Fuzuliy

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

387.0927734375 KB

Скачать

•
Muhammad Sulaymon o'g'li
Fuzuliy Sharqning eng mashhur
shoirlaridandir.
•
U 1498- yilda Iroqning Karbalo
shahrida tug'ilgan.

Karbalo dasht i
haqida
•
Payg'ambarimizning nabirasi Imom Husayn
Karbalo dashtida shahid bo'lgani sababli bu
yurt juda mashhur bo'lib ketgan. Shoira
Uvaysiy bu haqdagi dostonini “Karbalonoma”
deb atagan edi.

M a d h
•
Zamonamizning taniqli shoiri E. Vohidovning
“Fuzuliy haykali qoshida” she'rida shunday
misralar bor:
Yellar, bir daqiqa to'xtang esishdan,
Sernavo bulbullar, sayramang biroz.
Karbalo dashtida yayov kezishdan
Charchab tin olmoqda Fuzuliy ustoz.

•
Yosh Muhammad shoir sifatida
Bag'dodda shakllandi. Uning Fuzuliy
taxallusi yoniga Bag'dodiy nisbasining
qo'shilib kelishi shundan. Shoir
taxallusining o'zagi fazl (fazilat)
so'zidan, fuzul fazlning jamini, fozil,
fazilat egasi ma'nolarini beradi.
Bo'lajak shoir maktab, madrasada
qunt-ishtiyoq bilan o'qigan. Uning ona
tilidan tashqari arab, fors tillarini ham
mukammal o'rganib, ularda ajoyib
she'rlar bitishi, tabiiy fanlardan chuqur
xabardorligi bunga dalil.

•
Ozarbayjon, fors va arab tillarida ijod qilgan. Otasi
Bayot kabilasidan bo‘lib, XV asr oxirlarida
Ozarbayjondan Bag‘dodga ko‘chib borgan. Bag‘dod
madrasalarida tahsil olib, o‘zi ham mudarrislik
qilgan.
•
Uzoq vaqt Bag‘dodda yashagan.
Ozarbayjon hukmdori shoh Ismoil
I Safaviy va Turkiya sultoni
Sulaymon I Qonuniy shoirni
moddiy jihatdan bir oz ta’minlab
turganlar.Bilib
oling
!

•
Fuzuliy boy adabiy an’anaga ega bo‘lgan
forsiy va turkiy adabiyotning Xoqoniy
Shirvoniy, Mujrim Baylagani, Nizomiy
Ganjaviy, Sa’diy Sheroziy, Salmon Sovajiy,
Hofiz Sheroziy, Atoiy, Lutfiy, Alisher
Navoiy ijodini mehr bilan o‘qib-o‘rganib,
ularning mahorat sirlaridan bahramand
bo‘lgan. Shoir ijodiga, ayniqsa, Lutfiy
bilan Navoiy kuchli ta’sir ko‘rsatgan.

•
Fuzuliy devon tuzib, uni «Muhabbatnoma»,
«Farzandi dilband» deb ta’riflagan.
•
Shoir ishqiy lirikasida insonning ma’naviy
olami, jo‘shqin his-tuyg‘ular tug‘yoni,
olijanoblik bilan jaholat, ochko‘zlik o‘rtasidagi
kurash, insonga samimiy, yuksak muhabbat
bilan bog‘liq botiniy kechinmalar aks ettirilgan.
•
Fuzuliy poetik merosining asosiy qismini
g‘azal va qasidalar tashkil etadi.

•
Fuzuliy ijodining cho‘qqisi «Layli
va Majnun» dostoni (1536—37)dir.
•
Asar lirik-epik xarakterda bo‘lib,
Sharqda mashhur bo‘lgan
an’anaviy syujet va obrazlar
asosida yaratilgan va turkiyzabon
xalqlar o‘rtasida keng tarqalgan.

Asarlari
•
«Matla’ ul-e’tiqod» falsafiy risolasi;
•
«Hadiqat us-suado» («Baxtiyorlar bog‘i»);
•
«Suhbat ul-asmor» («Mevalar munozarasi»);
•
«Shikoyatnoma»;
•
«Bangu boda» («Bang va boda»);
•
«Anisul-qalb» («Qalb do‘sti»);
•
«Yetti jom» yoki «Soqiynoma»;
•
«Rindu Zohid»;
•
«Sihhat va Maraz» («Sog‘lik va bemorlik»)
kabi nazmiy-nasriy, falsafiy-didaktik asarlari ozarbayjon
adabiyotining eng nodir durdonalari hisoblanadi.

Meros
•
Atoqli ozarbayjon bastakori Uzayr Hojibekov 1908
yil «Layli va Majnun» dostoni asosida birinchi
ozarbayjon operasini yaratgan.
•
1958—61 yillarda Hamid Arasli tahririda Fuzuliy
asarlarining to‘la ilmiy-tanqidiy nashri yaratildi.
•
Devonining 1581-yil ko‘chirilgan nusxalaridan biri
O‘zbekiston Fanlar akademiyasi Abu Rayhon
Beruniy nomidagi Sharqshunoslik instituti
qo‘lyozmalar fondida saqlanadi.

O‘landan so‘r…
•
Shifoyi vasl qadrin hajr ila bemor o‘landan so‘r,
Zuloli zavq shavqin tashnai diydor o‘landan so‘r.
Labing sirrin kelib guftora mandan o‘zgadan so‘rma,
Bu pinxon nuqtani bir voqifi asror o‘landan so‘r.
Ko‘zi yoshlularing holin na bilsun mardumi g‘ofil,
Kavokib sayrini shab to sahar bedor o‘landan so‘r.
Xabarsiz o‘lma fatton ko‘zlaring javrin chekanlardan
Xabarsiz mastl ar bedodini hushyor o‘landan so‘r…
Mirzo Kenjabek tarjimasi

•
Ey firoqi labi jonon, jigarim xun etding,
Chehrai zardimi xunob yala gulgun etding.
Jigarim qonini ko‘z yoshina to‘kding, ey dil,
Vora-vora ani qulzum, buni Jayhun etding.
Necha husn ila sani Layliya nisbat qilayim,
Bilmayub qadrimi, tarki mani Majnun etding.
Ahd qildimki, jafo kesmayasan oshiqdan,
Oshiqi va’dayi ehson ila mamnun etding.
Jur’a-jur’a may ichib, zebi jamol orttirding,
Zarra-zarra ko‘ziming nurini afzun etding.
Ey Fuzuliy, oqidib seli sirishk og‘layali,
Ishq ahlina fig‘on etmagi qonun etding.

Fuzu liy( 1 4 9 8 - 1 5 5 6 )

• Muhammad Sulaymon o'g'li Fuzuliy Sharqning eng mashhur shoirlaridandir. • U 1498- yilda Iroqning Karbalo shahrida tug'ilgan.

Karbalo dasht i haqida • Payg'ambarimizning nabirasi Imom Husayn Karbalo dashtida shahid bo'lgani sababli bu yurt juda mashhur bo'lib ketgan. Shoira Uvaysiy bu haqdagi dostonini “Karbalonoma” deb atagan edi.

M a d h • Zamonamizning taniqli shoiri E. Vohidovning “Fuzuliy haykali qoshida” she'rida shunday misralar bor: Yellar, bir daqiqa to'xtang esishdan, Sernavo bulbullar, sayramang biroz. Karbalo dashtida yayov kezishdan Charchab tin olmoqda Fuzuliy ustoz.

Fuzuliy

15.08.2023

0

387.0927734375 KB

Похожие