logo

Biznes huquqi.Korporativ huquq fanidan

Загружено в:

20.11.2024

Скачано:

0

Размер:

344.2021484375 KB
Bizne s huquqi.K orporat iv 
huquq f anidan 
   Reja :
1.Korporasiyalarni ta’sis etish va ro’yxatdan 
o’tkazish tartibi.
2.Korporativ moliyalar tushunchasi.
3.Korporativ qimmatli qog’ozlar va qimmatli 
qog’ozlar bozorini tartibga solish.
4.Korporativ boshqaruv tushunchasi va uning 
mazmuni.   Korporatsiyalarni tashkil etish quyidagi 
bosqichlardan iborat:
1.  Maqsad  va  strategiyani  aniqlash:  Korporatsiya  tashkil  etishini 
reja  va  maqsadlarini  belgilash  bilan  boshlash  kerak.  Bu 
maqsadlar axborotnoma yoki kompaniya statutida ko'rsatilishi 
mumkin.
2.  Yuridik  shaxsni  ro'yxatdan  o'tkazish:  Kompaniyani  yuridik 
shaxs  sifatida  ro'yxatdan  o'tkazish  kerak.  Bu  uyushtirish, 
huquqiy  hujjatlar  tayyorlash  va  kompaniyani  faollashtirish 
uchun muvaffaqiyatli amalni rejalashtirishga imkon beradi.
3.  Korporativ  strukturani  belgilash:  Korporativ  tizimni  belgilash, 
kompaniyaning boshqa tashkilotlari, direktorlar, aktsiyadorlar, 
shaxsiy sheriklar va boshqa qo'shimcha o'tkazmalari qo'llashni 
talab qiladi.   4. Aktsiyalar va korporativ hissalarini tasarruf etish: Korporatsiyalarni 
tashkil etishda, aktsiyalar va korporativ hissalarini tasarruf etish va ulush 
to'lov mablag'larini aniqlash talab etiladi.
5.  Korporatsiya  organlarini  tashkil  etish:  Korporatsiya  tashkil 
etilgandan  so'ng,  korporatsiya  organlarini  tashkil  etish  kerak.  Bunday 
organlar,  boshqaruv,  direktorlar  kurullari,  tashkilot  ijrosi  va  monitoring 
komitetalari kabi bo'lishi mumkin.
6.  Huquqiy  hujjatlarni  tayyorlash:  Tashkil  etilgan  korporatsiya 
tizimining  samarali  ishlashi  uchun  huquqiy  hujjatlarni  tayyorlash  kerak. 
Bu  shu  jumladan,  kompaniya  statuti,  aktsiyalar  ro'yxati,  direktorlik 
kontraktlari,  hisob-kitoblar  va  boshqa  huquqiy  hujjatlar  umumiy 
ma'lumotlarga kiradi.
7.  Kompaniyani  tartibga solish:  Korporatsiya  tashkil  etilgandan so'ng, 
kompaniya  faoliyatini  boshqarish  va  uning  samarali  ishlashi  uchun 
ma'lumiy  tadbirlar,  hisobotlar  tayyorlash  va  hisob-kitoblarni  yuritish 
kerak.  Korporatsiya tashkil etish 
jarayoni, huquqiy, 
ma'lumotlar, huquqiy hujjatlar 
va boshqalarbilan bog'liq 
imtiyozli jarayonlardan iborat 
bo'lishi mumkin. Huquqiy 
maslahatchilar bilan  davlat 
tomonidan belgilangan 
tartiblarni amalga oshirish va 
so'nggi o'zgarishlarga muvofiq 
ravishda amalga oshirish 
kafolati kompaniyani 
muvaffaqiyatga yo'naltirish 
uchun muhimdir.  Korporatsiyalarni ro'yxatdan o'tkazish uchun quyidagi 
jarayonni amalga oshirishingiz mumkin:
