logo

Arxeologiya merosiy obyektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish

Загружено в:

16.08.2023

Скачано:

0

Размер:

496.4521484375 KB
Arxeologiya merosiy 
obyektlarini muhofaza 
qilish va ulardan 
foydalanish              
Ulug bekʻ   farmoyishi  bilan  1428  —  29  yilda	 
Ko hak	
 (	ʻ Cho ponota	ʻ )	 tepaligida	 ulkan  silindr
 shaklida	
 bunyod	 etilgan;	 ayrim  qo lyozmalar	ʻ  ("
Boburnoma ")ga	
 ko ra, 	ʻ bal.  30,4	 m	 dan	 iborat	 3 
qavatli	
 qilib  qurilgan .	 Unda	 o ndan	 ortiq	 turli	 	ʻ
astronomik	
 qurilma	 va  asboblar  bo'lgan.	 Ulardan	 
eng	
 asosiysi	 radiusi	 40,2	 m	 li qo shaloq 	ʻ yoydan
 iborat  kvadrant  (yoki  sekstantga  yaqin)	
 qurilma	 
hisoblanadi.	
 Kvadrantning  jan.  qismi	 yer	 ostida,	 
qolgan	
 qismi  shim.  tomonda	 yer	 sathidan	 30	 m	 
cha	
 balandda	 joylashgan.	 Asbob  aylanasida  bir	 
gradus	
 yoy	 701,85 mm	 va	 bir	 minut	 yoy	 
11,53 mm	
 ga	 to g ri	 keladi. 	ʻ ʻ              
Dastlab 1417—1420-yillarda  Ulug bek	ʻ   madrasasi
 bunyod	
 etilib,	 keyinchalik	 qarshisiga	 —	 maydonning	 
sharqiy	
 qismiga  Ulug bek	ʻ   xonaqosi  (1424-yil),	 shimoliy	 
qismiga  Mirzoyi   karvonsaroyi ,	
 janubiga  Alika  
Ko kaldosh	
ʻ  juma	 masjidi	 (1430-yil)	 bunyod	 etilgan,	 
yonida	
 esa	 yog ochdan 	ʻ xotamkori  uslubida  Masjidi  
Muqatta  va  Abusaid   madrasasi  qurilgan.	
 1420—1440-
yillarida	
 Registon	 hashamatli	 me moriy	 ansamblga	 	ʼ
aylangan.	
 XVII	 asrda	 Samarqand	 hokimi  Yalangto sh	ʻ  
Bahodir  vayrona	
 holatdagi	 Ulug bek	 xonaqosi	 o rniga 	ʻ ʻ
Sherdor   madrasasini  (1619—1635/36),	
 Mirzoyi	 
karvonsaroyi	
 o rniga ʻ Tillakori   masjidini  (1646/47—
1659/60)	
 qurdirgan.	 Registon	 maydoni	 o zining	 rang-	ʻ
barang	
 koshinkori	 bezaklari;	 naqshinkori  peshtoqlari ,	 
ulkan  gumbazlari  bilan  Markaziy   Osiyo  
me morchligining	
ʼ  noyob	 yodgorligi	 hisoblanadi.              Dastlab 1417—1420-yillarda  Ulug bek	ʻ  
madrasasi  bunyod	
 etilib,	 keyinchalik	 qarshisiga	 
—	
 maydonning	 sharqiy	 qismiga  Ulug bek	ʻ  
xonaqosi  (1424-yil),	
 shimoliy	 qismiga  Mirzoyi  
karvonsaroyi ,	
 janubiga  Alika   Ko kaldosh	ʻ  juma	 
masjidi	
 (1430-yil)	 bunyod	 etilgan,	 yonida	 esa	 
yog ochdan 	
ʻ xotamkori  uslubida  Masjidi   Muqatta
 va  Abusaid   madrasasi  qurilgan.	
 1420—1440-
yillarida	
 Registon	 hashamatli	 me moriy	 	ʼ
ansamblga	
 aylangan.	 XVII	 asrda	 Samarqand	 
hokimi  Yalangto sh	
ʻ   Bahodir  vayrona	 holatdagi	 
Ulug bek	
 xonaqosi	 o rniga 	ʻ ʻ Sherdor   madrasasini
 (1619—1635/36),	
 Mirzoyi	 karvonsaroyi	 o rniga ʻ
Tillakori   masjidini  (1646/47—1659/60)	
 
