logo

Kompyuter tarmoqlarining tuzulishi va qullanilishi.

Загружено в:

08.08.2023

Скачано:

0

Размер:

203.3623046875 KB
Kompyuter  tarmoqlarining tuzulishi va qullanilishi.
REJA;
1)Kirish
2)Tarmoq kompenentalari
3)Tarmoq topologiyalari
4)Tarmoqdan foydalanish Kirish. Kompyuter tarmoqlari zamonaviy texnologiyalarning muhim qismi bo'lib, 
qurilmalarga bir-biri bilan aloqa qilish va resurslarni almashish imkonini beradi. 
Ushbu taqmdimotda kompyuter tarmoqlarining tuzilishi va ulardan foydalanishni, 
jumladan ularning komponentlari, protokollari va topologiyalarini o'rganishga 
qaratilgan.
Tarmoq komponentlari Kompyuter tarmoqlari qurilmalar o'rtasida aloqani ta'minlash 
uchun birgalikda ishlaydigan turli komponentlardan iborat. Ushbu komponentlarga 
quyidagilar kiradi:
1. Tarmoq interfeysi kartalari (NICs): NIClar qurilmalarni tarmoqqa ulash va 
ularga ma'lumotlarni yuborish va qabul qilish imkonini berish uchun 
javobgardir.
2. Kalitlar: Kalitlar bir nechta qurilmalarni bir-biriga ulash va ular orasidagi 
aloqani yoqish uchun ishlatiladi.
3. Routerlar: Routerlar bir nechta tarmoqlarni bir-biriga ulash va turli 
tarmoqlardagi qurilmalar o'rtasidagi aloqani osonlashtirish uchun ishlatiladi.
4. Hublar: Hublar kalitlarga o'xshaydi, lekin ular bir xil aqlga ega emas va kalitlar 
bilan bir xil funktsiyalarni bajara olmaydi.
5. Faervollar: Tarmoqlarni ruxsatsiz kirishdan himoya qilish va tarmoq 
resurslariga kirishni nazorat qilish uchun xavfsizlik devorlari ishlatiladi.
6. Tarmoq protokollari Tarmoq protokollari - bu qurilmalarning tarmoq orqali bir-
biri bilan qanday bog'lanishini tartibga soluvchi qoidalar to'plami. Ba'zi 
umumiy tarmoq protokollari quyidagilarni o'z ichiga oladi:
7. Transmission Control Protocol/Internet Protocol (TCP/IP): TCP/IP eng ko p ʻ
qo llaniladigan tarmoq protokoli bo lib, tarmoqdagi qurilmalar o rtasida 	
ʻ ʻ ʻ
ma lumotlar qanday uzatilishini boshqaradi.
ʼ
8. User Datagram Protocol (UDP): UDP oddiy, ulanishsiz tarmoq protokoli 
bo lib, u tarmoq orqali kichik hajmdagi ma lumotlarni yuborish uchun 
ʻ ʼ
ishlatiladi.
9. File Transfer Protocol (FTP): FTP - bu tarmoqdagi qurilmalar o'rtasida fayllarni
uzatish uchun ishlatiladigan protokol.
10. Simple Mail Transfer Protocol (SMTP): SMTP tarmoq orqali elektron pochta 
xabarlarini yuborish va qabul qilish uchun ishlatiladigan protokoldir. Tarmoq topologiyalari Tarmoq topologiyalari tarmoqdagi qurilmalarning jismoniy 
joylashuviga ishora qiladi. Ba'zi umumiy tarmoq topologiyalariga quyidagilar kiradi:
1. Shina topologiyasi: Shina topologiyasida barcha qurilmalar bitta kabel yoki 
magistralga ulangan.
2. Yulduzli topologiya: Yulduzli topologiyada barcha qurilmalar markaziy markaz
yoki kalitga ulangan.
3. Ring topologiyasi: halqali topologiyada qurilmalar aylana konfiguratsiyada 
ulanadi, ma'lumotlar halqa atrofida bir yo'nalishda oqadi.
4. Mesh topologiyasi: Mesh topologiyasida qurilmalar bir-biriga murakkab 
ulanish tarmog'ida ulanadi. Tarmoqdan foydalanish Kompyuter tarmoqlari turli maqsadlarda qo'llaniladi, 
jumladan:
1. Resurslarni almashish: Tarmoqlar qurilmalarga printerlar, skanerlar va saqlash 
qurilmalari kabi resurslarni almashish imkonini beradi.
2. Aloqa: Tarmoqlar foydalanuvchilarga elektron pochta, xabar almashish va 
video konferentsiya yordamida bir-birlari bilan muloqot qilish imkonini beradi.
3. Masofaviy kirish: Tarmoqlar foydalanuvchilarga uzoq joylardan tarmoqdagi 
resurslarga kirish imkonini beradi.
4. Internetga kirish: Tarmoqlar qurilmalarga Internetga ulanish va onlayn 
resurslarga kirish imkonini beradi.
Malumotlarni almashish jarayonini xarakteristikasi. Malumotlar almashishning 