1.  Qo'shimcha  ma'lumotlarni  to'plang:  Korporatsiyani  ro'yxatdan  o'tkazish 
uchun  tilimizda  kerakli  avtomatlashtirilgan  elektron  tizim  yoki  hujjatlar 
mavjud bo'lishi mumkin. Shu jumladan, korporatsiyani ro'yxatdan o'tkazish 
uchun ma'lumotlar, shartnomalar, ruyhatlar, hisob-kitoblardagi to'lovlar va 
boshqa ma'lumotlar to'plangan bo'lishi kerak.
2.  Shartnoma  yoki  sog'lomlashtirilgan  hujjatlar  tayyorlang:  Korporatsiyani 
ro'yxatdan  o'tkazish  uchun  lokal  tartibda  talab  etilgan  shartnoma  yoki 
sog'lomlashtirilgan  hujjatlar  tayyorlanishi  kerak.  Bu,  sizning 
korporatsiyalarni ro'yxatdan o'tkazish imkonini yaratadi.
3.  Ma'lumotlarni  to'plab  tashlang:  Shartnoma  va  boshqa  hujjatlarni 
to'plaganingizdan  so'ng,  ilgari  olgan  ma'lumotlaringizni  ro'yxat  va  tartibga 
soling. Bunda, ne'matilar boshqarish idorasiga islom berishingiz mumkin.   4.  To'lovni  amalga  oshiring:  Sizning  korporatsiyalarni 
ro'yxatdan  o'tkazish  uchun  to'lovingizni  amalga  oshiring. 
Shartnomaga to'g'ri keladigan to'lov usullarini bilib oling va ularni 
to'liqing.
5.  Tekshirish  va  tasdiqlash  jarayonini  kuzating: 
Korporatsiyalarni  ro'yxatdan  o'tkazish  jarayonida,  ilgari  olgan 
barcha  ma'lumotlarni  tekshirish  va  tasdiqlash  kerak.  Bunda, 
muayyan vaqtda javob olasiz.
6.  Ro'yxatdan  o'tkazishni  tasdiqlash:  Agar  barcha  muddatli 
bo'limlar  to'g'ri  tasdiqlangan  bo'lsa,  korporatsiyalarni  ro'yxatdan 
o'tkazingizni  tasdiqlangan  deb  hisoblangan  bo'lasiz.  Ushbu 
jarayonni yakuniy natija bilan tugatgan bo'lasiz.  Korporativ moliyalar.
Korporativ  moliyalar,  bir  korporatsiyani  ishga  tushirish,  faoliyatini  olib  borish  va  tashkil 
etishda  moliyaviy  masalalarni  regulativ  organ  sifatida  tartibga  solish  uchun  qo'llaniladigan 
qonun-hujjatlar,  qarorlar  va  qoidalar  jamiyatidir.  Bu  moliyaviy  masalalar  korporatsiya  hisob-
kitobining  tuzilishidan,  to'lov  va  hisob-kitob  jarayonlaridan,  soliqsizliklardan,  daromad  olish 
va  miqdorini  ko'rishga  qarab  bevosita  biznes  faoliyatini  talim  etuvchi  qonunlarga  doir 
masalalar to'plamini o'z ichiga oladi.
Korporativ moliyalar keng jihatdan quyidagi muhim bo'limlarni o'z ichiga oladi:
-  Korporatsiyalarning  hisob-kitobi:  Hisob-kitobning  shakllanishi,  ma'lumotlarni  to'plash, 
ishlab  chiqarish,  yig'ilgan  daromadni  hisobga  olgan  holda  statistik  tahlili,  hisob-kitobning 
tartibi va boshqalar.
-  Soliq  tizimi:  Korporatsiyalar  uchun  soliq  to'lovlari  to'g'risidagi  qonunlar,  soliq 
ko'rsatkichlari, raporlar va to'lov muddatlari.
-  Moliya  himoyasi:  Moliya  huquqiy  tartib  va  qonunlari,  moliya  risklarini  aniqlash  jarayoni 
