Ofis dasturlarining ya’ni
![Mavzu: Ofis dasturlarining ya’ni Word, Excel, PowerPoint, Access, Outlook
Express, keyingi versiyalar va ularning oldingi versiyalaridan farqli
imkoniyatlari.
Reja:
1. Word
2. Excel
3. PowerPoint
4. Access
5. Out look Express
Mikrosoft Word qisqa qilib MS WORD YOKI WINWORD -bu matnli
malumotlarni yaratish, ko`rish, to`plash , tahrirlash uchun ishlab chiqilgan dastur
hisoblanadi.
Mikrosoft korporatsiyasi tomonidan MIKROSOFT OFFISE paketi tarkibida ishlab
chiq arilgan . Birinchi versiyasi Richard Brod tomonidan 1983 – yilda IBM PC uchun
yozilgan . So`ngra Apple macintosh 1984, sco inix va Microsoft Windows (1989 –
yilda)uchun ishlab chiqarilgan. Hozirda uning Microsoft offis Word 2016 va 2019
versiyalari chiqari lgan .
Microsoft Word bugungi kunda keng qo`llaniluvchi eng ommabop matn
muharriri hisoblanadi. IBM OC platformasidagi ‘’.doc’’ kengaytmasi Word 97 -2000
ikkiamchi formatining sinonimiga aylandi. Bu formatga eksport va import qiluvchi
filtrlar ko `pchilik matn muharririda bor . Hujjat formati wordning turli versiyalarida
o`zgarishlarga uchradi. Formatlash amallari dasturning eski versiyalarida uchramasligi
mumkin . MS Word 2007 XML - Microsoft offis Open XML ga asoslangan
‘’extimoliy tanlangan ‘’fo rmatni ishlatadi. Word 97 -2007 formatlarining tasnifi 2008 –
yilda Microsoftda elon qilingan .
MS Word so`nggi yillarda o`z imkoniyatlarini kengaytirdi . Word 2003 versiyasidagi
dasturning asosiy ramzi Word 2007 versiyasida qisman o`zgartirildi. Planshet ,
smartfon va boshqa qurilmar uchun dastur sinxronlashtirildi . Dastur tarkibiga](/data/documents/8a45d50e-bf17-43a3-b550-721b9630f92d/page_1.png)
![Shiriftlar , turli format usullari harbir bo`lim va obyekt uchun qo`shimcha sozlamalar
qo`shildi . Word 2010 ,2013, 2016, 2019 kabi versiyalarining interfeysi juda o`xshash
bo` lib foydalanuvchi uchun juda qulay qilib ishlangan .
Har bir yangi versiya o`zidan oldingi versiyadan ko`p farqi bo`lmasa ham ,ammo
ularda doydalanuvchi uchun qulayliklar ko`paytirilgan .Bu versiyalarning Word 2003
dan asosiy katta farqlaridan bir i hozirda menyular qatori deb yuritiladigon qatoridur .
Word 2003 da bu qator o`rnida uskunalar qatori bo`lgan va juda ko`p uskunalar bir
vaqtda korinib turgan va kerakli uskuna qayerdaligini bimagan foydalanuvchi juda
ko`p vaqt yo`qotgan .Wordning hozirgi v ersiyalarida bunday emas .Ularda hamma
uskunalar tartiblanib ishlash prinsepiga ko`ra –Файл , Главная, Вставка, Дизайн,
Макет, Ссылки, Рассылки, Рецензирование, hamda Вид nomli menyularga
bo`lingan .Bu menyular juda qulay bo`lib foydalanuvchi kerakli uskuna vazifasiga
qarab juda oson topib oladi. Word 2003 ni yangi versiyalardan yana bir far qi 2003da
hujjat kengaytmasi ‘’doc’’ bo`lgan bo`lsa Word 2007dan boshlab hujjat kengaytmasi
‘’docx’’ bo`lgan.