qurdirgan.	
 Registon	 maydoni	 o zining	 rang-	ʻ
barang	
 koshinkori	 bezaklari;	 naqshinkori 
peshtoqlari ,	
 ulkan  gumbazlari  bilan  Markaziy  
Osiyo   me morchligining	
ʼ  noyob	 yodgorligi	 
hisoblanadi.              
Qonunchilik palatasi	 tomonidan	 2009-yil	 16-iyunda	 qabul	 qilingan
Senat	
 tomonidan	 2009-yil	 29-avgustda	 ma’qullangan

1-bob. Umumiy qoidalar

1-modda. Ushbu Qonunning maqsadi

Ushbu	
 	Qonunning	 	maqsadi	 	arxeologiya	 	merosi	 	obyektlarini	 
muhofaza	
 	qilish	 	va	 	ulardan	 	foydalanish	 	sohasidagi	 
munosabatlarni	
 tartibga	 solishdan	 iborat.

2-modda. Arxeologiya  merosi  obyektlarini  muhofaza  qilish  va 
ulardan foydalanish to‘g‘risidagi qonun hujjatlari

Arxeologiya	
 	merosi	 	obyektlarini	 	muhofaza	 	qilish	 	va	 	ulardan	 
foydalanish	
 to‘g‘risidagi	 qonun	 hujjatlari	 ushbu	 Qonun	 va	 boshqa	 
qonun	
 hujjatlaridan	 iboratdir.

