ISHLAB CHIQARISH KORXONALARDA BOSHQARUV TIZMINI TAKOMILLASHTIRISH ORQALI SAMADARORLIKNI OSHIRISH YO’LLARI

Загружено в:

16.03.2024

Скачано:

0

Размер:

337.2421875 KB

Скачать

MAVZU: ISHLAB CHIQARISH KORXONALARDA
BOSHQARUV TIZMINI TAKOMILLASHTIRISH
ORQALI SAMADARORLIKNI OSHIRISH
YO’LLARI
REJA:
ISHLAB CHIQARISH KORXONALARDA BOSHQARUV TIZMINI TAKOMILLASHTIRISH
ORQALI SAMADARORLIKNI OSHIRISH YO’LLARI
BOSHQARUV TIZMINI TAKOMILLASHTIRISH
BOSHQARUV TIZMIDA SAMADARORLIKNI OSHIRISH YO’LLARI

Korxonani boshqarish tuzilmasini tashkil etish boshqariladigan va
boshqariladigan qismlarga bo'linadi, bu erda menejer bu direktsiya,
menejer va axborot bo'limi (ma'muriy va boshqaruv apparati deb ham
yuritiladi), boshqariladigan qismi esa ishlab chiqarish jarayoni bilan
shug'ullanadigan tashkiliy bo'limlardir. Tashkilotning muvaffaqiyati ikkala
tarkibiy qismni to'g'ri muvofiqlashtirishda bo'ladi.
Korxonani boshqarish tizimini tashkil etish masalasini tushunish uchun
uning maqsadlarini aniqlash kerak. Ular har xil bo'lishi mumkin, ammo
ular to'rtta asosiy bloklarga birlashtirilgan:
• Iqtisodiy - sotishni ko'paytirish va korxona foydasini oshirishga
qaratilgan.
• Ishlab chiqarish va tijorat - iqtisodiy maqsadni, shartnomaviy
majburiyatlarni va boshqalarni ta'minlashga qaratilgan mahsulotni
ishlab chiqarish va sotishning ma'lum hajmini amalga oshirish.

,
Boshqaruv qarorlarini ishlab chiqish jarayonini tashkil etish maqsadlar,
resurslar, bajaruvchilar, muddatlar, texnologiyalar va makonda, shuningdek,
ulaming bajarilishini muvofiqlashtirish va nazorat qilishni, qarorni ishlab
chiqish bo'yicha kompleks ishlami o'z ichiga oladi. U shuningdek, quyidagi
jihatlami o'zida namoyon etadi: 1) texnologiya elementlari va tashkil etishni
anglash jarayonini fikran tasavvur qilish; 2) qaror sifatiga bo'lgan talabni
qayd etish; 3) qaromi ishlab chiqish jarayonida operatsiyalar va bosqichlar
tuzilmasi hamda sonini aniqlasb; 4) qarorni ishlab chiqishning blok-sxemasi
(algoritmi)ni isblab chiqish; 41 S) o'zSlruvchi tashqi muhitnins parametrllrini
VI boahqlruv qarori obyekti (parametr, muammo)ni tahlil etish VI blshorat
qilish hamda uni iqtisodiy Isoslaab; 6) qaroming bajarilishini tashkil etish.

,
Ishlab chiqarish va tijorat - iqtisodiy maqsadni, shartnomaviy
majburiyatlarni va boshqalarni ta'minlashga qaratilgan mahsulotni
ishlab chiqarish va sotishning ma'lum hajmini amalga oshirish.
• Ilmiy-texnik - mahsulotning zarur texnik tavsiflarini olishga
qaratilgan bo'lib, sifatni yaxshilashga, shuningdek texnologik
takomillashtirish natijasida mahsuldorlikni oshirishga qaratilgan.
• Ijtimoiy - ijro etuvchi xodimlarning ehtiyojlarini qondirishga
qaratilgan.
Iqtisodiy maqsad ustun, qolgan uchtasi esa shu maqsadda ishlaydi, bir-
birini to'ldiradi.

