxirlarida qadar. Ugarit va finikiy yozuvi tovush tizimidan kelib chiqqan. Undan ilgari Misr ierogliflari sanoq tizimi mavjud bo’lgan, deb taxmin qilinadi. Turkiy xalqlarning Run va turkiy (uyg’ur) yozuvlari bo’lgan. Ammo, bu o’ziga xos turkiy yozuvlar Alifbosi haqida ma’lumot uchramaydi. Ularga oid harflar jadvali tovush belgilari haqidagi boshqa manbalardagi ma’lumotlar hamda shu yozuv yodgorliklari asosida tuzilgan. Hozirgi harfiy va ba’zan bo’g’in Alifbolari finikiy Alifbosidan, oromiy (Arab, yahudiy), SAMARQAND 2022

yunon (lotin va hokazo) va boshqa Alifbolardan kelib chiqqan. Arab Alifbosiga — barcha Arab mamlakatlari, shuningdek Eron, Afg’oniston, Pokiston, Sharqiy Turkiston — Shinjon, shuningdek 13-20-asr boshlarida turkiy xalqlar yozuv tizimida; lotin Alifbosiga Amerika, Avstraliya qit’asidagi barcha xalqlar, Yevropaning ko’pchilik xalqlari, Osiyo va Afrikadagi ba’zi xalqlar (Indoneziya, Turkiya va boshqalar) yozuv tizimida; Kirill Alifbosiga — Yevropa, Osiyodagi ba’zi xalqlar yozuv tizimida; hind bo’g’in Alifbosiga — Hindistondagi ko’pgina elatlar yozuv tizimida amal qilingan. SAMARQAND 2022

Ikkilik kodlash haqida tushuncha IKKILIK KOD — elektron hisoblash mashinalari (EHM)da arifmetik amallarni bajarishda shartli ravishda qabul qilingan sanoq sistemasi. EHM da 10 lik, 8 lik, 5 lik, 3 lik va 2 lik sanoq sistemalari qo llaniladi. Ikkilik kodda engʻ kam belgi (0 va — 1) ishlatilgani uchun EHMda asosan shu sistemadan foydalaniladi. Qulaylik uchun 10 lik sanok, sistemasi 2 lik sanok, sistemasiga aylantirib olinadi. Mas, o nlik ʻ sistemadagi 235 ikkilik sistemada 010011101 deb yoziladi. Ikkilik kod bo'lgan va nol shaklida vositalarini yozib bir shaklidir. Bunday hisoblash uchun tizim sanaga pozitsion bazasini 2. ikkilik kod barcha raqamli qurilmalar ishlatiladi (biroz quyida keltirilgan jadval raqamlarini yozib ba'zi misollarni o'z ichiga oladi). Uning mashhurligi bu arizasining yuqori ishonchliligi va soddaligi tufayli. Ikkilik arifmetik, navbati bilan, juda oson, va u apparat amalga oshirish oson. Raqamli elektron komponentlar (yoki ular deyiladi sifatida - mantiq), ular faqat ikki shtatda faoliyat sifatida juda ishonchli bo'ladi: (joriy ya'ni) bir mantiqiy birlik va mantiq nol (hech joriy). Shunday qilib, ular vaqtinchalik asoslangan analog komponentlar bilan ijobiy solishtirish. SAMARQAND 2022