va ularni boshqarish, tegishli shaxslarga to'lashlar va qarorlar haqida tartib.
-  Maliyaviy  nazorat  va  hisobotlash:  Korporatsiya  faoliyatining  moliyaviy  nazoratini 
ta'minlash,  hisobotnomalar  tayyorlash,  maslahat  bering  va  moliyaviy  tijorat  bilan  bog'liq 
masalalarni hal qilishning umumiy qarorlarini o'z ichiga oladi.   Korporativ moliyalar, 
korporatsiyalarning iqtisodiy 
faoliyatini nazorat qilish 
uchun qo'llaniladigan 
huquqiy asosiy dokumentlar 
jamiyatini ifodalaydi. Bunda 
soliq qonunlari, buxorolik 
normativ hujjatlari, 
ma'lumotlarni ochiqlikning 
talab etilishi, hisob-kitob 
tuzilmasi va boshqalar shu 
jumladan korporativ 
moliyalar muhim 
bo'limlardandir.  Korporativ qimmatli 
qog'ozlar, bir korporatsiya 
tomonidan chiqarilgan va 
kapital aksiyadorlarga 
korxona boyicha 
ulanadigan moliyaviy turli 
xujjatlardir. Bu qog'ozlar 
korporatsiyani egallash, 
ulushi va uning huquqiy 
darajasini ifodalaydi .   Korporativ qimmatli qog'ozlar sodir etilganidagi maqsadlar 
asosida bir nechta xil xususiyatlarga ega bo'lishi mumkin:
1.  Ulushi:  Aktsiya  sertifikatlar,  hissa  sertifikatlar,  ulush  qog'ozlari  va 
boshqalar  korporativ  mulkka  egallashni  ifodalaydi.  Ulushning  katta 
mikdoridagi  qog'ozlar  aktsiyani  namoyish  etadi  va  korporatsiyadagi 
egallik huquqiy darajasini aks ettiradi.
2.  Daromadni  ulashish:  Dividendlar  va  boshqa  tushumlar  hissa 
sertifikatlarida  yoki  boshqa  korporativ  qimmatli  qog'ozlarda  ifodalangan 
daromadni aktsiyadorlarga ulashish maqsadida ishlatilganadi.
3. Huquqiy hakamlar: Korporativ qimmatli qog'ozlar, aktsiyadorlarga 
korporatsiyada  so'zdaqoq  hakam  qilmalarini  beruvchi,  ishlarini 
rejalashtirish  va  boshqalar  kabi  huquqiy  hakamlarni  beruvchi 
imtiyozlarga ega bo'lishi mumkin.   4.  O'ylik  ishlar:  Korporativ  qimmatli  qog'ozlar  yiliga  bir 
necha  marta  tartibga  solingan  aktsiyadorlik 
jammalashuvlarda,  korporatsiyadagi  yangi  o'zgarishlar  va 
qarorlar haqida xabar berish maqsadida ishlatilishi mumkin.
5.  Kapitalni  kengaytirish:  Korporativ  qimmatli  qog'ozlar 
yoron  korxonani  kapitalini  kengaytirish  maqsadida 
to'plangan, sotish vaqtida kapital bo'lishi mumkin.
Korporativ  qimmatli  qog'ozlar,  korporatsiya  aktsiyadorlari 
va  shu  jumladan  kapital  aksiyadorlariga  korporatsiyadagi 
mulkka egallik, huquqiy imtiyozlar va moliyaviy faollik haqida 
ma'lumot  beradi.  Ular  korporativ  moliyalarning  asosiy 
juzg'laridan  birini  tashkil  etadi  va  korporatsiyalar  oxirgi 
qarorlari,  hisob-kitoblik  va  mulkni  tartibga  solish  jarayonlari 
bilan bog'liqdir.  Korporativ boshqaruv, 
kompaniya ichida faoliyatni 
tashkil etish, maqsadlarni 