Microsoft Word matn muharriri WINDOWS operatsion tizimida ishlashga mo’ljallangan
amaliy dasturlardan biri. Uni ishga tushirish uchun biz Пуск menyusiga kirib Программы bo’limni
tanlaymiz va shu bo’limda Microsoft Word dasturni tanlaymiz, yoki С: diskdagi Programm Files
ichidagi Microsoft Office papka ichidagi winword.exe faylni ishga tushiramiz. Natijada dastur ishga
tushadi. Dastur ishga tushgach siz ekranda uning oynasini ko’rasiz. Oynaning asosiy qismlari bu nom
satri, menyu satri, yordamchi tugmalar s atri, ish sohasi va malumotlar satri.](/data/documents/8a45d50e-bf17-43a3-b550-721b9630f92d/page_2.png)
![Nom satrida aktiv bo’lgan dokumentning nomi yoziladi, agar aktiv dokument yangi yaratilgan bo’lsa
u holda uning nomi Документ 1 ko’rinishida bo’ladi.
Nom satri pastida menyu satri joylashgan. U yordamida biz dasturn ing hamma buyruqlari bilan
ishlashimiz mumkin. Shu buyruqlar quyidagi guruhlarga ma‘nosi yoki ishlash holati bo’yicha saralab
bo’lingan: ФАЙЛ , ПРАВКА , ВИД , ВСТАВКА , ФОРМАТ , СЕРВИС , ТАБЛИЦА , ОКНО ,
СПРАВКА .
Menyu satri pastida yordamchi tugmalar satri joylashgan bo’lib, u yordamida biz menyudagi
bir xil amallarni bajarishimiz mumkin. Buning uchun biz kerakli tugmaga sichqoncha bilan ko’rsatib,
sichqonchaning o’ng tugmasini bosamiz. Yordamchi tugmalar bajariladigan amallari bo’yicha
guruhlarga bo’linadi: СТАНДАРТНАЯ, ФОРМАТИРОВАНИЕ, РИСОВАНИЕ, ТАБЛИЦИ И
ЗАЛИВКА, WORDART, НАСТРОЙКА ИЗОБРАЖЕНИЯ, ФОРМЫ, ЭЛЕМЕНТЫ
УПРАВЛЕНИЯ va boshqa.
Yordamchi tugmalar satri tagida ish sohasi joylashgan. Shu sohada siz ok varaqada yozuvlarni
yozganday bo’lasiz. Matn bilan is hlashda bizga klaviatura va sichqoncha yordam beradi.
Sichqonchaning so’zga ko’rsatib bittali bosish - shu so’zga Kursorni o’tkazish, so’zga ko’rsatib
ikkitali bosish - shu so’zni tanlash, so’zga ko’rsatib uchtali bosish - shu so’z joylashgan abzatsni
tanl ab olish. Klaviaturaning yo’nalish tugmalari yordamida bir satr yuqoriga, bir satr pastga, bitta
belgi chapga, bitta belgi o’ngga o’tish. Shu tugmalar va SHIFT tugmasi birgalikda belgilar, so’zlar
yoki satrlarni tanlash amallni bajaradi. Matn yozilish vaqt ida o’zi satrda siz aytgan holatda yoziladi.
Agar satr juda o’zun bo’lsa kompyuter uni o’zi boshqa satrga bo’lib davom etadi. Yangi abzatsni
boshlab yangi satrga o’tish uchun esa ENTER tugmasidan foydalanamiz. Ish sohaning chap va
yuqori qismlarida lineyka (chizgichlar), o’ng va pastki qismlarida esa ko’rib chiqish sohalari
joylashgan.
Eng pastda malumotlar satri joylashgan . U bizga nechanchi satr, varaq va bo’limda
joylashganimizni, necha varaqdan hujjat iboratligini, klaviatura tilini va boshqa yordamchi
ma‘lumotlarni ko’rsatadi.](/data/documents/8a45d50e-bf17-43a3-b550-721b9630f92d/page_3.png)
![Endi yordamchi qurollar guruhlarning asosiysilari СТАНДАРТНАЯ va
ФОРМАТИРОВАНИЕ bilan yaqinroq tanishaymiz.