Agar	
 	O‘zbekiston	 	Respublikasining	 	xalqaro	 	shartnomasida	 
O‘zbekiston	
 	Respublikasining	 	arxeologiya	 	merosi	 	obyektlarini	 
muhofaza	
 	qilish	 	va	 	ulardan	 	foydalanish	 	to‘g‘risidagi	 	qonun	 
hujjatlarida	
 nazarda	 tutilganidan	 boshqacha	 qoidalar	 belgilangan	 
bo‘lsa,	
 xalqaro	 shartnoma	 qoidalari	 qo‘llaniladi.              3-modda. Asosiy tushunchalar
Ushbu Qonunda	 quyidagi	 asosiy	 tushunchalar	 qo‘llaniladi:
arxeolog  —	
 tegishli	 oliy	 ma’lumotga	 ega	 bo‘lgan	 tadqiqotchi;
Arxeologiya  ashyolari  davlat  katalogi  —	
 har	 bir	 arxeologiya	 ashyosi	 to‘g‘risidagi	 asosiy	 ma’lumotlar	 mavjud	 
bo‘lgan	
 hisobga	 olish	 hujjati;
arxeologiya  ashyosi  —	
 arxeologiya	 qidiruvlari,	 arxeologiya	 qazishmalari	 va	 arxeologiya	 nazoratini	 amalga	 
oshirishda	
 yoki	 xo‘jalik	 va	 o‘zgacha	 faoliyat	 jarayonida	 aniqlangan,	 shuningdek	 tasodifan	 topilgan	 (xazina)	 va	 
identifikatsiyalashdan	
 o‘tkazilgan	 moddiy	 qoldiq;
arxeologiya  yodgorligi  —	
 	Moddiy	 	madaniy	 	meros	 	obyektlarining	 	davlat	 	kadastriga	 	kiritilgan	 	arxeologiya	 
obyekti;
arxeologiya merosi obyektlari  —	
 arxeologiya	 obyektlari	 va	 arxeologiya	 ashyolari	 majmui;
arxeologiya  nazorati  —	
 	arxeologiya	 	tadqiqotining	 	arxeologiya	 	obyektini	 	saqlash	 	maqsadida	 	amalga	 
oshiriladigan	
 va	 arxeologiya	 obyekti	 hududining	 chegaralarida	 yer	 qazish,	 yer	 tuzish,	 qurilish,	 melioratsiya,	 
xo‘jalik,	
 yo‘lsozlik	 ishlarini	 va	 boshqa	 ishlarni	 bajarishda	 madaniy	 meros	 obyektlarini	 saqlash	 talablariga	 rioya	 
qilinishi	
 ustidan	 nazorat	 o‘rnatiladigan	 turi;
arxeologiya  obyekti  —	
 inson	 faoliyatining	 barcha	 ko‘rinishlariga	 taalluqli	 hamda	 saqlanish	 holatidan	 qat’i	 
nazar	
 arxeologik,	 antropologik,	 etnografik	 qimmatga	 yoki	 o‘zga	 tarixiy,	 ilmiy,	 badiiy,	 madaniy	 qimmatga	 ega	 
bo‘lgan	
 joy,	 inshoot	 (asar),	 imorat,	 majmua	 (ansambl),	 ularning	 bo‘laklari,	 ular	 bilan	 bog‘liq	 hududlar;                            arxeologiya  tadqiqoti  — arxeologiya	 obyektlari,	 arxeologiya	 yodgorliklari	 va	 arxeologiya	 ashyolarini	 o‘rganish	 
orqali	
 yangi	 bilimlarni	 egallash	 maqsadida	 amalga	 oshiriladigan	 faoliyat;
arxeologiya  qazishmalari  —	
 arxeologiya	 tadqiqotining	 arxeologiya	 obyektida	 qazishma	 ishlarini	 qo‘llagan	 holda	 
madaniy	
 qatlamlar,	 me’moriy	 va	 boshqa	 moddiy	 qoldiqlarni	 o‘rganish	 maqsadida	 amalga	 oshiriladigan	 turi;
arxeologiya  qidiruvlari  —	
 arxeologiya	 tadqiqotining	 arxeologiya	 obyekti	 madaniy	 qatlamining	 yemirilishi	 bilan	 
bog‘liq	
 bo‘lmagan	 (madaniy	 qatlam	 qalinligini	 aniqlash	 uchun	 cheklangan	 qazishmadan	 tashqari)	 va	 arxeologiya	 
obyektini	
 aniqlash,	 xaritalashtirish,	 uning	 chegaralarini	 belgilash,	 izohlash,	 tekshirish,	 shuningdek	 ilgari	 aniqlangan	 
arxeologiya	
 obyekti	 to‘g‘risida	 zamonaviy	 ma’lumotlarni	 olish	 maqsadida	 amalga	 oshiriladigan	 turi;
ilmiy  hisobot  —	
 ochiq	 varaq	 va	 ruxsatnomaga	 muvofiq	 amalga	 oshirilgan	 arxeologiya	 qidiruvlari,	 arxeologiya	 
qazishmalari	
 va	 arxeologiya	 nazoratining	 natijalari	 to‘g‘risida	 to‘liq	 ma’lumot	 beruvchi	 hujjat;
ochiq  varaq	
  —	 arxeologning	 professional	 darajasini	 tasdiqlovchi	 va	 unga	 arxeologiya	 qidiruvlari,	 arxeologiya	 
qazishmalari	
 va	 arxeologiya	 nazoratini	 amalga	 oshirish	 huquqini	 beruvchi	 hujjat;
ruxsatnoma  —	
 	ochiq	 	varaq	 	olgan	 	arxeologga	 	arxeologiya	 	obyektida	 	arxeologiya	 	qidiruvlari,	 	arxeologiya	 
qazishmalari	
 va	 arxeologiya	 nazoratini	 amalga	 oshirish	 huquqini	 beruvchi	 hujjat.              
4-modda.  Arxeologiya  merosi 
obyektlariga bo‘lgan mulk huquqi

Arxeologiya merosi	 obyektlariga	 bo‘lgan	 
mulk	
 huquqi	 davlatga	 tegishlidir.

Arxeologiya	
 	ashyolari	 	operativ	 
boshqarish	
 	huquqi	 	asosida	 	fan,	 
madaniyat	
 	va	 	ta’lim	 	muassasalariga	 
biriktirib	
 qo‘yilishi	 mumkin.

