logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Общий
  4. GEOGRAFIYA NIMANI O‘RGANADI

GEOGRAFIYA NIMANI O‘RGANADI

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

6690.392578125 KB
Скачать
GEOGRAFIYA N IMAN I O‘RGAN ADI? Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм Geografi y a v a uning t armoqlari haqida t ushuncha. Geografiya juda qadimgi fan. Qadimgi yunon olimi Eratosfen kitob yozib, uni « Geografi k a» deb atagan. Yunoncha «ge» – Yer, «grafo» – yozaman degan ma’noni bildiradi. Binobarin, «Geografiya» so‘zi «Yerni tasvirlab yozaman», «Yerning tasviri» degan ma’nolarni anglatadi. Geografiya Yer yuzining tabiati, aholisi, uning xo‘jaligini, insonning tabiatdan foydalanish va uni muhofaza qilish masalalarini o‘rganadigan fandir. Geografiya bilan shug‘ullanadigan kishilarni geografl ar deb ataymiz. Uzoq vaqtgacha geograflar Yer yuzi tabiatini, aholisi va mamlakatlarning xo‘jaligini tasvirlab yozish bilan shug‘ullanib kelishdi. Geograf-sayyohlar yangi yerlarni, dengiz va okeanlarni kashf qilishdi. Biroq Yer yuzini tasvirlash, sayyoramizning kattaligini aniqlash, xaritasini tuzish uchun bir necha ming yillar kerak bo‘ldi. Geografiya fani rivojlanib borgan sari unda ikkita asosiy yo‘nalish: t abiiy geografi y a va ijt imoiy - iqt isodiy geografi y a vujudga keldi. Tabiiy geografi y a Ijt imoiy -iqt isodiy geografi y a Geografi y a Siz, 5-sinfda tabiiy geografiyaning juda muhim bo‘limi — «Tabiiy geografiya boshlang‘ich kursi»ni o‘rganasiz. Tabiiy geografi y ani o‘rganishning ahamiy at i. Tabiiy geografiya Yer yuzi tabiatining holati, uning o‘zgarishi, ro‘y beradigan tabiiy hodisalarni, tabiatdan foydalanganda nimalarga e’tibor berish zarurligini o‘rganadi. Shuning uchun Siz, aziz o‘quvchilar, tabiiy geografiyani boshdanoq puxta o‘rganishga harakat qiling. Inson yashashi uchun zarur bo‘lgan hamma narsani – havo va suvni, oziq-ovqat va foydali qazilmalarni tabiatdan oladi. U uy-joylar, zavodlar, shaharlar quradi, konlarni ochadi, g‘alla, paxta va boshqa ekinlar ekadi, bog‘lar b а rpo qiladi, chorva mollarini boqadi. Tabiat boyliklaridan unumli foydalanish, uni avaylab asrash uchun esa, albatta, geografiya fanini juda yaxshi bilish zarur. Tabiiy geografiya Yer yuzi yoki uning biror joyi tabiatiga ta’rif berish bilan chegaralanmaydi. Tabiiy geografiya sayyoramiz tabiatining nima uchun xilma-xil ekanligi sabablarini tushuntiradi. Masalan, cho‘l zonalarida yog‘ingarchilikning kam, tog‘li hududlarda esa aksincha, ko‘p bo‘lishini; tog‘lar ustida jazirama yozda ham qor erimasligini; ayrim joylarda yil bo‘yi ob-havo bir xil – issiq bo‘lishini; boshqa hududlarda esa to‘rtta fasl aniq almashinib turishini tushuntirib beradi. Shuningdek, tabiat «kambag‘allashib» ketmasligi, ifloslanmasligi, yerlarni sho‘r bosib, tuproq unumdorligi pasaymasligi, daryolar qurib qolmasligi uchun tabiatdan, uning boyliklaridan qanday foydalanish kerak, qanday ishlarni amalga oshirish zarur, degan savollarga ham javob beradi. « Tabiiy geografi y a boshlang‘ich k ursi» da nimalar o‘rganiladi? Siz, Yer yuzi tabiatining asosiy umumiy qonuniyatlarini bilib olasiz, tabiatni, unda ro‘y beruvchi hodisalarni eng oddiy kuzatish usullarini o‘rganasiz. «Tabiiy geografiya boshlang‘ich kursi» Sizni 6- sinfda o‘rganiladigan materiklar va okeanlar tabiiy geografiyasini oson o‘zlashtirishga tayyorlab boradi. Qo‘lingizdagi ushbu darslik yettita bobdan iborat. Har bir bobdan muayyan bilimlarni egallaysiz. Geografik xaritalar bobini o‘qib, globus va xaritada Yer yuzasining katta qismlari qanday qilib tasvirlanishini bilib olasiz va ulardan qanday foydalanish mumkin, degan savolga javob beradigan bo‘lasiz. Tayanch so‘z va tushunchalar Geografiya Ijtimoiy-iqtisodiy geografiya Geograf Tabiatni muhofaza qilish Tabiiy geografiya Yer 1. «Geografiya» so‘zining ma’nosini ayting. 2. Geografiya nimani o‘rganadi? 3. Geografiya qanday yo‘nalishlarga bo‘linadi? 4. Tabiiy geografiya nimani o‘rganadi? 5. Geografik bilimlarni o‘rganish inson uchun nimaga kerak? 6. Ob-havo va tabiatning boshqa hodisalarini kuzatishni boshlang. Buning uchun «20.. - yil uchun ob-havoni kuzatish daftari»ni tuting. Daftarning birinchi betiga ob- havo hodisalarining shartli belgilarini chizib oling. 20.. -yil ...... oyi uchun ob-havo taqvimi. • Ob-havo hodisalarining shartli belgilari • 7. Daftarni ko‘ndalangiga qo‘yib, quyidagi jadvalni chizing. Shundan keyin har kuni ob-havoni kuzatib, jadvalni to‘ldirib boring. Ma’lumot bo‘lmasa, o‘sha ustun ochiq qoladi. Kun, sana Soat Havo harorati °C hisobida Havo bosimi, simob ustuni mm his. Shamol Bulut- lilik Bulut turi Yog‘in turi Tabiat- dagi boshqa hodi- salarKuza- tilgani O‘rta- cha yo‘na- lishi tezligi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 05.09 13.00 +28 — 718 Sh — — — — © Foydalanilgan adabiyotlar: • P.Gulyamov, R.Qurbonniyozov, M.Avezov, N.Saidova – Geografiya (Tabiiy geografiya boshlang‘ich kursi), umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik, Toshkent – “Mitti Yulduz” – 2020 GEOGRA FIYA N IMA N I O‘RGAN A DI?