aparat taminoti.
REJA:
1)Kirish
2)  Ma'lumotlar almashinuvi jarayonining xususiyatlari
3) Ma'lumotlar almashinuvi apparati
4) Xulosa
Kirish:
Ma'lumotlar almashinuvi - bu ma'lumotlarni bir tizimdan ikkinchisiga o'tkazish 
jarayoni. Ushbu jarayon ushbu maqsad uchun maxsus ishlab chiqilgan turli xil apparat
komponentlaridan foydalanishni o'z ichiga oladi.  Biz ma'lumotlar almashinuvi 
jarayonining xususiyatlarini va unda qo'llaniladigan texnik vositalarni muhokama 
qilamiz.
Ma'lumotlar almashinuvi jarayonining xususiyatlari:
1. Ma'lumotlar formati: Ma'lumot almashish jarayonining birinchi xususiyati 
ma'lumotlar formatidir. Ma'lumotlar turli formatlarda, jumladan, matn, tasvir, 
audio va videoda almashinuvi mumkin. Ma'lumotlar almashinuvi apparati 
ushbu turli formatlardagi ma'lumotlarni qayta ishlash qobiliyatiga ega bo'lishi 
kerak. 2. Ma'lumotlarni uzatish tezligi: Ikkinchi xususiyat - ma'lumotlarni uzatish tezligi.
Ma'lumotlar almashinuvi apparati ma'lumotlarni uzatish tez va samarali 
bo'lishini ta'minlash uchun ma'lumotlarni yuqori tezlikda uzatish qobiliyatiga 
ega bo'lishi kerak.
3. Ma'lumotlar xavfsizligi: Uchinchi xususiyat - ma'lumotlar xavfsizligi. 
Ma'lumotlar almashinuvi jarayonida ma'lumotlar xavfsizligini va ruxsatsiz 
kirishdan himoyalanganligini ta'minlash muhimdir. Ma'lumotlar almashinuvi 
uchun ishlatiladigan apparat ma'lumotlarni himoya qilish uchun zarur bo'lgan 
xavfsizlik xususiyatlariga ega bo'lishi kerak.
4. Ma'lumotlarning mosligi: To'rtinchi xususiyat - ma'lumotlarning mosligi. 
Ma'lumotlar almashinuvi uchun foydalaniladigan apparat ma'lumotlar 
uzatiladigan tizimlarga va ma'lumotlar uzatiladigan tizimlarga mos kelishi 
kerak. Bu hech qanday moslik muammosisiz ma'lumotlar almashinuvini 
ta'minlaydi.
5. Ma'lumotlar yaxlitligi: beshinchi xususiyat - ma'lumotlar yaxlitligi. 
O'tkazilayotgan ma'lumotlarning to'g'ri va to'liq bo'lishini ta'minlash muhimdir. 
Ma'lumotlar almashinuvi uchun foydalaniladigan apparat ma'lumotlar 
yaxlitligini ta'minlash uchun zarur xususiyatlarga ega bo'lishi kerak.
Ma'lumotlar almashinuvi apparati:
1. Tarmoq interfeysi kartalari (NICs): Tarmoq interfeysi kartalari kompyuterni 
tarmoqqa ulash uchun ishlatiladi. Ular kompyuterga tarmoqdagi boshqa 
kompyuterlar va qurilmalar bilan aloqa qilish imkonini beradi.
2. Kalitlar: Kalitlar tarmoqdagi bir nechta qurilmalarni ulash uchun ishlatiladi. 
Ular qurilmalar uchun markaziy ulanish nuqtasini ta'minlaydi va bir-biri bilan 
aloqa qilish imkonini beradi.
3. Routerlar: Routerlar bir nechta tarmoqlarni bir-biriga ulash uchun ishlatiladi. 
Ular turli tarmoqlar o'rtasida ma'lumotlarni almashish imkonini beradi.
4. Modemlar: Modemlar kompyuterni internetga ulash uchun ishlatiladi. Ular 
kompyuterga telefon liniyasi yoki kabel orqali ma'lumotlarni uzatish va qabul 
qilish imkonini beradi.
5. Hublar: Hublar tarmoqdagi bir nechta qurilmalarni ulash uchun ishlatiladi. Ular
kalitlarga o'xshaydi, lekin kalitlarning ilg'or xususiyatlariga ega emas.
Xulosa: Ma'lumotlar almashinuvi jarayoni zamonaviy hisoblashning muhim tarkibiy qismidir. 
Ma'lumotlar almashinuvi jarayonining xususiyatlari, jumladan, ma'lumotlar formati, 
uzatish tezligi, xavfsizlik, muvofiqlik va yaxlitlik, ma'lumotlar almashinuvi uchun 
apparat tanlashda hisobga olinishi kerak. Tarmoq interfeysi kartalari, kalitlar, 
marshrutizatorlar, modemlar va hublar ma'lumotlar almashinuvi uchun keng tarqalgan
ishlatiladigan apparat komponentlari hisoblanadi. Ishonchli va samarali ma'lumotlar 
almashish tizimini yaratish uchun ma'lumotlar almashinuvi jarayonining 
xususiyatlarini va unda qo'llaniladigan texnik vositalarni tushunish juda muhimdir.