Arxeologiya	
 	merosi	 	obyektlari	 	moddiy	 
madaniy	
 meros	 obyektlari	 sirasiga	 kiradi.              5-modda.  O‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasining  arxeologiya  merosi  obyektlarini  muhofaza 
qilish va ulardan foydalanish sohasidagi vakolatlari
O‘zbekiston Respublikasi	 Vazirlar	 Mahkamasi:
arxeologiya	
 	merosi	 	obyektlarini	 	muhofaza	 	qilish	 	va	 	ulardan	 	foydalanish	 	sohasidagi	 	davlat	 	siyosatining	 	asosiy	 
yo‘nalishlarini	
 amalga	 oshiradi;
arxeologiya	
 	merosi	 	obyektlarini	 	muhofaza	 	qilish	 	va	 	ulardan	 	foydalanish	 	va	 	arxeologiya	 	tadqiqotlarini	 	qo‘llab-
quvvatlash	
 bo‘yicha	 davlat	 dasturlarini	 tasdiqlaydi;
Arxeologiya	
 ashyolari	 davlat	 katalogi	 to‘g‘risidagi	 nizomni	 tasdiqlaydi;
arxeologiya	
 ashyolarini	 Arxeologiya	 ashyolari	 davlat	 katalogida	 ro‘yxatdan	 o‘tkazish	 tartibini	 belgilaydi;
arxeologiya	
 ashyolarini	 davlatga	 topshirish	 hamda	 ularni	 fan,	 madaniyat	 va	 ta’lim	 muassasalariga	 biriktirib	 qo‘yish	 
tartibini	
 belgilaydi;
fan,	
 madaniyat	 va	 ta’lim	 muassasalariga	 biriktirib	 qo‘yilgan	 arxeologiya	 ashyolaridan	 foydalanish	 tartibini	 belgilaydi;
arxeologiya	
 merosi	 obyektlarini	 muhofaza	 qilish	 va	 ulardan	 foydalanish	 sohasidagi	 maxsus	 vakolatli	 muassasani	 
(bundan	
 buyon	 matnda	 maxsus	 vakolatli	 muassasa	 deb	 yuritiladi)	 belgilaydi;
xalqaro	
 arxeologiya	 tadqiqotlarini	 tashkil	 etish	 tartibini	 belgilaydi.
O‘zbekiston	
 Respublikasi	 Vazirlar	 Mahkamasi	 qonun	 hujjatlariga	 muvofiq	 boshqa	 vakolatlarni	 ham	 amalga	 oshirishi	 
mumkin.              6-modda.  O‘zbekiston  Respublikasi  Madaniyat  vazirligining  arxeologiya  merosi  obyektlarini 
muhofaza qilish va ulardan foydalanish sohasidagi vakolati
arxeologiya merosi	 obyektlarini	 muhofaza	 qilish,	 ulardan	 foydalanish	 va	 arxeologiya	 tadqiqotlarini	 qo‘llab-
quvvatlash	
 bo‘yicha	 davlat	 dasturlarini	 ishlab	 chiqishda	 ishtirok	 etadi;
arxeologiya	
 merosi	 obyektlarini	 muhofaza	 qilish,	 saqlash	 va	 ulardan	 foydalanish	 ustidan	 davlat	 nazoratini	 
amalga	
 oshiradi;
arxeologiya	
 ashyolarini	 hisobga	 olish	 va	 saqlash	 tartibini	 belgilaydi;
Arxeologiya	
 ashyolari	 davlat	 katalogini	 yuritadi;
arxeologiya	
 ashyolarini	 Arxeologiya	 ashyolari	 davlat	 katalogida	 ro‘yxatdan	 o‘tkazadi;
Arxeologiya	
 ashyolari	 davlat	 katalogida	 ro‘yxatdan	 o‘tkazilgan	 arxeologiya	 ashyolarini	 tasarrufdan	 chiqarish	 
to‘g‘risida	
 qaror	 qabul	 qiladi;
ruxsatnoma	
 berish	 tartibi	 va	 shartlarini	 belgilaydi;
ruxsatnoma	
 beradi;
berilgan	
 har	 bir	 ruxsatnoma	 bo‘yicha	 ilmiy	 hisobot	 qabul	 qiladi;                            
7-modda. Arxeologiya  merosi  obyektlarini  muhofaza  qilish  va  ulardan  foydalanish  sohasidagi 
maxsus vakolatli muassasa