Shu bilan birga, bugungi kunda davlat korxonalariga o‘z
vazifalarini to‘liq bajarish va mamlakatni ijtimoiy-
iqtisodiy va texnologik rivojlantirishga ko‘maklashish
imkonini bermaydigan qator muammolar mavjud.
Xususan:
birinchidan , korporativ boshqaruv jarayonida davlat
korxonalarining boshqaruv organlarida ijro etuvchi
hokimiyatning sohaviy komplekslari va davlat boshqaruvi
organlari rahbarlari ishtiroki oqibatida yuzaga keladigan
manfaatlar to‘qnashuvining mavjudligi;
ikkinchidan , davlat korxonalarida optimal boshqaruv
qarorlari qabul qilish, moddiy-texnika, moliyaviy va
mehnat resurslaridan oqilona va samarali foydalanishni
ta’minlovchi investitsiyaviy jarayonlarni boshqarishning
yo‘lga qo‘yilgan tizimi mavjud emasligi;
uchinchidan , korporativ boshqaruvning shaffof emasligi,
davlat korxonalarining moliyaviy va xo‘jalik faoliyatini
muntazam tahlil qilish, ularga yuklatilgan vazifa va
funksiyalarning bajarilishi va natijadorligini samarali
nazorat qilish amaliyotining mavjud emasligi;

,
Davlat korxonalari faoliyatini tashkil etishda keng ko‘lamli o‘zgarishlarni
amalga oshirish, shuningdek, davlat aktivlarining qiymatini va ularni
boshqarish samaradorligini oshirishni ko‘zda tutuvchi davlat korxonalarini
transformatsiya qilish dasturlarini amalga oshirishning xalqaro tajribasi
ma’lumot uchun qabul qilinsin. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi
Loyiha boshqaruvi milliy agentligi, Moliya vazirligi, Xususiylashtirilgan
korxonalarga ko‘maklashish va raqobatni rivojlantirish davlat qo‘mitasining
quyidagilarni nazarda tutuvchi 2018 — 2020 yillarda ustav fondida davlat
ulushi ustuvor bo‘lgan davlat korxonalari va boshqa yuridik shaxslarni
transformatsiya qilish dasturini (keyingi o‘rinlarda — Dastur) amalga oshirish
to‘g‘risidagi taklifiga rozilik berilsin: boshqaruv xodimlariga yuklatilgan
vazifalarning sifatli va o‘z vaqtida bajarilishi uchun ularning mas’uliyatini
ta’minlovchi korporativ boshqaruv tizimini joriy etish; davlat korxonalari
faoliyati samaradorligini ta’minlash bo‘yicha tashabbuslarni amalga oshirish;
davlat korxonalari rahbarlari va mutaxassislarining kasbiy ko‘nikmalarini,
jumladan, tegishli tarmoqlar bo‘yicha yetakchi xorijiy korporatsiyalar bilan
tajriba almashinishni tashkil etish orqali rivojlantirish;

,
Korxonalarni boshqarish tuzilmalari
Muvaffaqiyatli bajarish uchun turli xil vakolatlarni talab qiladigan aniqlangan funktsiyalar asosida bitta
shaxsni, bo'limni yoki menejerlar bo'limini ifodalaydigan rahbariyat tarkibi shakllantiriladi. Korxonalarni
boshqarish tizimini tashkil qilish eng maqbul variantni tanlashni nazarda tutadi. Kerakli vakolatlar
doirasidan kelib chiqib, oltita boshqaruv tuzilmasi ajratiladi: Lineer. Bunday tuzilishda boshqaruvni amalga
oshirish xo'jayindan ierarxiyada bo'ysunuvchiga qadar davom etadi. Muhim nuance - buyurtmalar faqat
bitta kishidan keladi. Bitta menejer uchun maqbul ishchilar sonini tanlash juda muhim, ish samaradorligi
bunga bog'liq bo'ladi. Bunday tizim o'zining kamchiliklariga ega, masalan, qarorlarni qabul qilishning
murakkab jarayoni - har qanday harakatlar uchun ma'qullash uchun bo'ysunuvchi barcha yuqori
darajadagi ierarxiyalar bilan bog'lanishlari kerak, natijada hatto eng muhim masalalarga nisbatan sekin
reaktsiya paydo bo'ladi, bunga qo'shimcha ravishda korruptsiya va kanca ham rivojlanib bormoqda.

