logo

Atlantika okeani

Загружено в:

16.08.2023

Скачано:

0

Размер:

16873.5 KB
Reja:Reja:

Asosiy xususiyatlari.Asosiy xususiyatlari.
  

Okeanning geografik o’rni.Okeanning geografik o’rni.

O’rganilish tarixi.O’rganilish tarixi.

Okean tubi relyefi.Okean tubi relyefi.

Iqlimi.Iqlimi.

Oqimlari.Oqimlari.

Organik dunyosi.Organik dunyosi.

Okeanning xalq xo’jaligidagi ahamiyati.Okeanning xalq xo’jaligidagi ahamiyati.

Insonning xo’jalik faoliyati.                                              Insonning xo’jalik faoliyati.                                              
                                                                                                                                                                                
                                                                                                                                                                                
                                                                                                                                                                                
                                                                                                                                                                                
                                                                                                                                                                               
Barcha  yarimsharlarda  joylashgan.  Buyuk  geografik Barcha  yarimsharlarda  joylashgan.  Buyuk  geografik 
kashfiyotlar  shu  okeandan  boshlangan,  qirg'oqsiz kashfiyotlar  shu  okeandan  boshlangan,  qirg'oqsiz 
dengizi  bor,  afsonalarga  boy,  meridional  yo'nalgan dengizi  bor,  afsonalarga  boy,  meridional  yo'nalgan 
eng  uzun  O'rta  okean  tizmasi  bor,  eng  yirik  port-eng  uzun  O'rta  okean  tizmasi  bor,  eng  yirik  port-
shaharlari bor, ichki dengizlari  eng ko'p, eng sersuv shaharlari bor, ichki dengizlari  eng ko'p, eng sersuv 
va  eng  uzun  daryolar  shu  okeanga  quyiladi,  eng va  eng  uzun  daryolar  shu  okeanga  quyiladi,  eng 
baland  qalqish  ham  shu  okeanda  kuzatiladi, baland  qalqish  ham  shu  okeanda  kuzatiladi, 
materiklar  dreyfi  gipotezasiga  asos  bo'lgan,  dengiz materiklar  dreyfi  gipotezasiga  asos  bo'lgan,  dengiz 
transportida dunyoda birinchi o'rinda turadi.transportida dunyoda birinchi o'rinda turadi.  
                                                                                                                                                                                                          
                                                                                                                                                      
Atlantika Atlantika 
okeani to'rtta materik orasida joylashgan. okeani to'rtta materik orasida joylashgan. 
Shimoldan janubga 12 ming km masofaga Shimoldan janubga 12 ming km masofaga 
cho'zilgan. Okeanning eng keng joyi mo'tadil cho'zilgan. Okeanning eng keng joyi mo'tadil 
kengliklarga (9450 km) va eng tor joyi (2620 kengliklarga (9450 km) va eng tor joyi (2620 
km) shimoliy qismiga to'g'ri keladi. Qirg'oqlari km) shimoliy qismiga to'g'ri keladi. Qirg'oqlari 
Shimoliy yarimsharda kuchli Parchalangan, Shimoliy yarimsharda kuchli Parchalangan, 
Janubiy yarimshardagi sohillari ancha tekis.Janubiy yarimshardagi sohillari ancha tekis.
     Okeanni o’rganilish Okeanni o’rganilish 
tarixi.tarixi.

Dastlab 1507- yilda geografik xaritaga „Atlantika Dastlab 1507- yilda geografik xaritaga „Atlantika 
okeani" nomi yozilgan. Atlantika okeani dengizlari okeani" nomi yozilgan. Atlantika okeani dengizlari 
qirg'oqlarida — Qadimgi Gretsiya, Karfagen, Misr, qirg'oqlarida — Qadimgi Gretsiya, Karfagen, Misr, 
Skandinaviyada dastlabki port-shaharlar vujudga Skandinaviyada dastlabki port-shaharlar vujudga 
kelgan. Mliloddan oldingi davrlarda finikiyaliklar, kelgan. Mliloddan oldingi davrlarda finikiyaliklar, 
arablar, rimliklar okean suvlarida suzishgan.arablar, rimliklar okean suvlarida suzishgan. 
Okean tabiatini kompleks o'rganish XIX Okean tabiatini kompleks o'rganish XIX 
asrning oxiridan boshlanadi. „Chellenjer" asrning oxiridan boshlanadi. „Chellenjer" 
kemasidagi ingliz ekspeditsiyasi, Xalqaro kemasidagi ingliz ekspeditsiyasi, Xalqaro 
geofizika yili (1957—1958), Jak Iv Kusto geofizika yili (1957—1958), Jak Iv Kusto 
ekspeditsiyasi davrida okean hayotiga va ekspeditsiyasi davrida okean hayotiga va 
tabiat komponentlariga taalluqli juda ko'p tabiat komponentlariga taalluqli juda ko'p 
ma'lumot to'plandi.ma'lumot to'plandi.                                                             
JAK IV KUSTOJAK IV KUSTO
                             (1910 - 1997)                             (1910 - 1997)
                                                            
