Mavzu: Komunikatsion kanalning o’tkazish qobilyati, signallarning modulyatsiyasi va demodulyatsiyasi, modemlar va ularning sozlash parametrlar Reja: 1) Kanalning o’tkazish qobiliyati. 2) Signallarni modulyasiya va demodulyasiyasi. 3) Modemlar

Kanalning o’tkazish qobiliyati. Ma’lumotlarni uzatish uchun monokanaldan (monochannel — bir vaqtning o’zida bir nechta abonentlar ishlatadigan aloqa kanali, masalan, shinali va ilmoqli topologiyali tarmoqlarda) foydalanadigan lokal hisoblash tarmoqlari uchun mijozlarning bu kanalga murojaat qilish masalasi juda dolzarb hisoblanadi. Murojaat qilishning samarali bo’lishi uchun maxsus mexanizm — murojat qilish usullarilozim. Vaqt bo’yicha ajratishga asoslangan murojaat qilish usullarining bir necha guruhlari mavjuddir:  • markazlashtirilgan va markazlashtirilmagan;  • determinirlangan va tasodifiy.  Markazlashtirilgan murojaat qilish tarmoqni boshqarish markazidan, masalan, serverdan boshqariladi.  Markazlashtirilmagan murojaat qilish tarmoqning barcha ishchi stanciyalari tomonidan bajarishga qabul qilingan bayonnomalar asosida, markaz tomonidan biror-bir boshqaruvchi ta’sirlarsiz ishlaydi.  Determinirlangan murojat qilish monokanalning eng to’liq ishlatilishini ta’minlaydi va har bir ishchi stanciyaga aniq bir vaqt ichida monokanalga murojaat qilishga kafolat beradigan bayonnomalar bilan tasvirlab chiqiladi.  Tasodifiy murojaat qilishda stanciyalarning monokanalga murojaat qilishi istalgan vaqtda bajarilishi mumkin, lekin har bir shunday murojaat qilishda ma’lumotlarni samarali uzatishni amalga oshirish imkoniyatiga kafolat yo’qdir. Signallarni modulyasiya va demodulyasiyasi.

Modulyatsiya — bu signalning biror parametrini aloqa kanalida (modulyatsiya qilinadigan signalni) uzatilayotgan ma’lumotlarning joriy qiymatlariga mos ravishda (modulyatsiya qiladigan signalni) o`zgartirishdir. Demodulyatsiya — bu modulyatsiya qilingan signalni (balki aloqa kanalidan o`tish paytida halaqitlar bilan buzilgan signalni) modulyatsiya qiladigan signalga teskari o`zgartirishdir. Zamonaviy modemlarda modulyatsiyaning uchta turi ishlatiladi: Chastotali modulyatsiyada   modulyatsiya qilinadigan signalning (uzatilayotgan ma’lumotlarning) joriy qiymatlariga mos ravishda fizik signalning (odatda sinusoidali) chastotasi o`zgaradi, bunda uning amplitudasi o`zgarmaydi. Eng sodda holda ma’lumotlar bitining 1 va 0 qiymatlariga , ma’lumotlarni uzatishning birinchi bayonnomalari V.21 da qabul qilingani kabi, chastotaning ikkita qiymati mos keladi, masalan, 980 Gs va 1180 Gs. Chastotali modulyatsiya holaqitlarga juda turg`undir, uzatishda signalning faqat amplitudasi buziladi. Fazali modulyatsiyada   modulyatsiya qilinadigan kattalik bo`lib signal fazasi hisoblanadi, bunda uning chastotasi va amplitudasi o`zgarmaydi; faza— modulyatsiya qilingan signalning halaqitlarga chidamliligi ham yuqoridir. Kvadraturali amplitudali Signalning sof amplitudali modulyatsiyasida   uning halaqitlardan himoyalanganligi juda pastdir, shuning uchun halaqitlarga chidamliroq, lekin yanada murakkabroq kvadraturali amplitudali modulyatsiya qo`llaniladi, bunda uzatilayotgan ma’lumotlar taktida bir vaqtning o`zida signalning ham fazasi, ham amplitudasi o`zgaradi. Modem va uning turlari Ichki modem qurilma ichki platasining raz’yomiga quyiladigan plata ko`rinishga ega, masalan, kompyuter tizimi platasi ISA interfeysining slotiga va telefonli aloqa

