Nazm tilining xususiyatlari Reja: 1. Kirish. She’riy tilning xususiyatlari 2. Asosiy qism: a) til vositalaridan foydalanish; b) badiiy asar tilini rivojlantiradigan hodisalar; c) she’riy tilning manbai-milliy til 3. Xulosa. Badiiy ijod jarayonida she’riy tilning ahamiyati

She'riy tilning xususiyatlari Badiiy adabiyot tili, boshqacha aytganda, she'riy til so'z san'ati shakli, og'zaki san'at, boshqa san'at shakllaridan farqli o'laroq, obyektivlashtirilgan, obyektlangan, masalan, musiqa yoki rasm, bu yerda ovoz, rang va rang moddiylashtirish vositasi. Har bir millat o'z millatining o'ziga xos xususiyatlarining eng muhim xususiyati bo'lgan o'z tiliga ega. Lug'at va grammatik me'yorlarga ega bo'lgan milliy til, asosan, kommunikativ funksiyani bajaradi, aloqa vositasi bo'lib xizmat qiladi. Rus milliy tili zamonaviy shaklda o'zining shakllanishini, asosan, A.S.Pushkin davrida va o'z asarida yakunlagan. Adabiy til milliy til - millatning bilimli qismining tili asosida shakllanadi. Badiiy adabiy til - bu milliy til bilan bir xil grammatik normalarga bo'ysungan holda, badiiy so'z ustalari tomonidan qayta ishlanadigan milliy til. She'riy tilning o'ziga xos xususiyati faqat uning vazifasidir: badiiy adabiyot, og'zaki san'at mazmunini ifoda etadi. Poetik til bu maxsus funksiyani jonli lug'aviy foydalanish darajasida, nutq darajasida bajaradi, bu esa o'z navbatida badiiy uslubni shakllantiradi. Albatta, milliy tilning nutq shakllari o'ziga xos xususiyatlarni nazarda tutadi: yozma va og'zaki nutqning dialogik, monologik, xayoliy xususiyatlari. Ammo badiiy adabiyotda bu vositalar asarning mafkuraviy-tematik, janr-kompozitsion va lingvistik o'ziga xosligining umumiy tuzilishida hisobga olinishi kerak. Ushbu funksiyalarni amalga oshirishda tilning vizual va ifodali vositalari muhim rol o'ynaydi. Ushbu vositalarning roli shundaki, ular nutqqa alohida ta'sir ko'rsatadi. Gullar boshimni qimirlatib, boshlarini egib, Va xushbo'y novdasi bilan butani chaqiradi; Nega yolg'iz mendan quvyapsan? Ipak to'ringiz bilanmi? "O'g'il bolaga" she'ridan bu satr o'z ritmi, hajmi, qofiyasi, ma'lum sintaktik tashkiliyligi bilan bir qatorda bir qator qo'shimcha vizual va ifodali vositalarni o'z ichiga oladi. Birinchidan, bu bolaga aytilgan oy so'zlari, hayotni saqlab qolish uchun yumshoq iltimos. Shaxsiylashtirish orqali yaratilgan kuya tasviriga qo'shimcha ravishda, kuya boshlari bilan “boshlarini silkitadigan” o'ziga xos gullar, novdalar bilan “ishora qiladigan” buta. Bu yerda biz kapalak to'rining ("ipak to'r"), epitetning ("xushbo'y shox") va hokazolarning metonim tarzda tasvirlangan

tasvirini topamiz. Umuman olganda, stanza tabiat manzarasini, kuya va bolakayning rasmlarini muayyan ma'noda qayta yaratadi. Til vositalaridan foydalanish, belgilar belgilarini terish va individuallashtirish, o'ziga xos dastur, nutq shakllaridan foydalanish, bu foydalanishdan tashqarida maxsus vositalar bo'lmasligi mumkin. Shunday qilib, Davydovga xos bo'lgan "aka" so'zi ("A. Bokiralik tuprog'i" M. A. Sholoxov) uni dengiz flotida xizmat qilgan odamlar qatoriga kiritdi. Va u doimo ishlatadigan "haqiqat" va "haqiqiy" so'zlari uni atrofdagilardan ajratib turadi va individuallashtirish vositasi hisoblanadi. Poetik morfologiya - standart kirishning buzilishining barcha turlari. Bu, birinchidan, o'zgarmas so'zlarning o'zgarishi va ikkinchidan, konversiya, ya'ni so'zning boshqa grammatik darajaga o'tishi: adabiy tilda faqat ko'plik shakliga ega bo'lgan otlardagi jinslar yoki deklansiyalarning o'zgarishi va aksincha, nisbiy sifatlarni sifatdoshlarga o'tkazish, fe'l shaklidagi o'zgarish (masalan, nomukammal fe'llardagi oddiy kelgusi zamon) , qaytarib bo'lmaydigan fe'llarning refleksivligi, o'tuvchi intransivitiv va boshqalar. Bundan tashqari, she'riy morfologiya so'zma- so'z, dialektik yoki arxaik ma'noda gapirishga imkon beradi: "Men, albatta, siz hamsiz!" (GR Derjavin. Xudo. 1784). She'riy shakl yaratish bilan bir qatorda she'riy ijod ham mavjud. Agar u umumiy lingvistik so'zlarni tuzish modellariga muvofiq amalga oshirilsa, bu she'riy leksikologiyaga taalluqli bo'lishi kerak, ammo agar muallifning fantastika tashqarisida samarasiz yoki unumdor bo'lmagan harakatchan modellaridagi so'z birikmalari bo'lsa, unda biz she'riy so'zlarni shakllantirish bilan shug'ullanamiz. Vaqti-vaqti bilan so'z ishlab chiqarish usullarining eng radikal ixtirochisi V. Xlebnikov bo'lib, u she'riy lug'atni, masalan, “yugurish” undosh tovushlarni kengaytirgan (eskirish va qo'shilish o'xshashligi bilan): “mavjudotlar”.