Eng qаdimgi dаvrdа yozuvning pаydо bo’lishi. “Avesto”dagi pedagogik qarashlar
Eng qаdimgi dаvrdа yozuvning pаydо bo’lishi. “Avesto”dagi pedagogik qarashlar 1 • Yozuvning paydo bo’lishi va uning turlari 2 • Avestoning tarkibiy qismlari 3 • Avestoda pedagogik g’oyalar
Yozuvning paydo bo’lishi:Piktografiya va idiografiya Yozuvning eng qadimgi shakllari piktografiya va ideografiya hisoblanadi. Piktografiya - bu g'oyalarni rasmlar orqali ifodalash usuli bo'lib, qadimgi odamlar tomonidan g'orlar devorlariga chizilgan tasvirlardan boshlangan. Bu usul oddiy va tushunarli bo'lsa- da, murakkab g'oyalarni ifodalashda cheklovlarga ega edi. Ideografiya esa piktografiyaning rivojlangan shakli bo'lib, unda rasmlar ma'lum tushunchalarni ifodalay boshladi. Masalan, quyosh tasviri nafaqat osmon jismini, balki issiqlik, yorug'lik va kunni ham anglatishi mumkin edi. Bu yozuv tizimi Qadimgi Misr iyerogliflari va Xitoy yozuvida keng qo'llanilgan.
Piktografiya • Oddiy rasmlar orqali g'oyalarni ifodalash. G'or san'atidan boshlangan Ideografiya • Rasmlar ma'lum tushunchalarni ifodalay boshladi. Misr iyerogliflari misol bo'ladi . Logografiya • Har bir belgi so'z yoki morfemani ifodalaydi. Xitoy yozuvi bunga misol.
M i x x a t y o z u v i : Y o z u v n i n g í i v o j l a n i s h i d a m u h i m b o s q i c h Mixxat yozuvi miloddan avvalgi 3 2 0 0 - yillarda Mesopotamiyada paydo bo'lgan bo'lib, yozuv tarixida muhim o'rin tutadi. Bu yozuv tizimi loy taxtachalarga o'tkir qamish qalam yordamida yozilgan va keyinchalik tosh va metall yuzalarga ham o'yib yozilgan. Dastlab piktografik bo'lgan mixxat, vaqt o'tishi bilan fonetik tizimga aylandi. Bu esa yozuvning yanada samarali va moslashuvchan bo'lishiga olib keldi. Mixxat yozuvi Shumer, Akkad, Bobil, Ossuriya va boshqa qadimgi sivilizatsiyalar tomonidan keng qo'llanilgan va ularning madaniy, iqtisodiy va siyosiy hayotida muhim rol o'ynagan.
Alifbo tizimining paydo bo'lishi yozuv tarixida inqilobiy o'zgarish bo'ldi. Miloddan avvalgi 2-ming yillik o'rtalarida Finikiya savdogarlari tomonidan ishlab chiqilgan bu tizim, har bir tovush uchun alohida belgi ishlatishni taklif qildi. Bu esa yozishni va o'qishni ancha osonlashtirdi. Finikiya alifbosi 22 ta undosh harfdan iborat edi va unli tovushlar yozilmasdi. Bu tizim keyinchalik yahudiy, yunon va lotin alifbolarining asosini tashkil qildi. Yunon alifbosi esa unli harflarni kiritish bilan yanada takomillashtirildi, bu esa yozuvni yanada aniq va tushunarli qildi. 1 2 3 F i n i k i y a a l i f b o s i 22 ta undosh harf, unlilar yozilmagan Y u n o n a l i f b o s i Unli harflar kiritildi, aniqlik oshdi L o t i n a l i f b o s i Yunon alifbosidan kelib chiqqan, hozirgi kunda keng tarqalganA l i f b o t i z i m i n i n g p a y d o b o ' l i s h i