Lokal tarmoq topologiyasi
REJA:
1)Kirish
2)  Mahalliy tarmoq topologiyalarining turlari:
3)  Mahalliy tarmoq topologiyalarining ilovalari
4)Xulosa
Kirish:
Mahalliy tarmoq (LAN) topologiyasi LANdagi qurilmalar va 
ulanishlarning joylashishini anglatadi. LAN topologiyasi ma'lumotlarning 
qurilmalar o'rtasida qanday uzatilishini, tarmoq qanday tuzilganligini va 
tarmoq qanchalik samarali ekanligini aniqlaydi. LAN topologiyalarining 
bir necha turlari mavjud bo'lib, ularning har biri o'zining afzalliklari va 
kamchiliklariga ega. Biz  mahalliy tarmoq topologiyalarining har xil 
turlari, ularning xususiyatlari va ilovalarini o'rganadi.
Mahalliy tarmoq topologiyalarining turlari:
1. Avtobus topologiyasi:
Shina topologiyasi - bu LAN topologiyasi bo'lib, unda barcha qurilmalar 
bitta kabelga ulangan bo'lib, shina deb ataladi. Ma'lumotlar avtobusda har 
ikki yo'nalishda ham uzatiladi va barcha qurilmalar uzatilgan ma'lumotlarni
oladi. Avtobus topologiyasini o'rnatish va texnik xizmat ko'rsatish nisbatan
arzon, lekin u to'qnashuvlar va ma'lumotlar yo'qolishiga moyil. 2. Ring topologiyasi:
Halqali topologiyada barcha qurilmalar aylana shaklida ulanadi va 
ma'lumotlar halqa atrofida bir yo'nalishda uzatiladi. Har bir qurilma 
ma lumotlarni qabul qiladi va belgilangan joyga yetguncha keyingi ʼ
qurilmaga yo naltiradi. Ring topologiyasi ishonchli va ma'lumotlar 	
ʻ
yo'qotilishi minimal, lekin uni kengaytirish va tuzatish qiyin. 3. Yulduzli topologiya:
Yulduzli topologiyada barcha qurilmalar markaziy markaz yoki kalitga 
ulangan. Hub yoki kalit ma'lumotlar trafigini boshqaradi va qurilmalar 
o'rtasida ma'lumotlarni uzatadi. Yulduzli topologiyani kengaytirish va 
saqlash oson, ma'lumotlar yo'qotilishi minimal, lekin u shina va halqa 
topologiyalariga qaraganda qimmatroq.
4. Mesh topologiyasi:
Mesh topologiyasida barcha qurilmalar bir-biriga ulanib, tarmoqli tarmoqni
tashkil qiladi. Ma'lumotlar qurilmalar o'rtasida turli yo'llar bilan uzatiladi, 
bu ortiqcha va nosozliklarga chidamliligini ta'minlaydi. Mesh topologiyasi 
juda ishonchli, ammo uni amalga oshirish va saqlash qimmat va qiyin.
5. Daraxt topologiyasi:
Daraxt topologiyasi - bu daraxtga o'xshash ierarxik tarmoq topologiyasi. 
Ildiz tuguni bir nechta shoxlarga ulangan, ularning har biri bir nechta 
barglar bilan bog'langan. Ma'lumotlar ildiz tugunidan barglarga novdalar 
orqali uzatiladi. Daraxt topologiyasi kengaytirilishi mumkin va oson  kengaytiriladi, lekin u ildiz tugunidagi tarmoq nosozliklariga qarshi 
himoyasiz.
Mahalliy tarmoq topologiyalarining ilovalari:
1. Avtobus topologiyasi odatda uy tarmoqlari yoki kichik ofislar kabi 
kichik tarmoqlarda qo'llaniladi.
2. Ring topologiyasi moliyaviy institutlar yoki fond birjalari kabi yuqori
ishonchlilikni talab qiladigan tarmoqlar uchun javob beradi.
3. Yulduzli topologiya odatda korporativ tarmoqlar yoki ma'lumotlar 
markazlari kabi yirik tarmoqlarda qo'llaniladi.
4. Mesh topologiyasi harbiy yoki aerokosmik tarmoqlar kabi yuqori 
ishonchlilikni talab qiluvchi muhim tarmoqlar uchun javob beradi. 5. Daraxt topologiyasi odatda Internet yoki telekommunikatsiya 
tarmoqlari kabi keng tarmoqli tarmoqlarda (WAN) qo'llaniladi.
Xulosa:
Mahalliy tarmoq topologiyasi LANning samaradorligi, ishonchliligi va 
masshtabliligini aniqlashda hal qiluvchi rol o'ynaydi. Har bir topologiya 
o'zining afzalliklari va kamchiliklariga ega va topologiyani tanlash 
tarmoqning o'ziga xos ehtiyojlari va talablariga bog'liq. Berilgan LAN 
uchun eng mos topologiyani tanlash uchun har bir topologiyaning 
xususiyatlari va ilovalarini tushunish juda muhimdir.