<- «дворяне», «могатырь» <- «богатырь», «можар» <- «пожар». Если у Маяковского большинство неологизмов строится из готовых, легко вычленяемых морфем, то у Хлебникова «смехачи» и «гордешницы» - это ранний этап его словоновшества, от которого он ушел к неологизмам типа «резьмо» и «мнестр». Ehtimol , she ' riy til va rasmiy hayot tili o ' rtasidagi eng sezilarli farqlar lug ' at sohasida to ' plangan : har qanday janrdagi asarga slavitsizm va tarixchilik , arxaizm va eskalizm , vahshiylik , professionallik , argotizm , dialektizm , tilshunoslik , jarangdorlik va boshqa tillar kiradi . Shuningdek , qasam ichish va umr yo ' ldosh . Odatda , poetik frazeologiyaga kam e ' tibor qaratiladi , ularning manfaati nafaqat ma ' lum bir muallifga , yo ' nalishga yoki davrga xos bo ' lgan ko ' proq yoki kamroq barqaror nutqning shakllanishi , balki adabiy tilda umumiy lug ' aviy frazeologik

birliklarning o ' zgarishi hisoblanadi . Ko ' rinishidan , N . V . Gogol rus yozuvchilarining " frazeologik birliklarni tarkibiy qismlarga ajratish " ga ko ' proq murojaat qilgan . Taras Bulbadan (1835) faqat bitta jumlada u to ' rtta bosmani ifloslantiradi : " Va eng kulranglar , xuddi kulrang kaptarlar kabi , ular boshlarini qimirlatib , kulrang mo ' ylovi bilan jimgina :" Bu so ' zni yaxshi aytding ! " Kabutarlar kulrang va kulrang - bog ' ichlar , mo ' ylovlar bukilgan va ko ' zlari miltillaydi . Adabiy tildan ijodiy og ' ishlarga qo ' shimcha ravishda , yozuvchilar ko ' pincha tasodifiy , bilmagan holda xatoga yo ' l qo ' yish huquqidan foydalanadilar . Ularning tili , shuningdek , ongni yoki nutq mavzusining etnik yoki ijtimoiy mansubligini ko ' rsatish uchun milliy nutqni buzishga imkon beradi : " Do ' stim , quloqlarim to ' ldi ; Qisqasi ... "( A . S . Griboedov . Vit Voy ). Badiiy matnga har qanday chastotada ( masalan , Makaron she ' riyatida ) va deyarli har qanday uzunlikda ( fonema , morfema , so ' z , so ' z birikmasi , ibora va boshqalar ) paydo bo ' lgan chet tilidagi qo ' shimchalar osongina qo ' shiladi . Bundan tashqari , A . Tolstoyning " Rossiya davlatining tarixi " (1868) da bo ' lgani kabi , ko ' p tilli elementlarni aniq ajratib ko ' rsatish mumkin va " til - substratum " dan ( klassikadan ) ajralib turadigan qilib " til - superstratum " ajralib chiqishi mumkin . Namuna - Finnegans Wake, 1939, J. Joys). Ba'zi hollarda milliy adabiyot asari butunlay boshqa tilda yaratilgan: masalan, rus badiiy adabiyotining tili fransuz va nemis, lotin va cherkov slavyan tili edi. Badiiy adabiyot tilida tashqi shaklni soddalashtirish va semantizatsiya qilish natijasida yangi bosqich - kompozitsionlik paydo bo'ladi. Albatta, adabiy til qoidalariga muvofiq tuzilgan matnlar ham o'z tarkibiga ega. Ammo kompozitsiyaning tarkibi boshqacha. Rasmiy hayot tilida kompozitsiya asosan pragmatika, ma'naviy madaniyat tillarida esa semantika bo'yicha aniqlanadi: kompozitsiyaning o'zgarishi tarkibga bevosita ta'sir qiladi (agar biz L. Stern yoki M.Yu.Lermontovning romanlarini kompozitsiyani syujetga muvofiq qayta qursak, nima bo'lishini tasavvur qilish oson). Shu nuqtai nazardan, iboralar, paragraflar, boblar, qismlarning "teskari" tartibi, so'zlarning teskari tartibidan farq qilmaydi. Oddiy holatda, mavzu (ma'lum bo'lgan narsa) oldinroq aytiladi. Xuddi shunday, qissaviy asarda avval nima sodir bo'lsa, keyinchalik