,Funksional. Korxonani boshqarishni bunday tashkil qilishda bir nechta
bo'limlarga xos bo'lgan funktsiyalar bitta bo'limga yoki bir nechta
boshliqlarning buyruqlarini bajaruvchi shaxsga beriladi. Tuzilmaning
afzalligi - bu ijrochi ishining takrorlanishini to'liq yo'q qilish, kamchilik - bu
buyruqlar birligining etishmasligi, bu murakkablik oshgani sayin ish
jarayonini sekinlashtirishi mumkin.
• Lineer funktsional.Ushbu tuzilma ikkitasini birlashtiradi: malakali
mutaxassislar tomonidan echimlar ishlab chiqiladi, undan so'ng buyruqlar
ierarxiya bo'yicha beriladi.
• Maqsadli dasturiy ta'minot. Korxonada mehnatni tashkil qilishni ushbu
boshqarish bilan har bir alohida loyihaning rahbarlari ajratiladi, shundan
so'ng ular kompaniyaning individual maqsadlariga erishishga qaratilgan
buyruqlar berishadi. Menejer direktor yoki uning o'rinbosaridan topshiriq
oladi, shu bilan birga unga bo'ysunuvchi xodimlar kiradi. Vaqt o'tishi bilan
ushbu bo'limlar ko'pincha mustaqil ichki firmalarga aylantirilmoqda.

,
Korxonani boshqarish tuzilmasini tashkil etish umuman firma faoliyatiga ta'sir
ko'rsatadigan ayrim ijtimoiy qonunlardan tanlanishi kerak. Ushbu qonunlarga
quyidagilar kiradi:
• Ishlab chiqarishning texnik tomoni mohiyatini ochib beradigan texnik-iqtisodiy
qonun insonning texnika va tabiatga bo'lgan munosabatini aks ettiradi.
• Ayrim sinflar o'rtasidagi munosabatlarning mohiyatini ko'rsatadigan ijtimoiy va
ijtimoiy-iqtisodiy qonunlar.
• Huquqiy.
• Kompaniyadagi xodimlar va butun bo'limlar o'rtasidagi munosabatlarning
mohiyatini, ularning o'zaro ta'sirini ko'rsatadigan ijtimoiy-psixologik qonunlar. Bo'lim
tuzilishi mahsulot va mintaqaviy tamoyillarni birlashtiradi. Bu erda asosiy qismlar
ma'lum mustaqillik bilan ta'minlangan, bir-birlari bilan shartnomaviy
munosabatlarga kirishadigan va foyda bilan mustaqil ravishda moliyalashtiriladigan
bo'limlar bo'ladi.

,
Korxonaning ishlab chiqarish salohiyatini kundan-kunga yaxshilashga asosiy
e'tibor qaratish lozim. Doimiy ravishda yo'qotish manbalarini izlash va
topish, ularni minimallashtirish yo'llarini izlash kerak. Bunday tadbirlarni
amalga oshirish korxonaning barcha darajadagi xodimlarini, jumladan, oddiy
ishchilar va mutaxassislarni yo'qotishlarni bartaraf etish ishlariga jalb qilishni
talab qiladi. Biz doimo ishlab chiqarish maydoni, asbob-uskunalar va
xodimlardan maksimal darajada foydalanish haqida g'amxo'rlik qilishimiz,
moddiy va ishlab chiqarish oqimlarini optimallashtirishimiz kerak.
Chiqindilarning eng yomon turi bu inventardir. Ular korxonaning iqtisodiy
ko'rsatkichlariga salbiy ta'sir ko'rsatibgina qolmay, balki ishlab chiqarishni
noto'g'ri boshqarishni, hal etilmagan ishlab chiqarish muammolarini ham
niqoblaydi.

Ishlab chiqarishni tashkil etish — mehnat jarayonida i.ch. re-surslari va mehnat
qurollaridan oqilona foydalanib, belgilangan vazifani bajarish va yuqori
samaradorlikka erishishga qaratilgan chora-tadbirlar majmui. I.ch.t.e. eng ma qul
ʼ
usullarni, zarur asbob-uskunalarni tanlash, turli i.ch. sohalarining mutanosib va
uzluksiz ishlashini ta minlash, ishlab chikarish grafiginit bu-zilishiga yo l
ʼ ʻ
qo ymaslik, korxona va sexlarda i.ch. estetikasi, sanitariyasi, mehnat muhofazasi
ʻ
va texnika xavfsizligi talablariga mos keladigan sharoitlarni yaratish va b. da
namoyon bo ladi. I.ch.t.e. dan maqsad korxona uchun aj-ratilgan moddiy,
ʻ
moliyaviy va mehnat imkoniyatlaridan mumkin qadar yaxshiroq foydalanish, eng
yuqori moliyaviy natijalarga erishishdir.
I.ch.t.e. xalq xo jaligi uchun zarur bo lgan turdagi, sifatdagi, modeldagi mahsulot,
ʻ ʻ
buyumlarni yetkazib berishi, i.ch. ning o sishi harajatlarning kamaytirishi, mehnat
ʻ
sharoitining yaxshilanishi va xodimlarning madaniy-tex-nik darajasini
ta minlashi zarur. Yangi va ishlab chiqarilayotgan mahsulot turlarini tayyorlash
ʼ
ularni moder-nizatsiyalash jarayoni, i.ch. bo g inlarini boshqarish va nazorat
ʻ ʻ
ishlari hamI.ch.t.e. ga kiradi. U mahsulot i.ch. ning barcha bosqichlarini
qamraydi va barcha xususiy vazifalarni umumlashtirib, umumiy tizim harakterini
oladi, pirovardida jamiyat iste molining maksimal qoniqishlarini, ya ni yetarli
ʼ ʼ
i.ch.ni xreil qiladi .

