MAVZU: ATROF MUHITNING IFLOSLANISHI R E J A : 1 . R A D I A T S I O N F O N N I N G O ‘ Z G A R I S H I 2 . A T O M E L E K T R O S T A N S I Y A S I X A V F I 3 . Y A D R O Q U R O L L A R I

RADIATSION FONNING O ‘ ZGARISHI Insonl aming faoliy at i nat ij asida radiasion fon o‘zgarib bormoqda. Biosferaga radioak t iv chiqindi lar t ushishi manbalari sifat ida quy idagilami k o‘rsat ish m umk in: • y adro quroll ari ni sm ash; • y adro energet ik asi uchun k erak l i moddaiami oladigan, ularni qay t a i shlay di gan k orxonalar; • radionuk lidl ardan ishlab chiqarishda foy dalanadigan k orxonalar, laborat oriy alar. At om port lashida y adro y oqi lg‘isi bo‘lmi shi m ahsul ot lari at rof muhit ga t ushadi

Uran v a pl ut oniy parchalanishi nat i jasida 36 k imy ov iy y element oing 200 ga y aqin izohoplari hosil bo‘l adi. Ul ardan biologi k sik lga faol qushilishi v a k at t a y arim y emirilish dav riga ega bo‘lgan Sr90 v a Cs13' izohoplar y eng hav fl i dir. Termoy adro port lashlarda qo'shi mcha hol da С 14 v a H 3 hosi l bo‘ladi. Sobi q Sov et It t ifoqida y adro si nov lari ni ng 95% Qozoqist ondagi Semipalat insk y adro poli gonida o‘t k azilgan. Ushbu y adro sinov l axi nat i jasida Yerimi zning shimoliy y arim shari t abiiy muhit inift g ifl osl anishiga qo‘shilgan xi ssa 40% ni t ashk il y et gan. AQShda o‘t k azilgan y adro quroll ari si nov l ari ham ifl oslani shga 40% xi ssa qo‘shgan, qolgan 20% ni Angli y a, Fransiy a v a X it oy da o‘t k azilgan sinov lar bergan.

But un jahonda ishlab chiqarilay ot gan elek t r energiy asining 20% at om elek t r st asi y alarida (A ES) oli nadi. 0 ‘zbek ist onga qo‘shni mamlak at lardan Rossi y ada 10 t a AES, Qozoqist onda 1 A ES, Eronda 1 AES mav jud. 2020-2025-y ill ar dav omida Misrda, Saudiy a Arabi st onida, Vet namda y angi AES qurilishi belgilab qo‘y il gan. Bundan t ashqari Mark aziy Osiy o mamlak at larida 2, Yaqin Sharq mamiak at larida 12 t a y adro t adqiqot reak t orl ari ishlab t uri bdi . Ularni ng ishlashi nat i jasida gazsimon, suy uq, qat t iq hol dagi radioak t iv chiqindi lar pay do bo‘ladi. Radioak t iv fon y i ldan-y ilga ort ib borishining sababl ari juda k o‘p bo‘lib, radioak t iv uranni qazib olish, qay t a ishlash, boy it ish jaray onlari radioak t iv moddalardan energet ik nuqt ai nazaridan fan v a qishloq xo‘jal igida, t ibbiy ot da qo‘llanil ishi radioak t iv fonning ort ib borishiga ol ib k elmoqda.

1986- Y ILDA UKRAINA DA J OY LA SHGA N CHEMOBIL ATOM ELEKTROSTA NSIYA SIDA AVA RIYA N ATIJ A SIDA UKRA IN A, BELORUSSIYA , ROSSIYA NING AY RIM HUDUDLA RI RA DIASION IFLOSLA N ISHI RO‘Y BERGA N. UN IN G A SORATLA RI HOZIRGI KUNGA QA DAR SEZILMOQDA .