Maxsus vakolatli	 muassasa:

fan,	
 	madaniyat	 	va	 	ta’lim	 	muassasalarida	 	amalga	 	oshiriladigan	 	arxeologiya	 	tadqiqotlarini	 
muvofiqlashtiradi;

arxeologiya	
 qidiruvlari,	 arxeologiya	 qazishmalari	 va	 arxeologiya	 nazoratini	 amalga	 oshirish	 tartibini	 
tasdiqlaydi;

arxeologiya	
 obyektlarida	 maxsus	 asbob-uskunalardan	 foydalanish	 tartibi	 va	 shartlarini	 tasdiqlaydi;

arxeologiya	
 obyektlarida	 maxsus	 asbob-uskunalardan	 foydalanish	 uchun	 maxsus	 ruxsatnoma	 beradi;

o‘ziga	
 biriktirib	 qo‘yilgan	 arxeologiya	 ashyolari	 hisobga	 olinishi	 va	 saqlanishini	 ta’minlaydi;

ilmiy	
 hisobotni	 tuzish,	 ekspertizadan	 o‘tkazish	 va	 undan	 foydalanish	 tartibini	 tasdiqlaydi;

ochiq	
 varaq	 berish	 tartibi	 va	 shartlarini,	 uning	 shakllari	 namunalarini	 tasdiqlaydi;

ochiq	
 varaq	 beradi;

