IQTISODIY IJTIMOIY HUQUQLAR

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

5666.015625 KB

Скачать

Reja:

1.Iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar tizimi.

2.Bilim olish huquqi.

3. O’rta maxsus, kasb-hunar ta’lim davlat ta’lim standartlari.

4. Iqtidorli bolalar va iste’donli yoshlar, ularning ilm olishini qollab quvatlovchi va
rahbarlantiruvchi jamoat tashkilotlari.

IQTISODIY VA IJTIMOIY
HUQUQLAR

Iqtisodiy va ijtimoiy hu quqlar fuqarolarning nor mal turmush kechirishini ta'minlovchi, yashash uchun
ma'lum darajada o'zi-ning moddiy va ma'naviy ehtiyojini qondiruvchi huquqlardir.

Fuqarolarning iqtisodiy va ijtimoiy sohadagi huquqlari O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiya-sining IX bob,
36—42-moddalarida ko'rsatilgan bo'lib, ular:

— shaxslarning mulkdor bo'lish huquqi;

— mehnat qilish, erkin kasb tanlash huquqi;

— adolatli mehnat sharoitlarida ishlash, ishsizlik-dan himoyalanish huquqi;

— dam olish huquqi;

— qariganda, mehnat layoqatini yo'qotganda iqtisodiy ta'minot olish huquqi;

— malakali tibbiy xizmatdan foydalanish huquqi;

— bilim olish huquqi;

— ilmiy va texnikaviy ijod erkinligi, madaniyat yutuqlaridan foydalanish huquqlaridan iborat.

Davlatimizda o'tkazilayotgan iqtisodiy islohotlar, bozor iqtisodiyoti,
tadbirkorlikka keng yo'l ochish, mulkchilikning turli xil shakllarini
muhofaza qilish natijasida davlatimiz bu huquqlarning amalga
oshishi-ni tobora kengroq kafolatlab bormoqda.

Mulkdor bo'lish huquqi — O'zbekiston Res-publikasi
Konstitutsiyasining 36-moddasiga ko'ra: Har bir shaxs mulkdor
bo'lishga haqli. Bankka qo'yilgan omonatlar sir tutilishi va meros
huquqi qonun bilan kafolatlanadi. Mulkdor bo'lish huquqi, mulk bilan
bog'liq shaxsiy va tadbirkorlikka oid bo'lgan muno-sabatlarning
barchasi O'zbekiston Respublikasi Fuqarolik Kodeksi bilan tartibga
solinadi. O'zbekiston Respublikasi Fuqarolik Kodeksining birinchi
qismi 1995-yil 11-dekabrda va 1996-yil 29-avgustda ushbu
Kodeksning ikkinchi qismi tasdiqlandi va 1997-yilning 1-mart kunidan
boshlab kuchga kirdi.

Mulk huquqi — shaxsning o'ziga qarashli mol-mulkka o'z xohishi bilan
va o'z manfaatlarini ko'zlab egalik qilish, undan foydalanish va uni
tasarruf etish, shuningdek o'zining mulk huquqini, kim tomonidan
bo'lmasin, har qanday buzilishini bartaraf etishni talab qilish
huquqidan iboratdir. Mulk huquqi muddat-sizdir.

Fuqarolik Kodeksida — O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga
amal qilgan holda, mulkning o'tmishda sobiq ittifoq davrida
mulkchilikka bo'lgan davlat monopoliyasiga barham berildi.

FKning 167-moddasiga binoan mulk shakllari xususiy mulk va
ommaviy mulkka bo'linadi. Sobiq ittifoq davridagi qonunlarda
fuqarolar faqat shaxsiy

mulklar — uy-ro'zg'or buyumlari, shaxsiy iste'mol mollari, yordamchi
xo'jalik asbob-uskunalari, turar joy, mehnat jamg'armasi bo'lishi
mumkin edi.

Ishbilarmonlik bilan shug'ullanishga va xususiy mulk egasi bo'lishga
yo'l qo'yilmas edi. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, Fuqarolik
Kodeksi va O'zbekiston Respublikasining «Mulkchilik to'g'risi-da»gi
Qonuni fuqarolarning xususiy mulkka ega bo'lish huquqini
mustahkamlaydi.

Konstitutsiyaning XII bobi «Jamiyatning iqtisodiy negizlari» deb
nomlanib, unda bozor iqtisodiyotining negizini xilma-xil shakllardagi
mulk tashkil etishi, xususiy mulk boshqa mulk shakllari kabi daxlsiz va
davlat himoyasida ekanligi hamda mulkdor mulkiga o'z xohishicha
egalik qiladi, undan foydalanadi va uni tasarruf etadi deb belgilangan.
Lekin asosiy Qonunimizga binoan, mulkdor o'z mulkidan
foydalanishda ekologik muhitga zarar yetkazmasligi, fuqarolar, yuridik
shaxslar va davlatning huquqlarini hamda qonun bilan
qo'riqlanadigan manfaatlarini buzmasligi shart.

O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 37-moddasiga binoan
har bir shaxs mehnat qilish, erkin kasb tanlash, adolatli mehnat
sharoitlarida ishlash va qonunda ko'rsatilgan tartibda ishsizlikdan
himoyala-nish huquqiga egaligi, dam olish huquqi (38-modda),
ijtimoiy ta'minot olish (39-modda), malakali tibbiy xizmatdan
foydalanish (40-modda) huquqlari belgi langan va kafolatlangan.

