logo

Buyuk geografik kashfiyotlar va uning fanga ta'siri

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

3246.123046875 KB
 MAVZU: BUYUK 
GEOGRAFIK 
KASHFIYOTLAR VA UNING 
FANGA TA'SIRI BUYUK 
GEOGRAFIK 
KASHFIYOT -
LAR VA 
ULARNING 
TARIXIY 
AHAMIYATI  Buyuk geografik kashfiyotlar 
atamasi XV asr oxiri - XVII asr 
o'rtalarida yevropalik sayyohlar 
tomonidan amalga oshirilgan yirik 
geografik kashfiyotlarga nisbatan 
ishlatiladi. 1605-yil  dekabrda  
Janubiy  Amerikaning  g'arbiy  
qirg'oqlaridan 
g'arbga qarab ispan ekspeditsiyasi 
yo'lga chiqdi, uning maqsadi 
afsonaviy janubiy materikni topish  
edi.  Luis Vaes Torres Yangi  
Gebridlar 
arxipelagini  ochdi,  birinchi  marta  
Marjon  dengizini  kesib  o'tib,  Yangi 
Gvineyaning janubiy qirg'oqlari 
yonidan o'tib ketdi va janub 
tomondan 
Avstraliyaning shimoliy qirg'oqlarini 
ko'rdi.  Geografik kashfiyotlar esa 
odamlar uchun shu 
vaqtgacha noma'lum bo'lgan 
yangi yerlarning qidirib 
topilishidir. Fransuzlar  1608-
yilda  Shimoliy Amerikada  
Kvebek
qo‘rg‘onini qurib  0‘zlarining 
birinchi mustamlakalariga 
asos solishdi.  XVII  asr 
oxiriga kelib Yangi  Fransiya 
yangi Angliyaga qaragan- 
da  anchagina  katta joyni  
egallardi,  biroq  fransuzlar  
og'ir xatoga  yo'l 
qo'yishdi. BUY UK  GEOGRA F I K KA SHF I YOTLA RNI NG TA SHA BBUSKORLA RI  
PORTUGA LI YA  VA  I SPA NI YA  DENGI Z SAY YOHLA RI  BO'LI SHDI . 
TA BI I Y K I , BUY UK GEOGRA F I K  KA SHF I YOTLA RNI  DOVY URA K  
DENGI ZCHI -SAY YOHLA RGI NA  A MA LGA  OSHI RA  OLA R EDI LA R.  SHUNDAY  DENGI Z 
SAY YOHLA RI DA N BI RI  
A DMI RA L X RI STOF OR 
KOLUMB 
(1451-1506) EDI . U O'Z 
OLDI GA  HI NDI STONGA  
ATLA NTI KA  OKEA NI  
ORQA LI  BORA DI GA N 
YO'L OCHI SHNI  MAQSA D 
QI LI B QO'Y DI . X rist ofor Kolumb  SHU TA RI QA  HI NDI STONGA  BORA DI GA N  YA NGI  YO'L 
TOPI SH Y EVROPA LI KLA R UCHUN HAYOTI Y  ZA RURATGA  
AY LA N GA N I  BUY UK GEOGRA F I K KA SHF I YOTLA RN I N G 
A MA LGA  OSHI RI LI SHI NI  MUQA RRA R QI LI B QO'Y DI .   NI HOYAT, 1492- Y I LDA  
X . KOLUMB I SPA NI YA  
QI ROLLI K  OI LA SI  
BI LA N HI NDI STON 
SA RI  SUV YO'LI  
OCHI SHGA  X I ZMAT 
QI LUVCHI  
EK SPEDI TSI YA NI  
BOSHLA SH HAQI DA  
SHA RTNOMA  
TUZI SHGA  MUVA F FAQ 
BO'LDI .  X .KOLUMB EK SPEDI TSI YA SI  12- OK TA BR KUNI  A MERI KA  
QI T'A SI DAGI  SA N-SA LVA DOR (« MUQA DDA S X A LOSKOR» ) OROLI  
(HOZI RGI  BAGA MA  OROLLA RI  DA VLATI  HUDUDI DAGI  OROL) GA  
K ELI B TUSHDI . 
Shu t ariqa 
Hindist onga olib 
boradigan suv yo'li 
ochish maqsadida 
uyusht irilgan 
e k spe dit siy a 
A me rik aning k ashf  
e t ilishiga olib ke ldi.  BU DUNYO X A RI TA SI NI  TUZGA N X V A SR OLI MLA RI NI NG, 
X USUSA N, P. TOSKA NELLI NI NG X ATOSI  OQI BATI  EDI . 
K ey inchalik  olimlar bu 
xat oni Buy uk  k ashfi y ot ga 
olib k e lgan buy uk  xat o, 
de b at adilar. Chunk i P. Tosk ane lli 
ye rning e k vat or bo'y lab 
uzunligini aniqlashda 12 
ming k ilome t rga 
adashgan e di.     1507- Y I LDA  
X A RI TA SHUNOS OLI M 
M.VA LDZEMY ULLER 
KOLUMB K A SHF  ETGA N 
YA NGI  QI T'A NI  
A MERI GO VESPUCHCHI  
SHA RA F I GA  A MERI KA  
DEB ATA SHNI  TA K LI F  
ETGA N. BU NOM 
HA MMAGA  MA NZUR 
BO'LGA N.  1515- Y I LDA  YA NGI  DUNYO « A MERI K A »  DEB ATA LGA N 
BI RI NCHI  GLOBUS GERMA NI YA DA  YA RATI LDI . 1569- Y I LDA N 
ESA  BOSHQA  X A RI TA LA RDA  HA M KOLUMB K A SHF  ETGA N 
Y ERLA R « A MERI KA »  DEB YOZI LA DI GA N BO'LDI .  KEY I N GI KASHFI YOTLAR.  A t lant ik a ok e ani orqali 
Hindist onga boriladigan 
de ngiz yo'li 1498- yilda 
k ashf  e t ildi. 
Bu k ashfi y ot ni 
port ugaliyalik  de ngiz 
say y ohi Vask o da Gama 
amalga oshirdi.  1519- Y I LDA  YA NA  BI R 
PORTUGA LI YA LI K 
DENGI ZCHI  
F. MAGELLA N  A MERI K A  
QI T'A SI NI  AY LA NI B 
O' TI B, HI NDI STONGA  
BORA DI GA N DENGI Z 
YO'LI NI  OCHDI . 
F. Magellan DUNYONI     AY LA NI B SUZI SH 1522- Y I LDA  NI HOYA SI GA  
Y ETKA ZI LDI . BU EK SPEDI TSI YA  Y ERNI NG DUMA LOQLI GI NI , 
UNI NG K ATTA  QI SMI  SUV BI LA N QOPLA NGA NLI GI NI  
I SBOTLA DI . L.V. TORRES BOSHCHI LI GI DAGI  EK SPEDI TSI YA  
ESA  1605- Y I LDA  A VSTRA LI YA NI  K A SHF  ETDI .  BUY UK GEOGRA F I K 
K A SHF I YOTLA R I LM-
FA N UCHUN K ATTA  
A HA MI YATGA  EGA  
BO'LDI . 
Uning nat ijasida ge ografi ya, t arix, e t nografi ya va 
ok e anshunoslik  f anlari yangi xulosalar, 
ma'lumot lar bilan boy idi.  BUNDA N TA SHQA RI , BU 
KA SHF I YOTLA R TUFAY LI  
YA NGI  DENGI Z SA VDO 
YO'LLA RI  OCHI LDI . 
BU YO'LLA R O'RTA  Y ER 
DENGI ZI DA N ATLA NTI KA  
OKEA NI GA  KO'CHDI . BU ESA , 
O'Z NA VBATI DA , J A HON 
SA VDOSI NI  VUJ UDGA  
KELTI RDI .  GLOSSA RI Y