berilgan	
 har	 bir	 ochiq	 varaq	 bo‘yicha	 ilmiy	 hisobot	 qabul	 qiladi;              8-modda.  Mahalliy  davlat  hokimiyati  organlarining  arxeologiya  merosi  obyektlarini  muhofaza 
qilish va ulardan foydalanish sohasidagi vakolatlari
Mahalliy davlat	 hokimiyati	 organlari	 o‘z	 hududlari	 doirasida:
arxeologiya	
 merosi	 obyektlari	 lozim	 darajada	 muhofaza	 qilinishi	 va	 saqlanishi	 uchun	 shart-sharoitlarni	 
ta’minlaydi;
arxeologiya	
 merosi	 obyektlarining	 but	 saqlanishi	 holati	 ustidan	 davlat	 nazoratini	 amalga	 oshiradi;
ochiq	
 	varaq	 	va	 	ruxsatnoma	 	olgan	 	arxeologga	 	arxeologiya	 	qidiruvlari,	 	arxeologiya	 	qazishmalari	 	va	 
arxeologiya	
 nazoratini	 tashkil	 etishda	 yordam	 beradi;
er	
 	qazish,	 	yer	 	tuzish,	 	qurilish,	 	melioratsiya,	 	xo‘jalik,	 	yo‘lsozlik	 	ishlari	 	va	 	boshqa	 	ishlar	 	uchun	 	yer	 
uchastkalari	
 ajratilishini	 loyihalashtirishda	 arxeologiya	 obyektlarini	 saqlash	 talablariga	 rioya	 qilinishini	 
qonun	
 hujjatlariga	 muvofiq	 ta’minlaydi;
fuqarolarning	
 o‘zini	 o‘zi	 boshqarish	 organlari,	 nodavlat	 notijorat	 tashkilotlarini	 va	 fuqarolarni	 arxeologiya	 
merosi	
 obyektlarini	 muhofaza	 qilish,	 saqlash	 hamda	 targ‘ib	 qilishga	 doir	 tadbirlar	 o‘tkazishga	 ixtiyoriy	 
asosda	
 jalb	 etadi.
Mahalliy	
 davlat	 hokimiyati	 organlari	 qonun	 hujjatlariga	 muvofiq	 boshqa	 vakolatlarni	 ham	 amalga	 oshirishi	 
mumkin.              10-modda.  Arxeologiya  obyektini  Moddiy  madaniy 
meros obyektlarining davlat kadastriga kiritish
Arxeologiya 	obyektini	 	Moddiy	 	madaniy	 	meros	 
obyektlarining	
 davlat	 kadastriga	 kiritish	 madaniy	 meros	 
obyektlarini	
 	muhofaza	 	qilish	 	va	 	ulardan	 	foydalanish	 
to‘g‘risidagi	
 	qonun	 	hujjatlariga	 	muvofiq	 	amalga	 
oshiriladi.9-modda.  Arxeologiya  obyektlarining  davlat 
tomonidan  muhofaza  qilinishini  ta’minlash  va 
ulardan foydalanish
Arxeologiya	
 obyektlarining	 davlat	 tomonidan	 muhofaza	 
qilinishini	
 ta’minlash	 va	 ulardan	 foydalanish	 madaniy	 
meros	
 	obyektlarini	 	muhofaza	 	qilish	 	va	 	ulardan	 
foydalanish	
 	to‘g‘risidagi	 	qonun	 	hujjatlariga	 	muvofiq	 
amalga	
 oshiriladi.              11-modda.  Arxeologiya  yodgorligini  Moddiy  madaniy  meros  obyektlarining  davlat 
kadastridan chiqarish
Arxeologiya yodgorligini	 Moddiy	 madaniy	 meros	 obyektlarining	 davlat	 kadastridan	 chiqarish	 uning	 
uzil-kesil	
 	arxeologiya	 	tadqiqotidan	 	keyingina	 	madaniy	 	meros	 	obyektlarini	 	muhofaza	 	qilish	 	va	 
ulardan	
 foydalanish	 to‘g‘risidagi	 qonun	 hujjatlariga	 muvofiq	 amalga	 oshiriladi.
12-modda. Arxeologiya ashyolarini davlat hisobiga olish va saqlash
Arxeologiya	
 	ashyolarini	 	davlat	 	hisobiga	 	olishga	 	ularni	 	aniqlash,	 	batafsil	 	tavsifi	 	bilan	 	ularning	 
ro‘yxatini	
 tuzish,	 ilmiy	 va	 madaniy	 qimmatini	 aniqlash,	 ilmiy	 hisobot	 taqdim	 etish,	 arxeologiya	 
ashyolarini	
 Arxeologiya	 ashyolari	 davlat	 katalogida	 ro‘yxatdan	 o‘tkazish,	 fan,	 madaniyat	 va	 ta’lim	 
muassasalariga	
 biriktirib	 qo‘yilgan	 arxeologiya	 ashyolarini	 hisobga	 olish	 kiradi.
Arxeologiya	
 ashyolarini	 saqlash	 ularning	 but	 saqlanishini	 ta’minlash	 uchun	 moddiy	 va	 huquqiy	 