Панель СТАНДАРТНАЯ
1. - Создать - Yangi, ilgari mavjud bo’lmagan dokumentni (faylni) yaratish.
2. - Открыть - Mavjud ilgari yaratilgan dokumentni (faylni) ochish.
Ushbu tugmani bosganimizdan keyin ekranda quyidagi oyna hosil qilinadi. Va shu oyna
orqali biz kerakli fa ylni topib, tanlaymiz. Keyin ОТКРЫТ tugmasini bosamiz va natijada shu fayl
ekranda ochiladi.
Bizga kerak bo’lgan fayl joylashgan papkani topish uchun biz chap tomondagi soha yoki
yuqoridagi ro’yxatdan foydalanamiz. Faylni kidirish jarayonida yuqorida
joylashgan НАЗАД - oldingi oyna ko’rinishiga qaytish, ВВЕРХ - yuqoridaga papkaga
chiqish, ИСКАТЬ В ИНТЕРНЕТЕ - Internetda izlash, УДАЛИТЬ - tanlangan fayl yoki
papkani uo’chirish, СОЗДАТЬ ПАПКУ - yangi papka yaratish, ВИД - papka va fayllar
ko’rinish holat ini o’zgartirish (kichkina yoki katta belgilar, ro’yxat yoki jadval ko’rinishi),
СЕРВИС - har xil yordamchi imkoniyatlar. Shu bilan birga fayl kidirish jarayonida biz oynada faqat
bizga kerak turli fayllar ko’rinishini ta‘minlashimiz mumkin. Buning uchun p astki qismda joylashgan
ro’yxatdan foydalanamiz.
3. - Сохранить - Ekranda ochilgan dokumentni (faylni) xotiraga saqlab quyish.
Agar fayl ilgari saqlangan va nomlangan bo’lsa u holda shu tugmani bosganimizda faylni o’zgargan
holati uning eski hol atining o’rniga yoziladi.Agar esa fayl yangi bo’lsa u holda shu tugmani
bosganimizdan keyin ekranda quyidagi oyna hosil qilinadi.](/data/documents/8a45d50e-bf17-43a3-b550-721b9630f92d/page_4.png)
![SHu oyna orqali biz yangi fayl joylanishi kerak bo’lgan papkani topib, yangi fayl nomini Имя
файла sohaga yozamiz. Keyin Сох ранить tugmasini bosamiz va natijada shu fayl xotiraga saqlanadi.
4. - Печать - Ekranda ochilgan faylni bosmaga chiqarish.
5. - Предварительный просмотр - Bosmaga tayyorlangan hujjatni sahifaga joylashishini
oldindan ko’rish.
Ushbu tugmani bosganimizdan keyin ekranda quyidagi oyna hosil qilinadi. Va shu oyna
orqali biz matnni, jadvallarni va rasmlarni varaqda joylashganligini ko’rishimiz mumkin. Ush bu
oynaning yuqori qismida bir nechta tugmalarni ko’rishimiz mumkin. Shu tugmalarning vazifalari
bilan tan ishaylik:
- Faylni bosmaga chiqarish.
- Ko’rish (Kursor lupa) yoki o’zgartirish (oddiy) holatiga o’tish
- Ekranda bitta varaqa ko’rinish holatiga o’tish
- Ekranda bir nechta varaqa ko’rinishi holatiga o’tish
- Dokumentni ko’rish masshtabini o’zg artirish
- Ekran chap va yuqori kisimlardagi chizgichlarning ko’rish yoki ko’rinmasligi](/data/documents/8a45d50e-bf17-43a3-b550-721b9630f92d/page_5.png)
![- Matnni bitta varaqga sigdirish
- Butun ekran holatiga o’tish
- Oddiy ekran ko’rinishiga (taxrirlash holatiga) qaytish.
