Alisher Navoiyning hayoti va ijodi
Alisher Navoiy turk dunyosi adabiyotining eng mashhur vakilidir . Chunki hech kim bu til va adabiyotning ravnaqi uchun uningdek xizmat qilolgan emas. Navoiy ijodi turkiy adabiyotning eng yuksak cho’qqisidir. Chunki hech kim unga qadar bu tilda bunchalik “ko’p va xo’b” (Bobur) yozmagan edi. Navoiy barcha turkiy xalqlarning eng buyuk shoiridir. Chunki u o’zini “Xitoydan to Xuroson” gacha yoyilgan turkiy “qavm” (el, urug’)larning shoiri, deb bildi. Ularni bir adabiy til bayrog’i ostida birlashtirdi, “yakqalam” qildi. Bu bilan millatning iqtisodiy, siyosiy, ma’naviy ravnaqiga katta ta’sir ko’rsatdi.
Alisher Navoiy 1441-yil 9-fevralda Hirotda tug’ildi. Zamondoshlari uni bizga “Nizomiddin Mir Alisher” deb tanishtiradilar. “Nizomiddin” – din, diyonat nizomi, degandir. Ko’pincha, donishmand mansab egalariga nisbatan aytilgan. “Mir” – amir demakdir. Uning otasi G’iyosiddin Muhammad (uni “G’iyosiddin Kichkina” ham der edilar) temuriylar saroyining amaldorlardan, onasi amirzoda Shayx Abusaid Changning qizi bo’lgan. Ismi ma’lum emas . Alisherning bobosi Temurning o’g’li Umarshayx bilan emikdosh (ko’kaldosh) edi.
XAMSA “ Layli va Majnun” “ Sab’ai sayyor” “ Saddi Iskandariy”“ Hayrat ul- abror ” “ Farxod va Shirin”
Abdurahmon Jomiy Navoiy “Xamsa” siga yuksak baho berdi.