Mavzu: Statsionar bug'ning plyonkali kondensatsiya jarayoniga ta'sir qiluvchi omillar . Mundarija Kirish I.BOB STATSIONAR BUG’NING PLYONKALI KONDENSATSIYA JARAYONIGA TA’SIR QILIVCHI OMILLAR . 1.1 . Q о ‘zg‘almas bug‘ning plyonka qatlamli va tomchidor kondensatsiyasi. 1.2 . Xarakatlanuvchi bug‘ning kondensatsiyasi . II. PLYONKALI QAYNASH REJIMIDA ISSIQLIK ALMASHISH 1.1 .Gorizontal quvur ichida plyonkali rejimda issiqlik almashish. 1.2 . Vertikal quvurlarda va plastinkalarda plyonkali rejimda –turbulent oqimda issiqlik almashish. II.XULOSA III.FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1

Kirish Hozirgi zamon qishloq xo'jaligi energetika balansida issiqlik energiyasi asosiy hal qiluvchi ahamiyatga ega. Qishloq va suv xo‘jaligida iste’mol qilinayotgan energiyaning 80% ni issiqlik energiyasi tashkil qiladi. Energiyaning eng qulay turi bo‘lgan elektr energiyasi, hozircha shu balansning faqat 6—7 % ni tashkil qiladi, xolos. Issiqlik energiyasining qishloq xo‘jaligidagi asosiy iste’molchisi traktorlar va avtomobillarga o‘matilgan ichki yonuv dvigatellari hisoblanadi. Chunki ichki yonuv dvigatellari issiqlik dvigatellari hisoblanadi. Issiqlik dvigatellarida yonilg‘ining silindrda yonishi hisobiga hosil bo‘lgan issiqlik miqdori mexanik ishga aylantiriladi. Shuning uchun issiqlik texnikasi fanining ahamiyati katta. Bundan tashqari qishloq va suv xo'jaligi ishlab chiqarishida issiqlik energiyasidan har xil maqsadlarda foydalanilmoqda: xonalami isitish va ventilatsiya qilish, binodagi havoni konditsirlash, issiqlik xo‘jaliklari, sovitish mashinalari, ishlab chiqarish jarayonlarini bug' bilan ta’minlash va hokazolar. Qishloq va suv xo‘jaligi ishlab chiqarishi jarayonlarida yonilg‘i energiya zaxiralarini iqtisod qilish, atrof-muhitni himoyalash muammolari, noan’anaviy va tiklanuvchan energiya manbalaridan keng foydalanishga qo'yilayotgan qat’iy talablardan qishloq va suv xo‘jaligi oliy o'quv yurtlarining ta’lim muassasalari ta’lim yo‘nalishlari bitiruvchilari roli oshmoqda. Ko‘rsatilgan muammolar yechimi ko'proq energetik masalalar bo‘yicha kadrlar tayyorlash darajasiga bog'liq.# 0 ‘quv qo'llanmada qishloq va suv xo'jaligining barcha sohalarida energetik qurilmalardan samarali foydalanish hamda turli issiqlik manbalarining ratsional ishlatalishi bo'yicha masalalami hal qiluvchi kadrlar uchun zarur ma’lumotlar keltirilgan. Kurs ishining maqsadi: Statsionar bug’ning plyonkali kondensatsiya jarayoniga ta’sir qiluvchi omillarni, Q о ‘zg‘almas bug‘ning plyonka qatlamli va tomchidor kondensatsiyasi, Xarakatlanuvchi bug‘ning kondensatsiyasi, Gorizontal quvur ichida plyonkali rejimda issiqlik almashish, Vertikal quvurlarda va plastinkalarda plyonkali rejimda –turbulent oqimda issiqlik almashish jarayonlarini o’rganib chiqishdan iborat. 2

I.BOB STATSIONAR BUG’NING PLYONKALI KONDENSATSIYA JARAYONIGA TA’SIR QILIVCHI OMILLAR. 1.1. Q о ‘zg‘almas bug‘ning plyonka qatlamli va tomchidor kondensatsiyasi . Muayyan bosimda suyuqlik qattiq jismni aylanib oqishida jism sirtining temperaturasi fazaviy о ‘zgarish temperaturasidan oshganda suyuqlikning agregat xolati о ‘zgaradi. Issiqlik berish suyuqlikning qaynashi bilan sodir b о ‘ladi. Qaynayotgan suyuqlikning tc temperaturasi xar doim t о ‘yinish tm temperaturasidan yuqori b о ‘ladi. Qaynash jarayoni boshida issiqlik t∂ temperaturali devordan bevosita unga tegib turgan suyuqlik qatlamiga, suyuqlikdan esa – xosil b о ‘ladigan bug‘ pufakchalarga beriladi. Pufakchalarning (bug‘ xosil b о ‘lish) markazlari sifatida devorning notekisligi, gaz pufakchalari va chang zarrachalari xizmat qiladi. Bunday qaynash rejimiga pufakli qaynash deb ataladi. 1-rasm. ρ=0.1 MPa b о ‘lganda Δt temperatura farqidan suvni qaynashda α issiqlik berish koeffitsiyenti va q solishtirma issiqlik oqimining о ‘zgarishi. Δt kp= t∂− tm temperaturalar farqi biror kritik qiymatga erishganda pufakchalar yaxlit bug‘li plenka qatlamga birlashadi va plyonka qatlamli qaynash rejimi boshlanadi. Pufakli qaynash davrida αk - issiqlik berish keskin oshadi va maksimumga erishadi (1-rasmda –S-kritik nuqta). Bug‘li plenka qatlam xosil b о ‘lgandan s о ‘ng 3