6. - Орфография - Matnning (rus va in gliz tilida yozilgan bo’lsa) imlo xatolarni tekshirish
Ushbu tugmani bosganimizdan keyin ekranda quyidagi oyna hosil qilinadi va shu oyna orqali
biz matnni imlo xatolarga tekshirishimiz mumkin. Tugma bosilgandan keyin ekranda quyidagi oyna
hosil qilinadi.
Ushbu oynaning yuqori qismida xato so ’z joylashgan matn qismi ko ’rsatiladi . Pastki qismda
esa shu so ’zni o’rniga quyish mumkin bo ’lgan so ’zlar namunalar (variantlar ) ro’yxati . Sichqoncha
yordamida kerakli variantni tanlab o’ng tomondagi tugmasini bosamiz va natijada xato so ’z o’rniga
biz tanlagan variant yoziladi . Agar ko ’rsatilgan xato so ’z to’g’ri yozilgan bo ’lsa u holda O’ng
tomondagi tugmasini bosamiz va natijada shu so ’z o’zgarmay qoladi . O’ng tomondagi
tugmasi yordamida esa ko ’rsatilgan xato so ’zni butun matnda o’zgartirmay
koldiramiz . Agar esa butun matndagi xato so ’zlar hammasini to’g’ri variant bilan almashtirmoqchi
bo ’lsangiz u holda tugmani bosamiz . O’ng tomondagi тугма ёрдамида
эса хато сузга янги вариант кушишимиз мумкин. Агар эса сиз компьютер узи вариант
танлашини хохласангиз у холда тугмасини босинг. Oynaning pastki qismda
tekshirish tilini o’zgartirish berk ro’yxati joylashgan. U yordamida
matnni qaysi til lugati bo’yicha tekshirishni o’rnatasiz.
7. - Вырезать - Belgilangan sohani dokumentidan olib tashlash va xotirada saqlab quyish .
8. - Копировать - Belgilangan soha nusxasini xotiraga saqlab olish .
9. - Вставить - Kursor turgan joyga xotirada saqlanayotgan ma ‘lumotlarni quyish .
10. - Копировать формат - Kursor turgan joy ko ’rinishini nusxasini xotiraga olish .
11. - Отмена - Oxirgi harakatni bekor qilish .
12. - Повтор - Bekor qilingan harakatni qaytarish .
13. - Добавить гиперссылку -Internet sayti yoki elektron adresga yo ’llash belgisini qo ’shish
14. - Показать Web панель - Internet bilan ishlash tugmalar guruhini ko ’rsatish
15. - Показать панель Таблица - Jadvallar bilan ishlash yordamchi tugmalar guruhini
ko ’rsatish
16. - Добавить таблицу - Dokumentga jadval qo ’shish
17. - Добавить таблицу Excel - Excel elektron jadvalini qo ’shish](/data/documents/8a45d50e-bf17-43a3-b550-721b9630f92d/page_6.png)
![18. - Колонки - Matnni ustunlar ko ’rinishida yozish
19. - Показать панель Рисование - Rasm va grafik elementlar bilan ishlash yordamchi
tugmalar guruhini ko ’rsatish
20. - Показать схему документа - Dokumentdagi tartiblanishni ko ’rsatish
21. - Показывать непечатываемые символы - Bosmaga chiqarilmaydigan (ko ’rinmas )
belgilarni ko ’rsating
22. - Маштаб документа - Dokument masshtabini (ko ’rish foizini ) o’zgartirish
Word matn muharririda matn bilan ishlash va ularning yordamchi tugmalar guruhlari bilan tanishish .