belgilash va ularga erishish 
uchun to'garak usullar va 
strategiyalar belgilashni o'z 
ichiga oladi. Buni amalga 
oshirish uchun korporativ 
resurslar, moliyaviy resurslar, 
inson-resurslar, hodimlarni 
tayyorlash va ularga o'zaro 
hamkorlikni ta'minlash kabi 
jarayonlar ishlab chiqiladi. 
Korporativ boshqaruv 
kompaniyani samarali, to'liq 
oyog'ini yuritishga yordam 
beradi.  Korporativ boshqaruv.
Korporativ  boshqaruv  -  bizning  zamonaviy  hayotimizning  muhim 
yo'nalishlari  ichida  joy  olgan  eng  muhimi.  Uning  samarali  tashkil  etish 
hamda  amalga  oshirish  uchun  yangilashgan  strategiyalar  va  usullar 
hamda  yetuk  va  doimiy  tadqiqotlar  kerak.  Kompaniyalar  boshqaruvining 
yuqori  samaradorlik  va  jonli  rivojlanishning  asosiy  omillaridan  biri  deb 
hisoblanadi.
Bu  jarayon  korporativlar  tomonidan  korib  chiqilgan  umumiy 
maqsadlarni  erishishda  juda  katta  ahamiyatga  ega.  Ular  bizning  ish 
vaqtimizni, manbalarimizni va kuchlarimizni joriy etishga yordam beradi.
Korporativ  boshqaruv,  kompaniyalar  ichida  javobgarlik  va  shaxsiy 
rivojlanga  tayanadigan  kuchli  va  samarali  bir  bog'  bo'ladi.  Bu  erkinlik  va 
bozor  yaratish  uchun  muhim  ahvol  shartnoma  kabi  dastur  bilan  bog'liq. 
Shartnoma  xonasida  birgalikda  ishlash  yo'llarini  qayta  ko'rib  chiqish, 
xususan, tajribali hodimlar bilan tashkilotlashni talab etadi.   Ushbu  jarayon  mutaxassislar  va  oqituvchilar  kabi  profesionallar 
tomonidan  o'qitish  va  rejalashtirish  bilan  ta'minlanishi  kerak.  Bunaqa 
hodimlarni  talab  qilish  va  ularga  rahbarlik  qilish  kompaniyaga  samarali 
ravishda taraqqiyotga yo'l qo'yadi.
Barcha  bu  asoslar,  korporativ  boshqaruvning  bizning  jamiyatimiz  va 
bizning  o'sishgan  ish  joylarimiz  uchun  juda  ahamiyatli  bo'lib,  hamma 
faollik  turlarida  muhim  bo'lishi  kerak.  Ular  kelajak  asosida  bizga 
samarali,  to'liq  va  tinchlik  tomonidan  ishlash  imkonini  beradilar. 
Korporativ  boshqaruvda  yetakchi  xususiyatlar  -  osongina  tuzilgan  ish 
tizimi,  hamkorlik,  inson  resurslarining  vazifalarni  aniq  va  adolatli  tarzda 
bekor qilishi va o'zaro aloqalarni o'rganishni o'z ichiga oladi.
Bu  yordamida  korporativlar  yuqori  sifatli  mahsulotlar  ishlab 
chiqarish,  mijozlarga  yoqimli  xizmatlar  ko'rsatish  va  boshqa  tadbirlar 
orqali  kuchli  ishlatishlarini  ta'minlashadi.  Bunga  qo'shimcha  yetakchi 
korporativ  narsalar  yozib  berilishi,  sahifalar  arasi  bog'lash 
ma'lumotlarini  taqdim  etish,  nazorat  qilish  va  nihoyatda  yangilashish 
kerak. Bu richaginamali tartibni ta'minlashda katta ahamiyatga ega.  Foydalanilgan adabiyotlar :

