Furqat. G`azallar

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

457.5380859375 KB

Скачать

ZOKIRJ ON
X OLMUHAMMAD
O'G'LI FURQAT
(1859-1909)

•
Shoir 1859- y ilda Qo'qonda
sav dogar oilasida
t ug'ilgan.
•
Ot asi Mulla
X olmuhammad
she'riy at ga oshno, badiiy
ijodga moy il k ishi edi.

Bola boshidan…
•
Bo'lajak shoir dastlabki ta'limni mahallasidagi
maktabda oladi. Bir yilga yetmay "Haftiyak"
va "Chor kitob"ni o'qib tugatadi.
•
Sakkiz yoshida Farididdin Attorning "Mantiq
ut-tayr" dostonini yod oladi, sal o'tib, Navoiy
mutolaasiga tutinadi.
•
Kichik yoshidan qalam tutib, she'r mashq qila
boshlaydi.

•
Favqulodda iste'dod egasi,
tabiatan tirishqoq va
izlanuvchan Zokirjon
14 yoshida madrasa
talabasi bo'ladi.
•
Husnixat sohibi bo'lganligi
uchun mirzalik, xattotlik ham
qiladi.

•
Muqimiydek zabardast shoir
uning g'azallariga muxammas
bog'lagani Furqatning ijod ahli
orasida ham e'tirof
topganligidan darak beradi.•
1880- yilda otasining qistovi bilan Qo'qonga
qaytadi va butun iste'dodi, bor kuchini
ijodga yo'naltiradi. She'rlari adabiyot
ixlosmandlari orasida shuhrat qozonadi.

Ijod og` ushida
•
Furqat shu davrda "Hammomi
xayol" nomli risola yozadi, "Chor
darvesh", "Nuh manzar" asarlarini
fors tilidan o'zbek tiliga o'giradi.
She'rlarini to'plab, devon tuzadi.
•
Furqat kabi ijodining dastlabki
davrida — 21-22 yoshida devon
tartib bergan shoirni o'zbek kitobxoni
ko'rgan emas edi.

Toshk ent dagi faoliy at
•
Furqat 1890 - 1891- yillarda Toshkentda
yashaydi. Bu yerda u Toshkent erlar
gimnaziyasi direktori, "Turkiston
viloyatining gazeti" muharriri Nikolay
Ostroumov bilan tanishadi.
•
Bu tanishuvdan so'ng Furqat shu gazetaga
tarjimon bo'lib ishga kiradi va shundan
uning jurnalistlik, publitsistlik faoliyati
ham boshlanadi, deyish mumkin.

SAY YOH SHOIR
•
1891- yilning sentabrida Furqat Samarqandga yo'l oladi. Xat orqali
tanishgan do'sti savdogar va etnograf olim Mirzo Buxoriy
huzurida bo'ladi. Iyul oyida Buxoroga borib, Kogondan poyezdga
o'tirib, Marv, Ashxabod, Boku, Botum orqali Istambulga keladi.
•
Bu yerda bir muddat yashagan shoir butun vujudi bilan ijodga
berilgandi. 1892- yilda Iskandariya, Misr, Shorn, Makka va
Madina bo'ylab sayohatda bo'lgan Furqat sentabr oyida
Hindistonning Bombay shahrida edi.
•
1893- yilning bahorida Kashmir, Tibet va Xo'tan orqali Yorkentga
keladi va umrining oxirigacha shu yerda yashab qoladi.

•
Furqat 1909- yilning kuzida vatandan
yiroqda – Yorkentda vafot etadi.
Qabri Dongdor qabristonida.
1990-yilda maqbarasi qad
rostladi.

Furqatning merosiga nazar tashlasak, adibning
serqirra ijod sohibi ekanligiga amin bo'lamiz.
Uning ijodi quyidagi asarlarni o'z ichiga oladi:
•
1) lirikasi;
•
2) publitsistikasi;
•
3) nasriy asarlari;
•
4) tarjimalari;
•
5) ilmiy asarlari.

ILMIY A SA RLA R
•
Furqat ijodiy merosida to'rt ilmiy asar
uchraydi. Ularning uchtasi etnografik
xarakterda bo'lib, "To'y tavsifi", "Gap
ta'rifida", "Aza tavsifi" deb ataladi.
•
To'rtinchisi "Ilmi ash'orning qoidai
avzoni" (She'r ilmining o'lchov
qoidalari) deb atalib, adabiyot
havaskorlari uchun qo'llanma sifatida
tuzilgan, unda aruz vaznining
qoidalari bayon etilgan.

Tarjimon shoir
•
Furqat t arjimon sifat ida Sharq
adabiy ot ining mashhur namunalari
bo'lmish " Hammomi xay ol" , " Chor
darv esh" , " N uh manzar " asarlarini
t arjima qilgan.
•
A mmo ular bizgacha y et ib k elmagan.