ФОРМАТИРОВАНИЕ paneli
1. - Стиль - Matn stilini o’zgartirish
2. - Шрифт - Matn shriftini o’zgartirish
A A A A A A A A
3. - Размер - Matn shrift kattaligini o’zgartirish
А А А А А А А
4. - Эфект начертания - Kalin harflar holatiga o’tish yoki undan chiqib ketish
Qalin matn
5. - Эфект начертания - Kiyshik harflar holatiga o’tish yoki undan chiqib ketish
Qiyshik matn
6. - Эфект начертания - Chiziqli harflar holatiga o’tish yoki undan chiqib ketish
Chiziqli matn
7. - Центровка по левому полю - Matnnni (Kursor turgan abzatsni) chap chegara bo’yicha
tekkislash
8. - Центровка по центру - Matnni (Kursor turgan abzatsni) markaz bo’yicha tekkislash
9. - Центровка по правому полю - Matnnni (Kursor turgan abzatsni) O’ng chegara bo’yicha
tekkislash
10. - Центровка по ширене - Matnnni (Kursor turgan abzatsni) ikala tomon chegaralari
bo’yicha tekkislash
11. - Список - Raqamli ro’yxat ko’rinishiga utkazish yoki undan chiqib ketish
12. - Список - Belgili ro’yxat ko’rinishiga utkazish yoki undan chiqib ketish
13. - Абзац - Abzatsni tashqariga chiqarish
14. - Абзац - Abzatsni ichkariga tortib olis h
15. - Внешние граници - Abzats chegaralarini ramka bilan belgilash.
16. - Выделение цветом - Tanlangan matn tagini rang bilan buyash
17. - Цвет шрифта - Tanlangan matn harflar rangini o’zgartirish
Bundan tashqari biz har xil amallarni tezkor tugma lar yordamida (maxsus ALT yoki CTRL
tugmalarini bosib turib qo’yib yubormasdan har xil harf yoki belgi tugmasini bosish) bajarishimiz
mumkin.](/data/documents/8a45d50e-bf17-43a3-b550-721b9630f92d/page_7.png)
![Word matn muharririda rasm va grafik ob‘ektlar bilan ishlash va ularning yordamchi tugmalar
guruhlari bilan tanishish.
РИСОВАНИЕ paneli
1. - Grafik ob‘ekt ustidan har xil amallar bajarish.
Bu buyrugini tanlaganimizdan keyin ekranda quyidagi oyna hosil qilinadi.
Bu yerda kerakli rasmlar guruhini tanlab, ularni guruhlashimiz ( Группировать ) , guruhdan
chiqarib bo’lishni ( Разгруппировать ), qayta guruhlashimiz ( Перегруппировать ), график
объектларни бир бирига караганда жойланишини ( Порядок ), varaqada ob‘ektlarni joylashi sh
turi ko’rinishini ta‘minlash, ob‘ektlarni varaqada siljitish (Sdvig), joylanishini o’zgartirish
(Выровнить/распределить ) va aylantirish ( Повернуть/отразить ), ob‘ektni matn bilan
tuknashish holatini o’zgartirish ( Обтекание текстом ), ob‘ektning chegaralarini o’zgartirish
(Начать изменение углов ), yoki avtofiguralarni o’zgartirish amallarni ( Изменить автофигуру,
По умолчанию для автофигур ) bajarishimiz mumkin.
2. - Выбор объекта - Grafik ob‘ektni tanlash.
3. - Свободное вращение - Grafik ob‘ektn i o’rtasi bo’yicha aylantirish
4. - Автофигуры - Har xil grafik shakllarni (Chiziq, to’rtburchaq aylana, strelka,
ko’pburchaq kovuslar, va xokazo) qo’shish. Agar esa siz shu buyrugini tanlasangiz, u holda ekranda
quyidagi yordamchi tugmalar hosil qilinadi .
SHu tugmalar yordamida esa biz kerakli grafik shakllarni ekrandagi varaqaga kushib olishimiz
mumkin.](/data/documents/8a45d50e-bf17-43a3-b550-721b9630f92d/page_8.png)
![5. - Линия - To’g’ri Chiziqlar chizish
6. - Стрелка - Strelkalar chizish
7. - Прямоугольник – To’rtburcha klar chizish
8. - Овал - Aylanalar chizish
9. - Надпись - Ustki yozuvni qo’shish
10. - Добавить объект Word Art – O’chiroyli, grafik jihozlangan va har xil shakllardagi
matnlarni qo’shish. Agar esa siz shu buyrugini tanlasangiz , u holda quyidagi oyna hosil qilinadi .