liniyasiga ulash uchun RJ—11 tipidagi yevrorazyomga ham ega. Tashqi modem — bu odatda katta bo`lmagan quticha ko`rinishdagi mustaqil konstruksya bo`lib, u manba — bloki, apparaturaga (kompyuterni ketma—ket portiga — RS—232) va telefon kanaliga (RJ—11 raz’yoni) ulash uchun razyomlar va indiketorli panel bilan jihozlangan. Indikatorlar modemning ish rejImlari to`g`risida ma’lumot beradi, masalan, indikatorlar quyidagilarni ko`rsatadi: Konnekt modem – bu tashqi modem hususiyatiga o’xshash bo’lib, uyali telefon aloqasi kompaniyalari tomonidan xizmat ko’rsatuvchi maxsus qurilmadir. Mavzu: Kompyuter tarmog’ining turlari va ularning klassifikatsiyasi Reja: 1. Kompyuter tizimini tark etish usullari: 2. Konstruksiya usullari: 3. Ishlab chiqarish korxonalari bilan bog'liq bo'lgan: 4. Aniq fonksiyalar yoki maqsadlar: Kompyuter tarmog'i turilari, ularning klassifikatsiyasi quyidagilarga bo'linadi: Global tarmoqlar butun dunyo b о ’yicha tarmoqdan foydalanuvchilarni qamrab oladi va k о ’pincha bir-biridan 10-15 ming km uzoqlikdagi EHM va aloqa tarmoqlari uzellarini birlashtiruvchi y о ’ldosh orqali aloqa kanallaridan foydalanadi. Mintaqaviy tarmoqlar uncha katta b о ’lmagan mamlakat shaharlari, viloyatlaridagi foydalanuvchilarni birlashtiradi. Aloqa kanallari sifatida k о ’pincha telefon tarmoqlaridan foydalaniladi. Tarmoq uzellari orasidagi masofa 10-1000 km ni tashkil etadi. EHMning lokal tarmoqlari bir korxona, muassasaning bir yoki bir qancha yaqin binolaridagi abonentlarni bog’laydi. Lokal tarmoqlar juda keng tarqalgan,

chunki 80-90% axborot о ’sha tarmoq atrofida aylanib yuradi. Lokal tarmoqlari har qanday tuzilmaga ega b о ’lishi mumkin. Lekin lokal tarmoqlardagi kompyuterlar yuqori tezlikka ega yagona axborot uzatish kanali bilan bog’langan b о ’ladi. Barcha kompyuterlar uchun yagona tezkor axborot uzatish kanalining b о ’lishi lokal tarmoqning ajralib turuvchi xususiyati. Optik kanalda yorug’lik о ’tkazgich inson soch tolasi qalinligida yasalgan. Bu о ’ta tezkor, ishonchli va qimmat turadigan kabel. 1. Kompyuter tizimini tark etish usullari: - Standalone kompyuterlar: O'zida kompyuter yoki noutbukning grafik o'zgaruvchilariga, processoriga, tenglovchi xotiralarga ega bo'lgan kompyuter. - Networked kompyuterlar: Networked kompyuterlar, bir-biri bilan bog'liq bo'lgan va birgalikdagi ma'lumotlar bilan ishlov beradigan kompyuter tizimi. 2. Konstruksiya usullari: - Desktop kompyuterlar: Desktop kompyuterlar - aslida tishini toiga tegishliydi, ong tomonida tez nashr qilingan to'g'ridan to'g'ri korsatkich va klaviatura bilan birlashtirilgan beshliklardir. - Noutbuklar: Noutbuklar - hamma noutbuklar turli qurilmalar qo'llanadi, ularning kichik miqdordagi, portlovchilari va kompyuter ishlashiga yordam beruvchi qariyb har qanday qurilmalar kiritiladi. - Rackservers: Rack serverlar - bu barcha tizim bilan bog'liqlikni bajaradigan shtativga joylashgan kattalar turi, ular ko'p qurilmalar va ko'p manotorlarni yig'ish huquqiga egalar. - Blade servers: Blade serverlar - shuningdek standart shtat lavhalari shaklidagi serverlar, ammo ular xavfsiz, bir-biridan farqli ta'sir etmasdan ko'p manzilni yuzaga keltirish uchun keng miqdorda qurilmalarni qo'yish imkonini beradi.