Diqqat , bilib oling!
•
Furqat o`zbek matbuot tarixida
felyeton janrini boshlab bergan
ijodkordir:
“ Hind nayrangbozi
Yorkentda” felyetoni
– 1905-yil.

SHOIR LI RI KASI
•
Lirikasi g'azal, masnaviy,
muxammas, musaddas, mustazod
kabi janrlardan iborat.
•
She'rlarining salmoqli qismi
g'azallar bo'lib, ularning soni
200 atrofida.

Fasli navbahor o'ldi...
•
Fasli navbahor o'ldi ketibon zimistonlar,
•
Do'stlar, g'animatdur, sayr eting gulistonlar.
•
Subhidam tushib shabnam, boldi sabzalar
xurram,
•
Gul uza tomib kam-kam, yog'di abri naysonlar.
•
Nastaron yuvib yuzni, yosuman tuzib o'zni,
•
Nargis ochibon ko'zni intizori yoronlar...

“ Ul qaro ko'z ko'zlariga surma bejo tortadur...”
•
Ul qaro ko'z ko'zlariga surma bejo tortadur,
•
Balki andin dahr eli ortiqcha g'avg'o tortadur.
•
Qoshlari ostida go'yo ikki fatton ko'zlari
•
Ikki hindu bachchadurkim yondashib yo tortadur.

•
Telbalanmish zulfini savdosidin devonalar,
•
Qayg'a borsa o'lturub yerg'a chalipo tortadur.

•
Jon ila ko'ngul taloshur, ey sanam, dard-u g'aming,
•
Birni sol ko'nglimg'aki, jon birni tanho tortadur...

Surmadin
ko'zlar qaro...
•
Surmadin ko'zlar qaro, qo'llar hinodin lolarang,
•
G'ozadin yuzlarda tob-u, o'smadin qoshlar tarang.
•
Za'faroniy ko'ylak uzra arg'uvoniy kamzihur,
•
Ro'ymol og'ushidin peshonaning ahvoli tang.

•
Bori nozik panjalar oltun uzukdin zebnok,
•
Qo'l bilakuzukdin muzayyan, nuqradin og'izda chang.
•
Gavhar osqon halqalar siymin banogo'shinda band,
•
Ko'rinur zulfi tunida subhi sodiqdek arang.

MUSADDAS
Sayding qo'yaber sayyod, sayyora ekan mendek,
Ol domini bo'ynidin, bechora ekan mendek,
O'z yorini topmasdan ovora ekan mendek,
Iqboli nigun, baxti ham qora ekan mendek,
Hijron o'qidin jismi ko'p yora ekan mendek,
Kuygan jigari-bag'ri sadpora ekan mendek...

SAVOLLA R
•
1. Qaysi shoirlar 8 yoshida F. Attorning “Mantiq ut-tayr” dostonini yod oladi?

•
2. Furqatning ilk she’ri?
•
Furqat g’azaliga qaysi mashhur shoir muxammas bog’lagan?
•
3. Ijodining dastlabki davrida – 21-22 yoshida devon tartib bergan shoir kim?

•
4. “Hammomi xayol” nomli risola kimning qalamiga mansub?
•
5. Furqat Yorkentda yashagan paytda Turkistondagi qaysi gazeta bilan aloqada
bo`lib turadi?
•
6. Furqat ijodini shartli ravishda necha turga bo`lish mumkin?
•
7. Furqatning ilmiy asarlari?
•
8. Furqat lirikasi qaysi janrdagi she’rlardan iborat?
•
9. Furqatning qaysi she’rida vatanni qo`msash, do`stlar sog’inchi aks etgan?
•
10. Furqatning qaysi g’azalida so`fiyona kayfiyat , qalandarona baland himmat
ruhi etakchilik qiladi?

ZOKIRJ ON X OLMUHAMMAD O'G'LI FURQAT (1859-1909)

• Shoir 1859- y ilda Qo'qonda sav dogar oilasida t ug'ilgan. • Ot asi Mulla X olmuhammad she'riy at ga oshno, badiiy ijodga moy il k ishi edi.

Bola boshidan… • Bo'lajak shoir dastlabki ta'limni mahallasidagi maktabda oladi. Bir yilga yetmay "Haftiyak" va "Chor kitob"ni o'qib tugatadi. • Sakkiz yoshida Farididdin Attorning "Mantiq ut-tayr" dostonini yod oladi, sal o'tib, Navoiy mutolaasiga tutinadi. • Kichik yoshidan qalam tutib, she'r mashq qila boshlaydi.

• Favqulodda iste'dod egasi, tabiatan tirishqoq va izlanuvchan Zokirjon 14 yoshida madrasa talabasi bo'ladi. • Husnixat sohibi bo'lganligi uchun mirzalik, xattotlik ham qiladi.

Furqat. G`azallar

15.08.2023

0

457.5380859375 KB

Похожие