Inson va fuqarolarning bu huquqlari o'rta maxsus, kasb-hunar ta'lim
muassasalarida o'tiladigan «Davlat va huquq asoslari» fanining
huquq sohalarida keng va atroflicha o'rganiladi.

O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 41-mod-dasida,

«Har kim bilim olish Bilim olish huquqi huquqiga ega. Bepul umumiy
ta'lim olish davlat tomonidan kafolatlanadi. Maktab ishlari davlat
nazo-ratidadir» deb belgilab qo'yilgan.

Bilim olish huquqi shaxsning asosiy huquqlaridan hisoblanib, ushbu
huquqni aniq va to'liq amalda bajarilishiga 1997-yil 29-avgustda
qabul qilingan «Ta'lim to'g'risida» hamda «Kadrlar tayyorlash milliy
dasturi» to'g'risidagi O'zbekiston Respublikasining qonunlari huquqiy
kafolat bo'lib xizmat qilmoqda.

Konstitutsiyadagi bilim olish huquqining muhim qoidalarini amalga
oshirishda O'zbekiston Respublikasi Prezidentining «Ta'lim-tarbiya va
kadrlar tayyorlash tizimini tubdan isloh qilish, barkamol avlodni
voyaga yetkazish to'g'risida»gi farmoni, Vazirlar Mahka-masining
1998-yil 5-yanvar 4-sonli «Uzluksiz ta'lim tizimini darsliklar va o'quv
adabiyotlar bilan ta'minlashni takomillashtirish to'g'risida»gi Qarori,
1998-yil 5-yanvar 5-sonli «Uzluksiz ta'lim tizimi uchun davlat ta'lim
standartlarini ishlab chiqish va joriy etish to'g'risida»gi Qarori alohida
ahamiyat kasb etadi.

Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 16-oktabrdagi 400-sonli Qarori bilan
«O'rta maxsus, kasb-hunar ta'li-mining davlat ta'lim standartlari»
tasdiqlandi va bugungi kunda ta'lim muassasalarida qo'llanilmoqda.
Davlat ta'lim standartlari ta'limga davlat tomo nidan qo'yiladigan
talablarni bildiradi. O'rta maxsus, kasb-hunar ta'limining davlat
standartlari — akademik litseylar va kasb-hunar kollejlari
o'quvchilarining umumta'lim fanlari bo'yicha majburiy o'quv yukla-
masi hajmini, bitiruvchilar saviyasiga qo'yiladigan ta
lablarni belgilab
beradi.

O'MKHT standartlarining joriy etilishi quyidagi maqsadlarni ko'zlaydi:

• O'MKHTning yuksak sifatini hamda mamlakatda amalga
oshirilayotgan chuqur iqtisodiy va ijtimoiy

islohotlarni, rivojlangan demokratik davlat barpo etish talablariga
javob beruvchi raqobatbardosh kadrlar tayyorlanishini ta'minlash;

IQTISODIY IJ TIMOIY HUQUQLAR

Reja: 1.Iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar tizimi. 2.Bilim olish huquqi. 3. O’rta maxsus, kasb-hunar ta’lim davlat ta’lim standartlari. 4. Iqtidorli bolalar va iste’donli yoshlar, ularning ilm olishini qollab quvatlovchi va rahbarlantiruvchi jamoat tashkilotlari.

IQTISODIY VA IJTIMOIY HUQUQLAR Iqtisodiy va ijtimoiy hu quqlar fuqarolarning nor mal turmush kechirishini ta'minlovchi, yashash uchun ma'lum darajada o'zi-ning moddiy va ma'naviy ehtiyojini qondiruvchi huquqlardir. Fuqarolarning iqtisodiy va ijtimoiy sohadagi huquqlari O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiya-sining IX bob, 36—42-moddalarida ko'rsatilgan bo'lib, ular: — shaxslarning mulkdor bo'lish huquqi; — mehnat qilish, erkin kasb tanlash huquqi; — adolatli mehnat sharoitlarida ishlash, ishsizlik-dan himoyalanish huquqi; — dam olish huquqi; — qariganda, mehnat layoqatini yo'qotganda iqtisodiy ta'minot olish huquqi; — malakali tibbiy xizmatdan foydalanish huquqi; — bilim olish huquqi; — ilmiy va texnikaviy ijod erkinligi, madaniyat yutuqlaridan foydalanish huquqlaridan iborat.

Davlatimizda o'tkazilayotgan iqtisodiy islohotlar, bozor iqtisodiyoti, tadbirkorlikka keng yo'l ochish, mulkchilikning turli xil shakllarini muhofaza qilish natijasida davlatimiz bu huquqlarning amalga oshishi-ni tobora kengroq kafolatlab bormoqda. Mulkdor bo'lish huquqi — O'zbekiston Res-publikasi Konstitutsiyasining 36-moddasiga ko'ra: Har bir shaxs mulkdor bo'lishga haqli. Bankka qo'yilgan omonatlar sir tutilishi va meros huquqi qonun bilan kafolatlanadi. Mulkdor bo'lish huquqi, mulk bilan bog'liq shaxsiy va tadbirkorlikka oid bo'lgan muno-sabatlarning barchasi O'zbekiston Respublikasi Fuqarolik Kodeksi bilan tartibga solinadi. O'zbekiston Respublikasi Fuqarolik Kodeksining birinchi qismi 1995-yil 11-dekabrda va 1996-yil 29-avgustda ushbu Kodeksning ikkinchi qismi tasdiqlandi va 1997-yilning 1-mart kunidan boshlab kuchga kirdi.

IQTISODIY IJTIMOIY HUQUQLAR

15.08.2023

0

5666.015625 KB

Похожие