Kompyuter tarmoqlarining tuzulishi va qullanilishi. REJA; 1)Kirish 2)Tarmoq kompenentalari 3)Tarmoq topologiyalari 4)Tarmoqdan foydalanish

Kirish. Kompyuter tarmoqlari zamonaviy texnologiyalarning muhim qismi bo'lib, qurilmalarga bir-biri bilan aloqa qilish va resurslarni almashish imkonini beradi. Ushbu taqmdimotda kompyuter tarmoqlarining tuzilishi va ulardan foydalanishni, jumladan ularning komponentlari, protokollari va topologiyalarini o'rganishga qaratilgan. Tarmoq komponentlari Kompyuter tarmoqlari qurilmalar o'rtasida aloqani ta'minlash uchun birgalikda ishlaydigan turli komponentlardan iborat. Ushbu komponentlarga quyidagilar kiradi: 1. Tarmoq interfeysi kartalari (NICs): NIClar qurilmalarni tarmoqqa ulash va ularga ma'lumotlarni yuborish va qabul qilish imkonini berish uchun javobgardir. 2. Kalitlar: Kalitlar bir nechta qurilmalarni bir-biriga ulash va ular orasidagi aloqani yoqish uchun ishlatiladi. 3. Routerlar: Routerlar bir nechta tarmoqlarni bir-biriga ulash va turli tarmoqlardagi qurilmalar o'rtasidagi aloqani osonlashtirish uchun ishlatiladi. 4. Hublar: Hublar kalitlarga o'xshaydi, lekin ular bir xil aqlga ega emas va kalitlar bilan bir xil funktsiyalarni bajara olmaydi. 5. Faervollar: Tarmoqlarni ruxsatsiz kirishdan himoya qilish va tarmoq resurslariga kirishni nazorat qilish uchun xavfsizlik devorlari ishlatiladi. 6. Tarmoq protokollari Tarmoq protokollari - bu qurilmalarning tarmoq orqali bir- biri bilan qanday bog'lanishini tartibga soluvchi qoidalar to'plami. Ba'zi umumiy tarmoq protokollari quyidagilarni o'z ichiga oladi: 7. Transmission Control Protocol/Internet Protocol (TCP/IP): TCP/IP eng ko p ʻ qo llaniladigan tarmoq protokoli bo lib, tarmoqdagi qurilmalar o rtasida ʻ ʻ ʻ ma lumotlar qanday uzatilishini boshqaradi. ʼ 8. User Datagram Protocol (UDP): UDP oddiy, ulanishsiz tarmoq protokoli bo lib, u tarmoq orqali kichik hajmdagi ma lumotlarni yuborish uchun ʻ ʼ ishlatiladi. 9. File Transfer Protocol (FTP): FTP - bu tarmoqdagi qurilmalar o'rtasida fayllarni uzatish uchun ishlatiladigan protokol. 10. Simple Mail Transfer Protocol (SMTP): SMTP tarmoq orqali elektron pochta xabarlarini yuborish va qabul qilish uchun ishlatiladigan protokoldir.