““
Suv ostida 18 metrSuv ostida 18 metr
””
                              18 daqiqalik film yaratildi.                              18 daqiqalik film yaratildi.
                              1957 yil                              1957 yil
  
““
OSKAROSKAR
””
 mukofoti mukofoti
                             bilan taqdirlandi.                             bilan taqdirlandi.
““
ChellenjerChellenjer
””
kemasidagi ingliz ekspeditsiyasi XIX kemasidagi ingliz ekspeditsiyasi XIX 
asrning oxirida okean tabiatini kompleks asrning oxirida okean tabiatini kompleks 
o`rganishdi.o`rganishdi.                   
Xristofor KolumbXristofor Kolumb
         (1451-1506)         (1451-1506)
       1492-1494yillarda           1492-1494yillarda    
birinchi ekspedisiyasi davomida birinchi ekspedisiyasi davomida 
Bagam,Katta va Kichik Antil Bagam,Katta va Kichik Antil 
orollarini kashf etgani orollarini kashf etgani 
yevropaliklarning Amerikaga yevropaliklarning Amerikaga 
intilishlarini kuchaytirdi intilishlarini kuchaytirdi                                  
Fernan MagellanFernan Magellan
              (1470-1521)              (1470-1521)
                      O’rta asrlarda mavjud                       O’rta asrlarda mavjud 
                    bo’lgan                    bo’lgan
                     Yerning sharsimonligi                      Yerning sharsimonligi 
                    haqidagi                    haqidagi
g’oyalar 1519-1522 yillarda g’oyalar 1519-1522 yillarda 
F. Magellan tomonidan 1-bo’lib F. Magellan tomonidan 1-bo’lib 
amalga oshirilgan Yer shari bo’ylab amalga oshirilgan Yer shari bo’ylab 
aylana sayohatda o’z isbotini topdi.    aylana sayohatda o’z isbotini topdi.     
O'rta  okean  tizmasining  tepa O'rta  okean  tizmasining  tepa 
qismini  ko'ndalang  va qismini  ko'ndalang  va 
bo'ylama  chuqur  daralar  — bo'ylama  chuqur  daralar  — 
riftlar kesib o'tgan. Okeanning riftlar kesib o'tgan. Okeanning 
eng chuqur  qismi  Puerto-Riko eng chuqur  qismi  Puerto-Riko 
cho'kmasi  bo'lib,  8742  m cho'kmasi  bo'lib,  8742  m 
pastda joylashgan.pastda joylashgan.
   
Te rmik ekvatorda suv yuzasining Te rmik ekvatorda suv yuzasining 
o'rtacha yillik harorati 27—28°C. o'rtacha yillik harorati 27—28°C. 
Okeanning janubiy va shimoliy Okeanning janubiy va shimoliy 
qismlarida 0, — 10qismlarida 0, — 10
СС
 gacha  gacha 
pasayadi.pasayadi.

Okeanning o'rtacha sho'rligi Okeanning o'rtacha sho'rligi 
(37,5%o) Dunyo okeani o'rtacha (37,5%o) Dunyo okeani o'rtacha 
sho'rligidan yuqori. Okeanning sho'rligidan yuqori. Okeanning 
shimoliy va janubiy chegaralarida shimoliy va janubiy chegaralarida 
suvning sho'rligi 34—35%o, eng suvning sho'rligi 34—35%o, eng 
sho'r dengizi O'rta dengiz (37—sho'r dengizi O'rta dengiz (37—
39%o) hisoblanadi. 39%o) hisoblanadi.    
Atlantika okeanida oqimlar Atlantika okeanida oqimlar 
halqalar hosil qiladi. halqalar hosil qiladi. 
Mashhur Golfstrini oqimi Mashhur Golfstrini oqimi 
okeandagi okeandagi 
qudratli daryo qudratli daryo 
singari Shimoliy Amerika va singari Shimoliy Amerika va 
Yevropa iqlimiga, shimol Yevropa iqlimiga, shimol 
tomondagi muzlarning, tomondagi muzlarning, 
aysberglaming erishiga aysberglaming erishiga 
sababchi. Shu oqim tufayli sababchi. Shu oqim tufayli 
tumanli kunlar ko'p bo'ladi, tumanli kunlar ko'p bo'ladi, 
Murmansk porti qishda Murmansk porti qishda 
muzlamaydi.muzlamaydi.
    
      
      
Okeanning tabiat mintaqalari. Okeanning tabiat mintaqalari. 