Admiral (arabchadan "amiral -baxr" - "dengiz 
xo'jayini") - dengiz flotidagi harbiy unvon.

K arav ella  ( oʻrta   asrlarda   ispan   va  
portugallarda :  uch   yoki   toʻrt   machtali   yelkanli  
kema )..

Vise - yordamchi, lavozim bo'yicha o'rinbosar.

Ochilish - izlanish, yutuqlar, bilim darajasidagi 
tub o'zgarishlar. SA VOL VA  TOPSHI RI QLA R
1. « Ge ografi k  k ashfi yot lar»  at amasiga izoh be ring. 
2. Qanday omillar Buyuk  ge ografi k  k ashfi yot larga sabab bo'ldi? 
3. De ngiz savdo yo'llarini ochish ishiga boshchilik  qilgan 
X .K olumb va F. Mage llan haqida nimalarni bilib oldingiz? 
4. A vst raliya qit 'asi ne chanchi yilda k ashf  e t ildi? 
5. Buyuk  ge ografi k  k ashfi yot larning ilm-f an t araqqiyot ida 
t ut gan o'rni haqida nimalarni bilib oldingiz? 
6. Dunyo siyosiy xarit asidan de ngiz sayyohlari borgan 
hududlarni aniqlang.  E’TIBORINGIZ UCHUN 
RAHMAT

MAVZU: BUYUK GEOGRAFIK KASHFIYOTLAR VA UNING FANGA TA'SIRI

BUYUK GEOGRAFIK KASHFIYOT - LAR VA ULARNING TARIXIY AHAMIYATI

Buyuk geografik kashfiyotlar atamasi XV asr oxiri - XVII asr o'rtalarida yevropalik sayyohlar tomonidan amalga oshirilgan yirik geografik kashfiyotlarga nisbatan ishlatiladi. 1605-yil dekabrda Janubiy Amerikaning g'arbiy qirg'oqlaridan g'arbga qarab ispan ekspeditsiyasi yo'lga chiqdi, uning maqsadi afsonaviy janubiy materikni topish edi. Luis Vaes Torres Yangi Gebridlar arxipelagini ochdi, birinchi marta Marjon dengizini kesib o'tib, Yangi Gvineyaning janubiy qirg'oqlari yonidan o'tib ketdi va janub tomondan Avstraliyaning shimoliy qirg'oqlarini ko'rdi.

Geografik kashfiyotlar esa odamlar uchun shu vaqtgacha noma'lum bo'lgan yangi yerlarning qidirib topilishidir. Fransuzlar 1608- yilda Shimoliy Amerikada Kvebek qo‘rg‘onini qurib 0‘zlarining birinchi mustamlakalariga asos solishdi. XVII asr oxiriga kelib Yangi Fransiya yangi Angliyaga qaragan- da anchagina katta joyni egallardi, biroq fransuzlar og'ir xatoga yo'l qo'yishdi.

BUY UK GEOGRA F I K KA SHF I YOTLA RNI NG TA SHA BBUSKORLA RI PORTUGA LI YA VA I SPA NI YA DENGI Z SAY YOHLA RI BO'LI SHDI . TA BI I Y K I , BUY UK GEOGRA F I K KA SHF I YOTLA RNI DOVY URA K DENGI ZCHI -SAY YOHLA RGI NA A MA LGA OSHI RA OLA R EDI LA R.