GEOGRAFIYA N IMAN I O‘RGAN ADI? Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

Geografi y a v a uning t armoqlari haqida t ushuncha. Geografiya juda qadimgi fan. Qadimgi yunon olimi Eratosfen kitob yozib, uni « Geografi k a» deb atagan.

Yunoncha «ge» – Yer, «grafo» – yozaman degan ma’noni bildiradi. Binobarin, «Geografiya» so‘zi «Yerni tasvirlab yozaman», «Yerning tasviri» degan ma’nolarni anglatadi.

Geografiya Yer yuzining tabiati, aholisi, uning xo‘jaligini, insonning tabiatdan foydalanish va uni muhofaza qilish masalalarini o‘rganadigan fandir.

Geografiya bilan shug‘ullanadigan kishilarni geografl ar deb ataymiz. Uzoq vaqtgacha geograflar Yer yuzi tabiatini, aholisi va mamlakatlarning xo‘jaligini tasvirlab yozish bilan shug‘ullanib kelishdi.

Похожие

Antropologiya nimani o‘rgatadi
Geografiya ta’limida interfaol metodlar
Tabiiy geografiya ta'limi muammolari
Rangli metallurgiya. 8-sinf. Geografiya
Jahon iqtisodiy geografiya kursini oʻqitish metodikasi