Yillik yog'in miqdori 1770 mm ga va Yillik yog'in miqdori 1770 mm ga va 
suvning o'rtacha sho'rligi 35%o ga suvning o'rtacha sho'rligi 35%o ga 
teng. Undan shimolda va janubda teng. Undan shimolda va janubda 
tropik, subtropik, mo'tadil, subqutbiy tropik, subtropik, mo'tadil, subqutbiy 
va bitta qutbiy mintaqalarining va bitta qutbiy mintaqalarining 
bepoyon suvlari joylashgan. bepoyon suvlari joylashgan. 
Shimoliy subtropik mintaqada tabiati Shimoliy subtropik mintaqada tabiati 
o'ziga xos bo'lgan Sargasso dengizi o'ziga xos bo'lgan Sargasso dengizi 
joylashgan. Dengiz suvining sho'rligi joylashgan. Dengiz suvining sho'rligi 
37%o ga teng, harorati yuqori, 37%o ga teng, harorati yuqori, 
qishda 23°C ni va yozda 28°C ni qishda 23°C ni va yozda 28°C ni 
tashkil etadi.tashkil etadi.
    
Suvaysh (1869- y.) va Panama kanallarining Suvaysh (1869- y.) va Panama kanallarining 
(1914- y.) ishga tushirilishi okeanning (1914- y.) ishga tushirilishi okeanning 
ahamiyatini yanada oshirdi.ahamiyatini yanada oshirdi.

Okean shelflaridan xilma-xil boyliklar qazib Okean shelflaridan xilma-xil boyliklar qazib 
olinadi. Neft, gaz va ko'mir konlari ishga olinadi. Neft, gaz va ko'mir konlari ishga 
tushirilgan, baliq ovlash ko'proq okeanning tushirilgan, baliq ovlash ko'proq okeanning 
shimolida olib boriladi.shimolida olib boriladi.

Reja:Reja:  Asosiy xususiyatlari.Asosiy xususiyatlari.  Okeanning geografik o’rni.Okeanning geografik o’rni.  O’rganilish tarixi.O’rganilish tarixi.  Okean tubi relyefi.Okean tubi relyefi.  Iqlimi.Iqlimi.  Oqimlari.Oqimlari.  Organik dunyosi.Organik dunyosi.  Okeanning xalq xo’jaligidagi ahamiyati.Okeanning xalq xo’jaligidagi ahamiyati.  Insonning xo’jalik faoliyati. Insonning xo’jalik faoliyati.

 Barcha yarimsharlarda joylashgan. Buyuk geografik Barcha yarimsharlarda joylashgan. Buyuk geografik kashfiyotlar shu okeandan boshlangan, qirg'oqsiz kashfiyotlar shu okeandan boshlangan, qirg'oqsiz dengizi bor, afsonalarga boy, meridional yo'nalgan dengizi bor, afsonalarga boy, meridional yo'nalgan eng uzun O'rta okean tizmasi bor, eng yirik port-eng uzun O'rta okean tizmasi bor, eng yirik port- shaharlari bor, ichki dengizlari eng ko'p, eng sersuv shaharlari bor, ichki dengizlari eng ko'p, eng sersuv va eng uzun daryolar shu okeanga quyiladi, eng va eng uzun daryolar shu okeanga quyiladi, eng baland qalqish ham shu okeanda kuzatiladi, baland qalqish ham shu okeanda kuzatiladi, materiklar dreyfi gipotezasiga asos bo'lgan, dengiz materiklar dreyfi gipotezasiga asos bo'lgan, dengiz transportida dunyoda birinchi o'rinda turadi.transportida dunyoda birinchi o'rinda turadi.

 Atlantika Atlantika okeani to'rtta materik orasida joylashgan. okeani to'rtta materik orasida joylashgan. Shimoldan janubga 12 ming km masofaga Shimoldan janubga 12 ming km masofaga cho'zilgan. Okeanning eng keng joyi mo'tadil cho'zilgan. Okeanning eng keng joyi mo'tadil kengliklarga (9450 km) va eng tor joyi (2620 kengliklarga (9450 km) va eng tor joyi (2620 km) shimoliy qismiga to'g'ri keladi. Qirg'oqlari km) shimoliy qismiga to'g'ri keladi. Qirg'oqlari Shimoliy yarimsharda kuchli Parchalangan, Shimoliy yarimsharda kuchli Parchalangan, Janubiy yarimshardagi sohillari ancha tekis.Janubiy yarimshardagi sohillari ancha tekis.

Okeanni o’rganilish Okeanni o’rganilish tarixi.tarixi.  Dastlab 1507- yilda geografik xaritaga „Atlantika Dastlab 1507- yilda geografik xaritaga „Atlantika okeani" nomi yozilgan. Atlantika okeani dengizlari okeani" nomi yozilgan. Atlantika okeani dengizlari qirg'oqlarida — Qadimgi Gretsiya, Karfagen, Misr, qirg'oqlarida — Qadimgi Gretsiya, Karfagen, Misr, Skandinaviyada dastlabki port-shaharlar vujudga Skandinaviyada dastlabki port-shaharlar vujudga kelgan. Mliloddan oldingi davrlarda finikiyaliklar, kelgan. Mliloddan oldingi davrlarda finikiyaliklar, arablar, rimliklar okean suvlarida suzishgan.arablar, rimliklar okean suvlarida suzishgan.