Bu oyna orqali biz birinchi matn ko’rinishini tasvirlovchi tugmalardan bittasini tanlaymiz va OK
tugmasini tanlaymiz. Keyin esa ikkinchi oynada matn shriftini va kattaligini tanlab matnni kiritamiz
va OK tagmasini tanlaymiz.
11. - Добавить картинку - Rasm qo’shish . Bu buyrugini tanlaganimizdan keyin ekranda
quyidagi oyna hosil qilinadi.
Bu yerda kerakli rasmlar guruhini tanlab, uning ichidan esa kerakli rasmni tanlab, shu rasmga
sichqoncha bilan bosganimizda menyu hosil qilinadi vash u menyuda VSTAVIT tugma sini
tanlaymiz. Natijada shu rasm ekrandagi matn varaqasiga quyiladi.](/data/documents/8a45d50e-bf17-43a3-b550-721b9630f92d/page_9.png)
Mavzu: Ofis dasturlarining ya’ni Word, Excel, PowerPoint, Access, Outlook Express, keyingi versiyalar va ularning oldingi versiyalaridan farqli imkoniyatlari. Reja: 1. Word 2. Excel 3. PowerPoint 4. Access 5. Out look Express Mikrosoft Word qisqa qilib MS WORD YOKI WINWORD -bu matnli malumotlarni yaratish, ko`rish, to`plash , tahrirlash uchun ishlab chiqilgan dastur hisoblanadi. Mikrosoft korporatsiyasi tomonidan MIKROSOFT OFFISE paketi tarkibida ishlab chiq arilgan . Birinchi versiyasi Richard Brod tomonidan 1983 – yilda IBM PC uchun yozilgan . So`ngra Apple macintosh 1984, sco inix va Microsoft Windows (1989 – yilda)uchun ishlab chiqarilgan. Hozirda uning Microsoft offis Word 2016 va 2019 versiyalari chiqari lgan . Microsoft Word bugungi kunda keng qo`llaniluvchi eng ommabop matn muharriri hisoblanadi. IBM OC platformasidagi ‘’.doc’’ kengaytmasi Word 97 -2000 ikkiamchi formatining sinonimiga aylandi. Bu formatga eksport va import qiluvchi filtrlar ko `pchilik matn muharririda bor . Hujjat formati wordning turli versiyalarida o`zgarishlarga uchradi. Formatlash amallari dasturning eski versiyalarida uchramasligi mumkin . MS Word 2007 XML - Microsoft offis Open XML ga asoslangan ‘’extimoliy tanlangan ‘’fo rmatni ishlatadi. Word 97 -2007 formatlarining tasnifi 2008 – yilda Microsoftda elon qilingan . MS Word so`nggi yillarda o`z imkoniyatlarini kengaytirdi . Word 2003 versiyasidagi dasturning asosiy ramzi Word 2007 versiyasida qisman o`zgartirildi. Planshet , smartfon va boshqa qurilmar uchun dastur sinxronlashtirildi . Dastur tarkibiga
Shiriftlar , turli format usullari harbir bo`lim va obyekt uchun qo`shimcha sozlamalar qo`shildi . Word 2010 ,2013, 2016, 2019 kabi versiyalarining interfeysi juda o`xshash bo` lib foydalanuvchi uchun juda qulay qilib ishlangan . Har bir yangi versiya o`zidan oldingi versiyadan ko`p farqi bo`lmasa ham ,ammo ularda doydalanuvchi uchun qulayliklar ko`paytirilgan .Bu versiyalarning Word 2003 dan asosiy katta farqlaridan bir i hozirda menyular qatori deb yuritiladigon qatoridur . Word 2003 da bu qator o`rnida uskunalar qatori bo`lgan va juda ko`p uskunalar bir vaqtda korinib turgan va kerakli uskuna qayerdaligini bimagan foydalanuvchi juda ko`p vaqt yo`qotgan .Wordning hozirgi v ersiyalarida bunday emas .Ularda hamma uskunalar tartiblanib ishlash prinsepiga