shart-sharoitlar	
 yaratilishini	 nazarda	 tutadi.              13-modda. Arxeologiya ashyolari davlat katalogini yuritish
Arxeologiya 	ashyolari	 	davlat	 	katalogini	 	O‘zbekiston	 	Respublikasi	 	Madaniyat	 
vazirligi	
 yuritadi.
Yuridik	
 	shaxslarning	 	arxeologiya	 	ashyolariga	 	bo‘lgan	 	fuqarolik	 	huquq	 	va	 
majburiyatlarini	
 belgilash,	 o‘zgartirishga	 yoki	 bekor	 qilishga	 qaratilgan	 harakatlari	 
mazkur	
 	harakatlar	 	Arxeologiya	 	ashyolari	 	davlat	 	katalogida	 	ro‘yxatdan	 
o‘tkazilganidan	
 keyingina	 amalga	 oshiriladi.              14-modda.  Arxeologiya 
ashyolarini Arxeologiya ashyolari 
davlat  katalogida  ro‘yxatdan 
o‘tkazsh
Arxeologiya ashyolarini	 Arxeologiya	 
ashyolari	
 	davlat	 	katalogida	 
ro‘yxatdan	
 	o‘tkazish	 	O‘zbekiston	 
Respublikasi	
 	Madaniyat	 	vazirligi	 
tomonidan	
 amalga	 oshiriladi.              15-modda.  Arxeologiya  ashyolari 
davlat  katalogida  ro‘yxatdan 
o‘tkazilgan  arxeologiya  ashyolarini 
tasarrufdan chiqarish
Arxeologiya ashyolari	 davlat	 katalogida	 
ro‘yxatdan	
 	o‘tkazilgan	 	arxeologiya	 
ashyolarini	
 	tasarrufdan	 	chiqarish	 
mumkin	
 	emas,	 	ularning	 	yo‘qolishi,	 
yemirilishi	
 	yoki	 	boshqa	 	arxeologiya	 
ashyolariga	
 	ayirboshlanishi	 	hollari	 
bundan	
 mustasno.
Arxeologiya	
 ashyolari	 davlat	 katalogida	 
ro‘yxatdan	
 	o‘tkazilgan	 	arxeologiya	 
ashyolarini	
 	ushbu	 	moddaning  birinchi	 
qismida  nazarda	
 	tutilgan	 	hollarda	 
tasarrufdan	
 chiqarish	 to‘g‘risidagi	 qaror	 
O‘zbekiston	
 	Respublikasi	 	Madaniyat	 
vazirligi	
 tomonidan	 qabul	 qilinadi.              16-modda.  Arxeologiya  ashyolarini  davlatga  topshirish  hamda  fan,  madaniyat  va  ta’lim 
muassasalariga biriktirib qo‘yish
Arxeologiya ashyolari	 ularni	 O‘zbekiston	 Respublikasi	 Vazirlar	 Mahkamasi	 tomonidan	 belgilangan	 tartibda	 
keyinchalik	
 fan,	 madaniyat	 va	 ta’lim	 muassasalariga	 biriktirib	 qo‘yish	 uchun	 davlatga	 topshirilishi	 kerak.
Ochiq	
 varaq	 va	 ruxsatnoma	 olgan	 arxeolog	 arxeologiya	 ashyolari	 davlatga	 topshirilishiga	 qadar	 ularning	 but	 
saqlanishini	
 ta’minlashi	 lozim.
Arxeologiya	
 	ashyolari	 	davlatga	 	topshirilganidan	 	keyin	 	ochiq	 	varaq	 	va	 	ruxsatnoma	 	olgan	 	arxeologga	 
topshirilganlik	
 faktini	 tasdiqlovchi	 hujjat	 beriladi.
Arxeologiya	
 	ashyolarini	 	fan,	 	madaniyat	 	va	 	ta’lim	 	muassasalariga	 	biriktirib	 	qo‘yish	 	to‘g‘risida	 	qaror	 	qabul	 
qilinayotganda,	
 mazkur	 muassasalarda	 moddiy-texnika	 bazasining,	 shu	 jumladan,	 xona	 yoki	 xonalar,	 saqlash	 
uchun	
 	zarur	 	asbob-uskunalar,	 	muhofaza	 	vositalari	 	hamda	 	yong‘inga	 	qarshi	 	vositalarning	 	mavjud	 	bo‘lishi	 
majburiy	
 shart	 hisoblanadi.
Arxeologiya	
 ashyolari	 ular	 aniqlangan	 joyda	 qoldirilgan	 taqdirda,	 ochiq	 varaq	 va	 ruxsatnoma	 olgan	 arxeolog	 
madaniy	
 meros	 obyektlarini	 muhofaza	 qilish	 va	 ulardan	 foydalanish	 sohasidagi	 davlat	 boshqaruvini	 amalga	 
oshiruvchi	
 tegishli	 organ	 bilan	 birgalikda	 mazkur	 ashyolarni	 konservatsiyalash	 chora-tadbirlarini	 ko‘rishlari	 
lozim.	
 Bunda	 mazkur	 arxeologiya	 ashyolari	 tavsiflanishi,	 suratga	 olinishi	 va	 ilmiy	 hisobotda	 ko‘rsatib	 o‘tilishi	 
kerak.