Tarmoq topologiyalari Tarmoq topologiyalari tarmoqdagi qurilmalarning jismoniy joylashuviga ishora qiladi. Ba'zi umumiy tarmoq topologiyalariga quyidagilar kiradi: 1. Shina topologiyasi: Shina topologiyasida barcha qurilmalar bitta kabel yoki magistralga ulangan. 2. Yulduzli topologiya: Yulduzli topologiyada barcha qurilmalar markaziy markaz yoki kalitga ulangan. 3. Ring topologiyasi: halqali topologiyada qurilmalar aylana konfiguratsiyada ulanadi, ma'lumotlar halqa atrofida bir yo'nalishda oqadi. 4. Mesh topologiyasi: Mesh topologiyasida qurilmalar bir-biriga murakkab ulanish tarmog'ida ulanadi.

Tarmoqdan foydalanish Kompyuter tarmoqlari turli maqsadlarda qo'llaniladi, jumladan: 1. Resurslarni almashish: Tarmoqlar qurilmalarga printerlar, skanerlar va saqlash qurilmalari kabi resurslarni almashish imkonini beradi. 2. Aloqa: Tarmoqlar foydalanuvchilarga elektron pochta, xabar almashish va video konferentsiya yordamida bir-birlari bilan muloqot qilish imkonini beradi. 3. Masofaviy kirish: Tarmoqlar foydalanuvchilarga uzoq joylardan tarmoqdagi resurslarga kirish imkonini beradi. 4. Internetga kirish: Tarmoqlar qurilmalarga Internetga ulanish va onlayn resurslarga kirish imkonini beradi. Malumotlarni almashish jarayonini xarakteristikasi. Malumotlar almashishning aparat taminoti. REJA: 1)Kirish 2) Ma'lumotlar almashinuvi jarayonining xususiyatlari 3) Ma'lumotlar almashinuvi apparati 4) Xulosa Kirish: Ma'lumotlar almashinuvi - bu ma'lumotlarni bir tizimdan ikkinchisiga o'tkazish jarayoni. Ushbu jarayon ushbu maqsad uchun maxsus ishlab chiqilgan turli xil apparat komponentlaridan foydalanishni o'z ichiga oladi. Biz ma'lumotlar almashinuvi jarayonining xususiyatlarini va unda qo'llaniladigan texnik vositalarni muhokama qilamiz. Ma'lumotlar almashinuvi jarayonining xususiyatlari: 1. Ma'lumotlar formati: Ma'lumot almashish jarayonining birinchi xususiyati ma'lumotlar formatidir. Ma'lumotlar turli formatlarda, jumladan, matn, tasvir, audio va videoda almashinuvi mumkin. Ma'lumotlar almashinuvi apparati ushbu turli formatlardagi ma'lumotlarni qayta ishlash qobiliyatiga ega bo'lishi kerak.

