FokinaLida.75@mail.ruMav zu: Er v a xot inning huquq v a majburiy at lari Reja: • 1. Er va xotinning shaxsiy huquq va majburiyatlari. • 2. Er va xotinning mulkiy huquq va majburiyatlari. • 3. Er va xotin mol-mulkining shartnomaviy tartibi. Ziyo Kelajak www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ruEr v a xot inning shaxsiy huquq v a majburiy at lari • Nikoh fuqarolik xolati dalolatnomalarini qayd etish organlarida ro’yxatga olingan paytdan boshlab, nikohni tuzganlar er-xotin deb xisoblanadilar va shu paytdan e’tiboran ular urtasida er-xotinlik huquq va majburiyatlari vujudga keladi. • Oila kuruvchilarning konuniy nikoh munosabatiga k irishi ularning huquqiy xolatini uzgartirib yuboradi, nikoh tufayli ular «er», «xotin» deb nomlanib, ular urtasidaga munosabatlar fakatgini axlokiy koidalar bilan emas, balki huquqiy normalar bilan xam tartibga solinadi. • Oilada er-xotin urtasidagi munosabat kanchalik barkaror bulsa, oila xam shunchalik mustaxkam buladi. • Qayd etilgan nikoh natijasida er-xotin urtasida shaxsiy va mulkiy huquq va majburiyatlar vujudga keladi. • Oilaviy munosabatlar er-xotinning shaxsiy huquqlari mulkiy huquqlariga nisbatan ustivor axamiyatga ega bulib, ularning xajmi, mazmuni, xarakteri, er va xotinning oilaviy huquqiy munosabatlarda katnashuvchi sifatidagi huquqiy xolatni belgilab beradi. Ziyo Kelajak www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru• Oila kodeksining 19-22-moddalarida er va xotinning kuyidagi shaxsiy huquqlari mustaxkamlangan: • 1. Oilada er va xotinning teng huquqliligi • Er va xotin oilada teng huquqlardan foydalanadilar va ular teng majburiyatlarga egadirlar.(19- modda) • Uzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 46- moddasiga kura: • Xotin-kizlar shaxsiy va mulkiy masalalarda erkaklar bilan teng huquqlardan foydalanadilar va bob-baravar majburiyatlarga egadirlar. Amaldagi konunlar er va xotinning rasmiy jixatidangina emas, balki amalda teng huquqliligini ta’minlash uchun xizmat kiladi. Oila huquqiga kura er-xotin umumiy xujalik ishlarini birgalikda, uzaro xamjixatlik asosida olib boradilar. Ular bir-birlariga ma’naviy yordam berib, kumakdosh bulib yashaydilar, xamma masalalarni bamaslaxat xal kiladilar. Er-xotindan birining muntazam ravishda shaxsiy huquqlarni amalga oshirishga xalakit berish, shaxsiy huquqlarni amalga oshirishni suiste’mol qilish nikohdan ajralishga olib kelishi mumkin (Misol: mashg’ulot turi yoki tanlashga xalal berish). Ziyo Kelajak www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru• 2. Er va xotinning familiya tanlash huquqi • Nikoh tuzish vaqtida er va xotin o’z xohishi bilan Eri yoki xotinining familiyasini umumiy familiya qilib tanlaydi yoki ularning har biri nikohgacha bo’lgan o’z familiyasini saqlab qoladi. • Er va xotindan birining o’z familiyasini o’zgartirishi boshqasining ham familiyasi o’zgarishiga olib kelmaydi. (20- modda) • Familiya tanlash huquqi er va xotinga tegishli bulgan eng muxim shaxsiy huquqlardan biridir. Nikohga kiruvchilarga uzaro kelishib familiya tanlash huquqi beriladi. Ular nikohgacha bulgan Uzbekiston familiyalarini saklash huquqiga ega bulganlaridek, er-xotin xoxishi bilan birining familiyasini umumiy familiya kilib tanlash huquqiga xam egadir. Er va xotinning familiya tanlash masalasi nikohni qayd etish vaktida xal kilinishi lozim. Nikohga utuvchilarga ularning familiya tanlash huquqi nikohni qayd etuvchi mansabdor shaxsning vazifasi xisoblanadi. Konunchilik tajribasida ba’zan kushma familiyalar xam uchraydi. • Nikohdan ajratish vaktida xam er-xotinning familiyasi xar birining shaxsiy talabiga binoan uzgartilishi mumkin. Nikoh xakikiy xisoblanmagan xolda, nikohni tuzish vaktida familiyasini uzgartirgan shaxslarning nikohgacha bulgan familiyalari tiklanadi. Lekin nikoh tuzishga monelik kiladigan xolatlar borligini bilmagan shaxslar nikoh tuzish vaktida kabul kilingan familiyalarini saklash huquqiga egadirlar. Ziyo Kelajak www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru Ziyo Kelajak www.arxiv.uz