bundan keyin bo'ladi; qarama-qarshi ketma-ketlik - bu stilistik va semantik jihatdan belgilangan sintaktik inversiya bilan bir xil bo'lgan kompozitsion inversiya. Badiiy adabiyot tilining kompozitsion darajasining mazmuni semantik tuzilmalardir.Bu oddiy jumlalar doirasiga to'g'ri kelmaydi. Bu, masalan, syujet: u umuman yoki uning individual aloqalari qator asarlar, mualliflar, adabiy davrlar uchun umumiy bo'lishi mumkin, ya'ni matnga emas, balki tilga tegishli (aslida, bu V.Ya Propp o'rnatgan ertak syujetining lingvistik tabiati edi). She'riy tilda kompozitsion darajaning asosiy birligi. Xuddi shu stanza shakli ko'pgina asarlarda o'z ma'nosiga ega, o'ziga xos "semantik halo" bo'lib, bu yerda va hozirda undan foydalanishni kamaytiradi. Stanza nafaqat boshqa lingvistik shakllarning

semantikasini mustahkamlabgina qolmay, balki uning ishlatilish tarixi bilan bog'liq o'ziga xos semantikaning matnini ham xabardor qilishi mumkin: masalan, I ning "past" asariga tushib qolgan "yuqori" semantikasi tantanali va ruhiy moyillik bilan bog'liqligi sababli. S. Barkova, N.P. Osipova va boshqalar o'zlarining asarlarini iroikomik rang bilan bo'yashganliklari haqida ma'lumot berishdi. Kompozitsion shakllarning umumiy semantikaga qanday qilib to'g'ri kelishiga misollar chindan ham juda katta. Boshqa til vositalarining yordamisiz kompozitsiyaning mustaqil ravishda qanday shakllanishini namoyish etish qiyinroq. Ushbu turdagi eng oddiy misol N.M.Karamzinning ikki xil ovoz bilan yozilgan "Qabriston" (1792) she'ridir. Birinchi ovoz qabr toshining rasmini faqat xira ranglarda, ikkinchisi - faqat yorqin ranglarda bo'yalgan. Simmetrik replikalar bitta qatordan o'tadi va har birida uchta qatordan iborat bo'ladi. Aftidan, "hayotdan keyingi hayot" ga nisbatan qutbli nuqtai nazarlar bir xil darajada taqdim etilganga o'xshaydi - hech qanday ustunlik berilmaydi. Biroq, bu duetdagi "ma'yus ovoz" boshlanadi va "yorqin" tugaydi va shuning uchun she'r abadiy tinchlik madhiyasiga aylanadi: "Sayohatchi o'lik vale qo'rqadi; Yuragimda dahshat va qo'rquv hissi, Shoshilib qabriston yonidan. " - "Charchagan sayohatchi abadiy tinchlik makonini ko'radi - xodimlar tashlaydi, abadiy qoladi". Muallifning pozitsiyasi faqat kompozitsion shakllar yordamida bayon etilgan va bu estetik til va kundalik til o'rtasidagi tub farqlardan biridir: har kungi muloqotda, poetikdan farqli o'laroq, oxirgi so'zni olgan kishi har doim ham g'alaba qozonmaydi. Shunday qilib, kompozitsiyaning xayoliy dialogik tabiatining orqasida badiiy bayonning monologik mohiyati yotadi. Badiiy tasvirlarni yaratish vositasi - bu til. Asarning tilidagi muallifning asarlari ekspressivlikning barcha imkoniyatlaridan, tilda mavjud bo'lgan barcha lug'at va uslublardan foydalanishni o'z ichiga oladi. Lirikada, nasrda, dramaturgiyada til vositalaridan foydalanish tizimi mavjud. Shunday qilib, aktyorlarning tili vositasida qahramonlarni identifikatsiyalash va individuallashtirish, til orqali muallif o'z hayotiy tajribasi, madaniyati, mentaliteti, psixologiyasining xususiyatlarini yetkazadi. Aktyorlarning nutqini individuallashtirish jumlalarning sintaktik tuzilishida, so'z boyligi, intonatsiyasi va nutq mazmunida namoyon bo'ladi.Qahramon nutqini individuallashtirish uning tipifikatsiyasi bilan bog'liq, chunki nutqning bu xususiyatlari, shuningdek, ma'lum bir ijtimoiy tipdagi ko'p odamlar nutqining xususiyatlari sifatida ko'rib chiqilishi mumkin. Belgilar nutqini diversifikatsiya qiladigan va ma'lum bir ijtimoiy turni yaratadigan til resurslari sifatida biz sinonimlarni, antonimlarni, homonimlarni ko'rib chiqishimiz mumkin, ulardan foydalanish belgilar nutqini rang-barang qiladi, takroriylikni oldini olishga yordam beradi va uni yanada ifodali qiladi. Sinonim- ma'no jihatidan bir xil, ammo ovoz jihatidan farq qiladigan so'z (qo'l va qo'l). Rus tilida sinonimik qator tushunchasi mavjud, uning markazida doimo neytral umumiy so'z mavjud va u ijobiy yoki