ko`ra –Файл , Главная, Вставка, Дизайн, Макет, Ссылки, Рассылки, Рецензирование, hamda Вид nomli menyularga bo`lingan .Bu menyular juda qulay bo`lib foydalanuvchi kerakli uskuna vazifasiga qarab juda oson topib oladi. Word 2003 ni yangi versiyalardan yana bir far qi 2003da hujjat kengaytmasi ‘’doc’’ bo`lgan bo`lsa Word 2007dan boshlab hujjat kengaytmasi ‘’docx’’ bo`lgan. Microsoft Word matn muharriri WINDOWS operatsion tizimida ishlashga mo’ljallangan amaliy dasturlardan biri. Uni ishga tushirish uchun biz Пуск menyusiga kirib Программы bo’limni tanlaymiz va shu bo’limda Microsoft Word dasturni tanlaymiz, yoki С: diskdagi Programm Files ichidagi Microsoft Office papka ichidagi winword.exe faylni ishga tushiramiz. Natijada dastur ishga tushadi. Dastur ishga tushgach siz ekranda uning oynasini ko’rasiz. Oynaning asosiy qismlari bu nom satri, menyu satri, yordamchi tugmalar s atri, ish sohasi va malumotlar satri.
Nom satrida aktiv bo’lgan dokumentning nomi yoziladi, agar aktiv dokument yangi yaratilgan bo’lsa u holda uning nomi Документ 1 ko’rinishida bo’ladi. Nom satri pastida menyu satri joylashgan. U yordamida biz dasturn ing hamma buyruqlari bilan ishlashimiz mumkin. Shu buyruqlar quyidagi guruhlarga ma‘nosi yoki ishlash holati bo’yicha saralab bo’lingan: ФАЙЛ , ПРАВКА , ВИД , ВСТАВКА , ФОРМАТ , СЕРВИС , ТАБЛИЦА , ОКНО , СПРАВКА . Menyu satri pastida yordamchi tugmalar satri joylashgan bo’lib, u yordamida biz menyudagi bir xil amallarni bajarishimiz mumkin. Buning uchun biz kerakli tugmaga sichqoncha bilan ko’rsatib, sichqonchaning o’ng tugmasini bosamiz. Yordamchi tugmalar bajariladigan amallari bo’yicha guruhlarga bo’linadi: СТАНДАРТНАЯ, ФОРМАТИРОВАНИЕ, РИСОВАНИЕ, ТАБЛИЦИ И ЗАЛИВКА, WORDART, НАСТРОЙКА ИЗОБРАЖЕНИЯ, ФОРМЫ, ЭЛЕМЕНТЫ УПРАВЛЕНИЯ va boshqa. Yordamchi tugmalar satri tagida ish sohasi joylashgan. Shu sohada siz ok varaqada yozuvlarni yozganday bo’lasiz. Matn bilan is hlashda bizga klaviatura va sichqoncha yordam beradi. Sichqonchaning so’zga ko’rsatib bittali bosish - shu so’zga Kursorni o’tkazish, so’zga ko’rsatib ikkitali bosish - shu so’zni tanlash, so’zga ko’rsatib uchtali bosish - shu so’z joylashgan abzatsni tanl ab olish. Klaviaturaning yo’nalish tugmalari yordamida bir satr yuqoriga, bir satr pastga, bitta belgi chapga, bitta belgi o’ngga o’tish. Shu tugmalar va SHIFT tugmasi birgalikda belgilar, so’zlar yoki satrlarni tanlash amallni bajaradi. Matn yozilish vaqt ida o’zi satrda siz aytgan holatda yoziladi. Agar satr juda o’zun bo’lsa kompyuter uni o’zi boshqa satrga bo’lib davom etadi. Yangi abzatsni boshlab yangi satrga o’tish uchun esa ENTER tugmasidan foydalanamiz. Ish sohaning chap va yuqori qismlarida lineyka (chizgichlar), o’ng va pastki qismlarida esa ko’rib chiqish sohalari joylashgan. Eng pastda malumotlar satri joylashgan . U bizga nechanchi satr, varaq va bo’limda joylashganimizni, necha varaqdan hujjat iboratligini, klaviatura tilini va boshqa yordamchi ma‘lumotlarni ko’rsatadi.