2. Ma'lumotlarni uzatish tezligi: Ikkinchi xususiyat - ma'lumotlarni uzatish tezligi. Ma'lumotlar almashinuvi apparati ma'lumotlarni uzatish tez va samarali bo'lishini ta'minlash uchun ma'lumotlarni yuqori tezlikda uzatish qobiliyatiga ega bo'lishi kerak. 3. Ma'lumotlar xavfsizligi: Uchinchi xususiyat - ma'lumotlar xavfsizligi. Ma'lumotlar almashinuvi jarayonida ma'lumotlar xavfsizligini va ruxsatsiz kirishdan himoyalanganligini ta'minlash muhimdir. Ma'lumotlar almashinuvi uchun ishlatiladigan apparat ma'lumotlarni himoya qilish uchun zarur bo'lgan xavfsizlik xususiyatlariga ega bo'lishi kerak. 4. Ma'lumotlarning mosligi: To'rtinchi xususiyat - ma'lumotlarning mosligi. Ma'lumotlar almashinuvi uchun foydalaniladigan apparat ma'lumotlar uzatiladigan tizimlarga va ma'lumotlar uzatiladigan tizimlarga mos kelishi kerak. Bu hech qanday moslik muammosisiz ma'lumotlar almashinuvini ta'minlaydi. 5. Ma'lumotlar yaxlitligi: beshinchi xususiyat - ma'lumotlar yaxlitligi. O'tkazilayotgan ma'lumotlarning to'g'ri va to'liq bo'lishini ta'minlash muhimdir. Ma'lumotlar almashinuvi uchun foydalaniladigan apparat ma'lumotlar yaxlitligini ta'minlash uchun zarur xususiyatlarga ega bo'lishi kerak. Ma'lumotlar almashinuvi apparati: 1. Tarmoq interfeysi kartalari (NICs): Tarmoq interfeysi kartalari kompyuterni tarmoqqa ulash uchun ishlatiladi. Ular kompyuterga tarmoqdagi boshqa kompyuterlar va qurilmalar bilan aloqa qilish imkonini beradi. 2. Kalitlar: Kalitlar tarmoqdagi bir nechta qurilmalarni ulash uchun ishlatiladi. Ular qurilmalar uchun markaziy ulanish nuqtasini ta'minlaydi va bir-biri bilan aloqa qilish imkonini beradi. 3. Routerlar: Routerlar bir nechta tarmoqlarni bir-biriga ulash uchun ishlatiladi. Ular turli tarmoqlar o'rtasida ma'lumotlarni almashish imkonini beradi. 4. Modemlar: Modemlar kompyuterni internetga ulash uchun ishlatiladi. Ular kompyuterga telefon liniyasi yoki kabel orqali ma'lumotlarni uzatish va qabul qilish imkonini beradi. 5. Hublar: Hublar tarmoqdagi bir nechta qurilmalarni ulash uchun ishlatiladi. Ular kalitlarga o'xshaydi, lekin kalitlarning ilg'or xususiyatlariga ega emas. Xulosa: