logo

gap. Gap tasnifi. kesim

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

1131.1416015625 KB
“	G	A	P	. G	A	P	 T	A	S	N	I	F	I	. K	E	S	I	M	”   REJA:
I. KIRISH.  GAP. GAPNING ASOSIY BELGILAR. GAP TASNIFI.
II. ASOSIY QISM:
1. GAPNING IFODA MADSADIGA KO’RA TURLARI.
2. GAPNING TUZILISHIGA KO’RA TURLARI.
3. KESIM.
III. XULOSA. MAKTAB DARSLIKLARI VA OLIY TA’LIM DARSLIKLARIDA KESIMNING IFODALANISHI.  GAP
SO‘Z YOKI SO‘ZLAR VOSITASIDA ANGLASHILGAN FIKR  GAP  DEYILADI.  8-SINF, 2017
• G A P  – ENG MUHIM TIL BIRLIGI, CHUNKI TILNING ASOSIY VAZIFASIGA – FIKR BILDIRISHGA GAP BILAN ERISHILADI. 
• GAP HAM BOSHQA SINTAKTIK BIRLIKLAR QATORI SUPERSEGMENT LISONIY BIRLIK: MIYANING TIL XOTIRASI 
MARKAZIDA GAPNING QOLIPLARI MAVJUD. GAPNING BOSH QOLIPI IKKI A'ZODAN, ANIQROG‘I – IKKI SINTAKTIK 
BO‘LAKDAN IBORAT BO‘LADI; BU SINTAKTIK BO‘LAKLAR UCHUN QURILISH ASHYOSI BO‘LIB BIRINCHI NAVBATDA 
LEKSEMASHAKL XIZMAT QILADI. DEMAK, TIL QURILISHI BIRLIKLARI ORASIDAGI IERARXIYA BU YERDA 
LEKSEMASHAKL BILAN GAP ORASIDA MAVJUD.   SH.RAHMATULLAYEV “HOZIRGI O’ZBEK ADABIY TILI” TOSHKENT 
“UNVERSITET” 2006  GAP TASNIFI
TUZILISHIGA KO’RA 
TURLARI
IFODA MAQSADIGA 
KO’RA TURLARI HIS-HAYAJONNING 
ISHTIROKIGA KO’RA 
TURLARI  GAPNING IFODA MAQSADIGA KO’RA TURLARI
• NUTQIMIZDA GAPLAR QUYIDAGI MAQSADLARDAN BIRI 
UCHUN ISHLATILADI: 
1) XABAR BERISH; 
2) SO‘RASH, ANIQLASH; 
3) BUYURISH, UNDASH; 
4) ISTAK, XOHISH BILDIRISH. 
• SHU SABABLI GAPNING IFODA MAQSADIGA KO‘RA DARAK GAP,   	SO‘ROQ GAP, BUYRUQ GAP, ISTAK GAP  TURLARI 
AJRATILADI.  IFODA MAQSADIGA KO’RA 
GAP TURLARIIstak gap So’roq gapDarak gap
Buyruq gap  GAPNING TUZILISHIGA KO’RA TURLARI
• BIR XABARNI IFODALOVCHI GAP  SODDA GAP  HISOBLANADI. BIRDAN ORTIQ XABARNI YAXLITLASHTIRIB 
IFODALAYDIGAN GAP  QO‘SHMA GAPDIR . 
• SODDA GAPDA SHAKLLANGAN (ZAMON, SHAXS-SON, MAYL, TASDIQ-INKOR BELGISIGA EGA BO‘LGAN) 
KESIM BITTA, QO‘SHMA GAPDA BIRDAN ORTIQ BO‘LADI. MASALAN:
• 1. UNUTILISH BILAN NODIR ASARLAR O‘LMAYDI. YOZUVCHINING YOLG‘ONI VA LAGANBARDORLIGI 
TUTURUQSIZ KITOBNING UMRINI UZAYTIRA OLMAYDI. (ONORE DE BALZAK)  2. KITOB O‘Z YARALISHIDA 
HECH QACHON SAN’AT ASARI BO‘LMAYDI: U SAN’AT ASARIGA AYLANADI. 	
(GONKUR)  3. SAVOL – KUMUSH, 
JAVOB – OLTIN. 	
(MAQOL)   4. KO‘P BILGAN OZ SO‘ZLAR, OZ BO‘LSA HAM, SOZ SO‘ZLAR.  SODDA GAP QO’SHMA GAPTUZILISHIGA 
KO’RA GAP 
TURLARI  KESIM
• KESIM IFODALANISHIGA KO‘RA  FE’L KESIM  VA  OT KESIM GA AJRALADI. FE’L KESIM SOF FE’L VA BA’ZAN 
RAVISHDOSH BILAN IFODALANADI: 1. HASAD BILAN G‘AZAB IKKI QANOT BO‘LIB HARAKATGA KELSA, TOZA 	
VA CHIROYLI HAYOTLARNI 	XIRA VA KUDURATLI QILIB YUBORADI. 	(ABU RAYHON BERUNIY)
 2. 	ISHNING 	
BOSHI 
– 	BOSHLANGUNCHA. 
•	
ESLATMA:  -	GUNCHA  QO‘SHIMCHASINI OLGAN RAVISHDOSHGINA KESIM BO‘LIB KELISHI MUMKIN. 
FE’LDAN BOSHQA SO‘Z TURKUMLARI (OT, SIFAT, SON, OLMOSH, RAVISH, TAQLID SO‘Z) BILAN, SHUNINGDEK, 
FE’LNING HARAKAT NOMI SHAKLI BILAN IFODALANGAN KESIM OT KESIM DEYILADI  • KESIMLAR TUZILISHIGA KO‘RA IKKI XIL BO‘LADI: SODDA KESIM VA MURAKKAB KESIM. BIR SO‘Z BILAN 
IFODALANGAN KESIM  SODDA KESIMDIR : PAXTA VA TILLADAN YURT 	BEZANADI . 	ROST 	GAPIR. 	
(O‘.HOSHIMOV). HAQIQAT 	ACHCHIQ. 
 BIRDAN ORTIQ SO‘ZDAN IBORAT KESIM  MURAKKAB KESIM 
DEYILADI: 1. 	
O‘ZBEKISTON – 	KELAJAGI BUYUK DAVLAT	.   2. 	SADAFDAN INJU, ILONDAN ZAHAR HOSIL 	
BO‘LDUG‘I KABI ROSTLIKDAN FOYDA, XIYONATDAN ZARAR 	HOSIL BO‘LUR	. (A.AVLONIY)
 3. 	TO‘Y – BAHOR 	
KELGANDA
. 4. 	HAMMA GAP – 	MENING YO‘QLIGIMDA.  YORDAMCHI SO‘ZLAR (KO‘MAKCHI FE’L, BOG‘LAMA, 
NISBIY SO‘Z VA B.) HAM MURAKKAB KESIMNI SHAKLLANTIRADI.
• OT KESIM TARKIBIDA KELIB, UNI EGA BILAN BOG‘LOVCHI SO‘Z 	
BOG‘LAMA    DEYILADI; 	EDI, EKAN, EMISH, 	
BO‘LMOQ, HISOBLANMOQ, SANALMOQ, KERAK, ZARUR, DARKOR, LOZIM
  KABI SO‘ZLAR BOG‘LAMA 
VAZIFASIDA QO‘LLANADI.  • KENGAYGAN BIRIKMA VA IBORA YAXLIT HOLDA BITTA GAP BO‘LAGI BO‘LIB KELADI VA O‘Z ICHIDA BOSHQA BO‘LAKLARGA 
AJRATILMAYDI. SHUNING UCHUN ULAR MURAKKAB KESIM HISOBLANADI: 1. DADAM 	QO‘LI OCHIQ EDILAR	. 2. 	ULAR BESH KISHIDAN 	
IBORAT EDI.
• QUYIDAGI HOLLARDA OT KESIM VA EGA ORASIDA TIRE QO‘YILADI: 
• 1. OT KESIM KESIMLIK QO‘SHIMCHASISIZ YOKI BOG‘LAMASIZ QO‘LLANGANDA: 	
TINCHLIK – FAROVON HAYOT MANBAYI. MENING 	
AYTADIGAN GAPIM – SHU. UCH KARRA UCH – TO‘QQIZ. MAQSADIMIZ – O‘QISH. 
•
ESLATMA.  1. OT KESIM SIFAT, RAVISH VA TARTIB SON BILAN IFODALANGANDA TIRE QO‘LLANMAYDI: 	1. VATANIMIZ 	GO‘- ZAL. 	2. 	
KO‘RMAGAN YERNING CHUQURI KO‘P. 3. BIZNING SINFIMIZ SAKKIZINCHI.  
2. EGA KO‘RSATISH OLMOSHI BILAN IFODALANGANDA: 	BU – 	
SIZ UCHUN KATTA SINOV. 	ESLATMA.
 AGAR EGA BILAN OT KESIM ORASIDA 	HAM  YORDAMCHISI BO‘LSA, TIRE QO‘LLANMAYDI: 	BULAR 	
HAM A’LOCHI. MENING OPAM HAM TALABA. SHARIFA HAM TO‘QUVCHI.  XULOSA
MAKTAB DARSLIKLARIDA GAP, GAP TASNIFI HAMDA KESIM MAVZULARIGA QISQACHA TA’RIFLAR 
KELTIRILGAN. SHU QOIDALARGA ASOSLANGAN MASHQ VA TOPSHIRIQLAR HAM KELTIRIB O’TILGAN. OLIY 
TA’LIM DARLIKLARIDA ESA ANCHA KENH VA BATAFSIL YORITILGAN. HAR BIR GAP BO’LAGI ALOHIDA KO’RIB 
CHIQILGAN.  FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. 8-SINF. TOSHKENT “MA’NAVIYAT” 2017 MUHAMMADJON QODIROV, HAMID NE’MATOV, MUHABBAT 
ABDURAIMOVA, RA’NO SAYFULLAYEVA, BAXTIYOR MENGLIYEV
2. SHAVKAT RAHMATULLAYEV “HOZIRGI O’ZBEK ADABIY TILI”. TOSHKENT “UNIVERSITET” . 2006  E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