αk kamayadi. Pufakli qaynashdan plyonka qatlamli qaynashga о ‘tishda mos b о ‘lgan kritik parametrlar suv uchun quyidagiga Δt kp= 25 0C ; αkp= 46500 Vt/(m 2 K) teng. qkp=1,16 ×10 6 Vt/(m 2 soat) . Plyonka qatlamli qaynash rejimi issiqlik almashish apparatlarining unumdorligini pasaytiradi. Shu sababli, qkp va Δtkp kritik kattaliklar muxim axamiyatga ega va issiqlik almashish apparatlarining maqbul ishchi rejimi pufakli qaynash rejimiga moslashtirilishi lozim. Plyonka qatlamli qaynash rejimida issiqlik almashtirgichlarning о ‘ta qizishi vujudga kelishi va metall devorlarning kuyishi va apparat ishdan chiqishi mumkin. Issiqlik berishni amaliy xisoblashlarda empirik о ‘lchamli munosabatlardan foydalaniladi. Suv uchun p=0,1 ...5 MPa b о ‘lganda quyidagi munosabatlar tavsiya etiladi: αk=3,14 q0,7 pm0,15 yoki αk=33 ,4 Δt2,33,7 pm0,15; (1) bu yerda pm - suv bug‘ining t о ‘yinish bosimi, MPa ¿10−1; q− Vt/m 2 ; αk Vt/(m 2 K). Q о ‘zg‘almas bug‘ning plyonka qatlamli va tomchidor kondensatsiyasi Muayyan bosim uchun t о ‘yinish tm temperaturasidan past temperaturagacha bug‘ sovitilganda bug‘ kondensatsiyalanadi va bunda son jixatdan bug‘lanish issiqligiga teng b о ‘lgan kondensatsiyalanish issiqligi ajraladi. Devor sirtining xolatiga qarab ch о ‘kindi suyuqlik tomchi yoki plyonka qatlam shaklda b о ‘lishi mumkin. Shunga asosan bug‘ning kondensatsiyasi mos xolda tomchidor yoki plyonka qatlamli deb ataladi. Plyonka qatlamli kondensatsiya x о ‘llanuvchi sirtlarda sodir b о ‘ladi va kondensat yaxlit plyonka qatlamli k о ‘rinishda ch о ‘kadi. (1 rasm, A) Bug‘ va kondensatli plyonka qatlamning xarakati laminar va turbulent b о ‘lishi mumkin. Sovitiladigan g‘adir-budur x о ‘llanuvchan sirtlar b о ‘ylab bug‘ning majburiy xarakatlanishidan turli xil sanoat issiqlik almashinish apparatlarda plyonka qatlamli kondensatsiya sodir b о ‘ladi. Plyonka qatlamli kondensatsiya jarayonni о ‘rganishda qattiq jism bilan kondensatning plyonka qatlam orasidagi issiqlik almashishi k о ‘riladi, plyonka qatlam xosil b о ‘lish jarayonning о ‘zi esa bug‘ning suyuqlikka о ‘tishi bilan aniqlanadi. 4

2-rasm. Bug‘ning kondensatsiya jarayoni: A-plyonka qatlamli kondensatsiya; B- x о ‘llashning chekli burchagi; V-tomchidor kondensatsiya; I-bug‘; II- kondensat. Xar xil suyuqliklar uchun eksperimentallyatori orqali nam xavo oqimi YEMVED Yequation.3 tezlikda о ‘tishi jarayonida qayroq toshlarning gidravlik qarshiligi natijaiterial tenglamalar tavsiya etilgan:h balandli vertikal devor yoki quvurlar uchun Nu =0,42 Ko 28(Pr/Pr c)0,25; (2) d diametrli gorizontal quvur uchun Nu =0,72 Ko 25(Pr/Pr c)0,25; (3) Ko =Ga Pr K ; Ga = gl 3/v2; K=r/(ccΔt );Δt =tm− t∂; (3 a) bu yerda Ko ,Ga ,K -kondensatsiyaning, Galiley va Kutateladze mezonlari; r - kondensatsiya issiqligi; cc -suyuqlikning solishtirma issiqlik sig‘imi; v - suyuqlikning kinematik yopishqoqlik koeffitsiyenti. (2) va (3a) tenglamalarda belgilovchi о ‘lcham vertikal devor va quvurlar uchun - h balandlik, gorizontal quvurlar uchun - d diametr, belgilovchi temperatura esa – t о ‘yinish tm temperaturasi. 5