Arxeologiya merosiy obyektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish

 Ulug bekʻ   farmoyishi  bilan  1428  —  29  yilda   Ko hak  ( ʻ Cho ponota ʻ )  tepaligida  ulkan  silindr  shaklida  bunyod  etilgan;  ayrim  qo lyozmalar ʻ  (" Boburnoma ")ga  ko ra,  ʻ bal.  30,4  m  dan  iborat  3  qavatli  qilib  qurilgan .  Unda  o ndan  ortiq  turli   ʻ astronomik  qurilma  va  asboblar  bo'lgan.  Ulardan   eng  asosiysi  radiusi  40,2  m  li qo shaloq  ʻ yoydan  iborat  kvadrant  (yoki  sekstantga  yaqin)  qurilma   hisoblanadi.  Kvadrantning  jan.  qismi  yer  ostida,   qolgan  qismi  shim.  tomonda  yer  sathidan  30  m   cha  balandda  joylashgan.  Asbob  aylanasida  bir   gradus  yoy  701,85 mm  va  bir  minut  yoy   11,53 mm  ga  to g ri  keladi.  ʻ ʻ

 Dastlab 1417—1420-yillarda  Ulug bek ʻ   madrasasi  bunyod  etilib,  keyinchalik  qarshisiga  —  maydonning   sharqiy  qismiga  Ulug bek ʻ   xonaqosi  (1424-yil),  shimoliy   qismiga  Mirzoyi   karvonsaroyi ,  janubiga  Alika   Ko kaldosh ʻ  juma  masjidi  (1430-yil)  bunyod  etilgan,   yonida  esa  yog ochdan  ʻ xotamkori  uslubida  Masjidi   Muqatta  va  Abusaid   madrasasi  qurilgan.  1420—1440- yillarida  Registon  hashamatli  me moriy  ansamblga   ʼ aylangan.  XVII  asrda  Samarqand  hokimi  Yalangto sh ʻ   Bahodir  vayrona  holatdagi  Ulug bek  xonaqosi  o rniga  ʻ ʻ Sherdor   madrasasini  (1619—1635/36),  Mirzoyi   karvonsaroyi  o rniga ʻ Tillakori   masjidini  (1646/47— 1659/60)  qurdirgan.  Registon  maydoni  o zining  rang- ʻ barang  koshinkori  bezaklari;  naqshinkori  peshtoqlari ,   ulkan  gumbazlari  bilan  Markaziy   Osiyo   me morchligining ʼ  noyob  yodgorligi  hisoblanadi.

Dastlab 1417—1420-yillarda  Ulug bek ʻ   madrasasi  bunyod  etilib,  keyinchalik  qarshisiga   —  maydonning  sharqiy  qismiga  Ulug bek ʻ   xonaqosi  (1424-yil),  shimoliy  qismiga  Mirzoyi   karvonsaroyi ,  janubiga  Alika   Ko kaldosh ʻ  juma   masjidi  (1430-yil)  bunyod  etilgan,  yonida  esa   yog ochdan  ʻ xotamkori  uslubida  Masjidi   Muqatta  va  Abusaid   madrasasi  qurilgan.  1420—1440- yillarida  Registon  hashamatli  me moriy   ʼ ansamblga  aylangan.  XVII  asrda  Samarqand   hokimi  Yalangto sh ʻ   Bahodir  vayrona  holatdagi   Ulug bek  xonaqosi  o rniga  ʻ ʻ Sherdor   madrasasini  (1619—1635/36),  Mirzoyi  karvonsaroyi  o rniga ʻ Tillakori   masjidini  (1646/47—1659/60)   qurdirgan.  Registon  maydoni  o zining  rang- ʻ barang  koshinkori  bezaklari;  naqshinkori  peshtoqlari ,  ulkan  gumbazlari  bilan  Markaziy   Osiyo   me morchligining ʼ  noyob  yodgorligi   hisoblanadi.

 Qonunchilik palatasi  tomonidan  2009-yil  16-iyunda  qabul  qilingan Senat  tomonidan  2009-yil  29-avgustda  ma’qullangan  1-bob. Umumiy qoidalar  1-modda. Ushbu Qonunning maqsadi  Ushbu   Qonunning   maqsadi   arxeologiya   merosi   obyektlarini   muhofaza   qilish   va   ulardan   foydalanish   sohasidagi   munosabatlarni  tartibga  solishdan  iborat.  2-modda. Arxeologiya merosi obyektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish to‘g‘risidagi qonun hujjatlari  Arxeologiya   merosi   obyektlarini   muhofaza   qilish   va   ulardan   foydalanish  to‘g‘risidagi  qonun  hujjatlari  ushbu  Qonun  va  boshqa   qonun  hujjatlaridan  iboratdir.  Agar   O‘zbekiston   Respublikasining   xalqaro   shartnomasida   O‘zbekiston   Respublikasining   arxeologiya   merosi   obyektlarini   muhofaza   qilish   va   ulardan   foydalanish   to‘g‘risidagi   qonun   hujjatlarida  nazarda  tutilganidan  boshqacha  qoidalar  belgilangan   bo‘lsa,  xalqaro  shartnoma  qoidalari  qo‘llaniladi.