“ G A P . G A P T A S N I F I . K E S I M ”

REJA: I. KIRISH. GAP. GAPNING ASOSIY BELGILAR. GAP TASNIFI. II. ASOSIY QISM: 1. GAPNING IFODA MADSADIGA KO’RA TURLARI. 2. GAPNING TUZILISHIGA KO’RA TURLARI. 3. KESIM. III. XULOSA. MAKTAB DARSLIKLARI VA OLIY TA’LIM DARSLIKLARIDA KESIMNING IFODALANISHI.

GAP SO‘Z YOKI SO‘ZLAR VOSITASIDA ANGLASHILGAN FIKR GAP DEYILADI. 8-SINF, 2017 • G A P – ENG MUHIM TIL BIRLIGI, CHUNKI TILNING ASOSIY VAZIFASIGA – FIKR BILDIRISHGA GAP BILAN ERISHILADI. • GAP HAM BOSHQA SINTAKTIK BIRLIKLAR QATORI SUPERSEGMENT LISONIY BIRLIK: MIYANING TIL XOTIRASI MARKAZIDA GAPNING QOLIPLARI MAVJUD. GAPNING BOSH QOLIPI IKKI A'ZODAN, ANIQROG‘I – IKKI SINTAKTIK BO‘LAKDAN IBORAT BO‘LADI; BU SINTAKTIK BO‘LAKLAR UCHUN QURILISH ASHYOSI BO‘LIB BIRINCHI NAVBATDA LEKSEMASHAKL XIZMAT QILADI. DEMAK, TIL QURILISHI BIRLIKLARI ORASIDAGI IERARXIYA BU YERDA LEKSEMASHAKL BILAN GAP ORASIDA MAVJUD. SH.RAHMATULLAYEV “HOZIRGI O’ZBEK ADABIY TILI” TOSHKENT “UNVERSITET” 2006

GAP TASNIFI TUZILISHIGA KO’RA TURLARI IFODA MAQSADIGA KO’RA TURLARI HIS-HAYAJONNING ISHTIROKIGA KO’RA TURLARI

GAPNING IFODA MAQSADIGA KO’RA TURLARI • NUTQIMIZDA GAPLAR QUYIDAGI MAQSADLARDAN BIRI UCHUN ISHLATILADI: 1) XABAR BERISH; 2) SO‘RASH, ANIQLASH; 3) BUYURISH, UNDASH; 4) ISTAK, XOHISH BILDIRISH. • SHU SABABLI GAPNING IFODA MAQSADIGA KO‘RA DARAK GAP, SO‘ROQ GAP, BUYRUQ GAP, ISTAK GAP TURLARI AJRATILADI.