Endi yordamchi qurollar guruhlarning asosiysilari СТАНДАРТНАЯ va ФОРМАТИРОВАНИЕ bilan yaqinroq tanishaymiz. Панель СТАНДАРТНАЯ 1. - Создать - Yangi, ilgari mavjud bo’lmagan dokumentni (faylni) yaratish. 2. - Открыть - Mavjud ilgari yaratilgan dokumentni (faylni) ochish. Ushbu tugmani bosganimizdan keyin ekranda quyidagi oyna hosil qilinadi. Va shu oyna orqali biz kerakli fa ylni topib, tanlaymiz. Keyin ОТКРЫТ tugmasini bosamiz va natijada shu fayl ekranda ochiladi. Bizga kerak bo’lgan fayl joylashgan papkani topish uchun biz chap tomondagi soha yoki yuqoridagi ro’yxatdan foydalanamiz. Faylni kidirish jarayonida yuqorida joylashgan НАЗАД - oldingi oyna ko’rinishiga qaytish, ВВЕРХ - yuqoridaga papkaga chiqish, ИСКАТЬ В ИНТЕРНЕТЕ - Internetda izlash, УДАЛИТЬ - tanlangan fayl yoki papkani uo’chirish, СОЗДАТЬ ПАПКУ - yangi papka yaratish, ВИД - papka va fayllar ko’rinish holat ini o’zgartirish (kichkina yoki katta belgilar, ro’yxat yoki jadval ko’rinishi), СЕРВИС - har xil yordamchi imkoniyatlar. Shu bilan birga fayl kidirish jarayonida biz oynada faqat bizga kerak turli fayllar ko’rinishini ta‘minlashimiz mumkin. Buning uchun p astki qismda joylashgan ro’yxatdan foydalanamiz. 3. - Сохранить - Ekranda ochilgan dokumentni (faylni) xotiraga saqlab quyish. Agar fayl ilgari saqlangan va nomlangan bo’lsa u holda shu tugmani bosganimizda faylni o’zgargan holati uning eski hol atining o’rniga yoziladi.Agar esa fayl yangi bo’lsa u holda shu tugmani bosganimizdan keyin ekranda quyidagi oyna hosil qilinadi.
SHu oyna orqali biz yangi fayl joylanishi kerak bo’lgan papkani topib, yangi fayl nomini Имя файла sohaga yozamiz. Keyin Сох ранить tugmasini bosamiz va natijada shu fayl xotiraga saqlanadi. 4. - Печать - Ekranda ochilgan faylni bosmaga chiqarish. 5. - Предварительный просмотр - Bosmaga tayyorlangan hujjatni sahifaga joylashishini oldindan ko’rish. Ushbu tugmani bosganimizdan keyin ekranda quyidagi oyna hosil qilinadi. Va shu oyna orqali biz matnni, jadvallarni va rasmlarni varaqda joylashganligini ko’rishimiz mumkin. Ush bu oynaning yuqori qismida bir nechta tugmalarni ko’rishimiz mumkin. Shu tugmalarning vazifalari bilan tan ishaylik: - Faylni bosmaga chiqarish. - Ko’rish (Kursor lupa) yoki o’zgartirish (oddiy) holatiga o’tish - Ekranda bitta varaqa ko’rinish holatiga o’tish - Ekranda bir nechta varaqa ko’rinishi holatiga o’tish - Dokumentni ko’rish masshtabini o’zg artirish - Ekran chap va yuqori kisimlardagi chizgichlarning ko’rish yoki ko’rinmasligi