SIY OSI Y ON G: MOX IY A TI VA MA ZMUN I Reja 1.Siyosiy ongning moxiyati. 2Siyosiy ong funksiyalari va darajalari 3.Siyosiy ongning tuzilishi va tarkibi 4.Siyosiy mafkura-siyosiy ongning tarkibiy qismi 5.Siyosiy ong tiplari.

1. Siy osiy ongning moxiy at i «Siyosiy ong» xozirgi zamon siyosatshunoslik fanining asosiy tushunchalaridan biridir. Siyosiy ong deganda, sub’ektning muxitning siesat bilan boglik bulgan kismini idrok etishi natijalari, shuning dek uning siyosat bilan boglik xarakatlari andozasining miyada xosil buladigan in’ikosi tushuniladi. Siyosiy ong — ijtimoiy vokelikni ifodalovchi va siyosiy faoliyat jarayonida yuzaga keluvni ijtimoiy ong shakli. Siyosiy ongning xususiyati ijtimoiy-siyosiy, iktisodiy, milliy va madaniy omillar bilan boklik. Siyosiy ongjamiyatgata’sir kursatadi. U siyosiy jarayonlarni bashorat kmlish, ularni yunaltirishga kodir. Siyosiy ong ~ siyosiy munosabatlar va manfaatlarning in’ikosi, ma’lum tushunchalar, goyalar, karashlar, nazariyalar kurinishida ifodalangan siyosiy xodisalarga berilgan baxo bulib, u: — ijtimoiy vokelikni aks ettiradi; — xodisani muximlik darajasi va manfaatlar, konun xujjatlari, siyosiy normalar, an’analar, ideallarga muvofikligiga karab ifoda etadi; — jamiyatdagi ijtimoiy va siyosiy uzgarishlarning extimol tutilgan istikbollarini bashorat kiladi. Siyosiy ongni siyosiy jarayonning ishtirokchisi bulgan shaxs tomonidan siyosatning idrok etilishini ifodalovchi mentol xodisalar maekshui deb ta’riflash mumkin. Siyosiy ong fakat individual tajribaning natijasi emasligiga karamay (unga shuning dek ijtimoiy muxit, siyo siy munosabatlar, siyosiy kon’yunktura va boshka ob’ektiv omillar Xam ta’sir kursatadi), mazkur tushuncha yordamida asosan siyosiy jarayon -

ning ishtirokchilariga, shaxsning ongida sodir bulayotgan ichki jarayonlarga ta’rif berish mumkin. Boshkacha aytganda, «siyosiy OHD > tushunchasi «siyosiy madaniyat» tushunchasiga Karaganda nisbatan sub’ektiv xodisalarni aks ettiradi. Kupchilik olimlar mazmun jixatidan siyosiy ongga sub’ektning siyosatdan xabardorligi va unga nisbatan okilona munosabati darajasini umumlashtirilgan kurinishda aks ettiruvchi serkirra, xilma- xil, jushkin, ichki ziddiyatli, kup pogonyali tuzilma deb karaydilar. Gnoseologik jixatdan siyosiy ong boshka asosiy siyosiypsixologik tushunchalar va kategoriyalar bilan uzviy boglik. Jumladan, u siyosiy madaniyat bilan chambarchas boglik Genetik jixatdan esa, siyosiy ong siyosiy madaniyatning xosilasi, oliy darajasi va, shu bilan bir vakt da, siyosiy madaniyat rivojlangan shakllarining uzagidir. Siyosiy ong siyosiy xulk-atvor bilan uzviy boglik; siyosiy ong bunday xug щ atvor sub’ektiv mexanizmlarining okilona asosi bulib xizmat kiladi. Keng ma’noda karaladigan bulsa, siyosiy ong siyosiy tizim bilan uzviy boglik— siyosiy ong uning sub’ektiv poydevorini, ta’bir joiz bulsa, «insoniy negizi»ni tashkil etadi. An’anaviy tushunishga kura siyosiy ong, eng avvalo, odamlar xayotining ijtimoiy-iktisodiy sha roitlari in’ikosi sifatida yuzaga keluvchi ijtimoiy ongning kuri nishlaridan biri deb talkin kilinadi. Umum e’tirof kilgan jaxon an’anasida siyosiy ongga nisbatan keng nuktai nazardan, siyosatning ruxiyatdagi in’ikosi deb, uning turli darajada va xar xil vaziyatlarda namoyon buluvchi sub’ektiv elementi deb karaladi.

«Siyosiy ong» tushunchasi jamiyatshunoslikning turli soxalarida kupdan beri kullanib keladi, ammo xulk-atvor yunalishi doirasida asosan siyosatshunoslikda maxsus urganiladi. U XX asrning urtalarida siyosiy xulk-atvorni tushunish va, umuman, siyosiy jarayonlar dinamikasi siyosiy ong singari «mustakil tarkibiy kismlar»ga e’tibor berishni talab etishi ayon bulib kolganidan keyin, ayniksa, nufuzlimakom kasb etadi. «Siyosiy ong» tushunchasi undagi mazmunning kengligi, tushuntirish kuchining salmogi xisobiga, shuning dek turli fan soxalarining bungacha tarkrk bulgan karashlari va ma’lumotlarini uzida jamlagan uziga xos uzak tushuncha bulgan i tufayli, kulay bulib chikdi. Bunday xossasi siyosiy ongga psixologiya fanida xam asosiy tushunchalardan biriga aylanish imkonini berdi. 2. Siy osiy ong funk siy alari v a darajalari Siyosiy ong jamiyatda uziga xos funksiyalarni bajaradi. Siyosiy maksadni belgilash va siyosiy dasturlashtirish ularning asosiylaridir. Bu funksiyalar bir-biri bilan chambarchas boklik. Ijtimoiy gurux kichik guruxning manfaatlariga mos keluvchi maksadlar tizimini, shuning dek uni amalga oshirish uchun zarur strategiya va taktikani ishlab chikish xar kanday siyosatning asosiy vazifasidir. Bu maksadlar va ularga erishish usullari siyosiy faoliyat sub’ektlarining tegishli dasturlari, bayonotlari va deklarakiyalarida nazariy jixatdan asoslab beriladi. Siyosiy ong siyosiy faoliyatni aks ettiribgina kolmay, unga faol ta’sir kursatadi, unga nisbatan ma’lum talablarni shakllantiradi. Uning

Загрузите документ, чтобы увидеть его полностью.

Похожие