O’zbekiston Respublikasining Konstitustiyasi.To
shkent. O’zbekiston. 2023.

O’zbekiston Respublikasining Fuqarolik Kodeks
i. (2021 yil 1 oktyabrgacha bo’lgan o’zgartirish 
va qo’shimchalar bilan) – T.: «Yuridik adabiyoll
ar publish”, 2021 y. - 608 b.

O’zbekiston Respublikasining Fuqarolik proste
ssual Kodeksi. – Toshkent. 2008. - 318 b.

O’zbekiston Respublikasining Iqtisodiy prostes
sual Kodeksi. 24 01.2018 y. https: //lex.uz/doc
s/3523891.

 O’zbekiston Respublikasining Tadbirkorlik faoli
yati erkinligining kafolatlari to’grisidagi Qonuni
 O’zR Oliy Majlisining Axborolnomasi, 2012 yil,
 2may. № 5-6, 140-modda.

www.lex.uz

www.arxiv.uz

Bizne s huquqi.K orporat iv huquq f anidan

Reja : 1.Korporasiyalarni ta’sis etish va ro’yxatdan o’tkazish tartibi. 2.Korporativ moliyalar tushunchasi. 3.Korporativ qimmatli qog’ozlar va qimmatli qog’ozlar bozorini tartibga solish. 4.Korporativ boshqaruv tushunchasi va uning mazmuni.

Korporatsiyalarni tashkil etish quyidagi bosqichlardan iborat: 1. Maqsad va strategiyani aniqlash: Korporatsiya tashkil etishini reja va maqsadlarini belgilash bilan boshlash kerak. Bu maqsadlar axborotnoma yoki kompaniya statutida ko'rsatilishi mumkin. 2. Yuridik shaxsni ro'yxatdan o'tkazish: Kompaniyani yuridik shaxs sifatida ro'yxatdan o'tkazish kerak. Bu uyushtirish, huquqiy hujjatlar tayyorlash va kompaniyani faollashtirish uchun muvaffaqiyatli amalni rejalashtirishga imkon beradi. 3. Korporativ strukturani belgilash: Korporativ tizimni belgilash, kompaniyaning boshqa tashkilotlari, direktorlar, aktsiyadorlar, shaxsiy sheriklar va boshqa qo'shimcha o'tkazmalari qo'llashni talab qiladi.

4. Aktsiyalar va korporativ hissalarini tasarruf etish: Korporatsiyalarni tashkil etishda, aktsiyalar va korporativ hissalarini tasarruf etish va ulush to'lov mablag'larini aniqlash talab etiladi. 5. Korporatsiya organlarini tashkil etish: Korporatsiya tashkil etilgandan so'ng, korporatsiya organlarini tashkil etish kerak. Bunday organlar, boshqaruv, direktorlar kurullari, tashkilot ijrosi va monitoring komitetalari kabi bo'lishi mumkin. 6. Huquqiy hujjatlarni tayyorlash: Tashkil etilgan korporatsiya tizimining samarali ishlashi uchun huquqiy hujjatlarni tayyorlash kerak. Bu shu jumladan, kompaniya statuti, aktsiyalar ro'yxati, direktorlik kontraktlari, hisob-kitoblar va boshqa huquqiy hujjatlar umumiy ma'lumotlarga kiradi. 7. Kompaniyani tartibga solish: Korporatsiya tashkil etilgandan so'ng, kompaniya faoliyatini boshqarish va uning samarali ishlashi uchun ma'lumiy tadbirlar, hisobotlar tayyorlash va hisob-kitoblarni yuritish kerak.

Korporatsiya tashkil etish jarayoni, huquqiy, ma'lumotlar, huquqiy hujjatlar va boshqalarbilan bog'liq imtiyozli jarayonlardan iborat bo'lishi mumkin. Huquqiy maslahatchilar bilan davlat tomonidan belgilangan tartiblarni amalga oshirish va so'nggi o'zgarishlarga muvofiq ravishda amalga oshirish kafolati kompaniyani muvaffaqiyatga yo'naltirish uchun muhimdir.