,
Foydalanilgan adabiyotlar
ro'yxati
1. Iqtisodiy ta'limning o'qitish t е xnologiyalari G' Akad е mik S.S. Gulomov taxriri
ostida mualliflar jamoasi. - T.: TGEU, 2005.
2. Kudratov E.O' Korxonaning ishlab chiqarish fondlari samaradorligini oshirish
yo'llari («Fayz» ochiq xissadorlik Xolding kompaniyasi misolida). Toshkent, TDIU,
BMI, 2004.
3. Salimov B.T., Mustafakulov Sh.I. Mikroiqtisodiyot: masalalar, naunalar,
topshiriqlar, testlar. - Т.: « Gi Print», 2010.-244 b.

MAVZU: ISHLAB CHIQARISH KORXONALARDA BOSHQARUV TIZMINI TAKOMILLASHTIRISH ORQALI SAMADARORLIKNI OSHIRISH YO’LLARI REJA: ISHLAB CHIQARISH KORXONALARDA BOSHQARUV TIZMINI TAKOMILLASHTIRISH ORQALI SAMADARORLIKNI OSHIRISH YO’LLARI BOSHQARUV TIZMINI TAKOMILLASHTIRISH BOSHQARUV TIZMIDA SAMADARORLIKNI OSHIRISH YO’LLARI

Korxonani boshqarish tuzilmasini tashkil etish boshqariladigan va boshqariladigan qismlarga bo'linadi, bu erda menejer bu direktsiya, menejer va axborot bo'limi (ma'muriy va boshqaruv apparati deb ham yuritiladi), boshqariladigan qismi esa ishlab chiqarish jarayoni bilan shug'ullanadigan tashkiliy bo'limlardir. Tashkilotning muvaffaqiyati ikkala tarkibiy qismni to'g'ri muvofiqlashtirishda bo'ladi. Korxonani boshqarish tizimini tashkil etish masalasini tushunish uchun uning maqsadlarini aniqlash kerak. Ular har xil bo'lishi mumkin, ammo ular to'rtta asosiy bloklarga birlashtirilgan: • Iqtisodiy - sotishni ko'paytirish va korxona foydasini oshirishga qaratilgan. • Ishlab chiqarish va tijorat - iqtisodiy maqsadni, shartnomaviy majburiyatlarni va boshqalarni ta'minlashga qaratilgan mahsulotni ishlab chiqarish va sotishning ma'lum hajmini amalga oshirish.

Korxonalarni boshqarish tizimi

, Boshqaruv qarorlarini ishlab chiqish jarayonini tashkil etish maqsadlar, resurslar, bajaruvchilar, muddatlar, texnologiyalar va makonda, shuningdek, ulaming bajarilishini muvofiqlashtirish va nazorat qilishni, qarorni ishlab chiqish bo'yicha kompleks ishlami o'z ichiga oladi. U shuningdek, quyidagi jihatlami o'zida namoyon etadi: 1) texnologiya elementlari va tashkil etishni anglash jarayonini fikran tasavvur qilish; 2) qaror sifatiga bo'lgan talabni qayd etish; 3) qaromi ishlab chiqish jarayonida operatsiyalar va bosqichlar tuzilmasi hamda sonini aniqlasb; 4) qarorni ishlab chiqishning blok-sxemasi (algoritmi)ni isblab chiqish; 41 S) o'zSlruvchi tashqi muhitnins parametrllrini VI boahqlruv qarori obyekti (parametr, muammo)ni tahlil etish VI blshorat qilish hamda uni iqtisodiy Isoslaab; 6) qaroming bajarilishini tashkil etish.

ISHLAB CHIQARISH KORXONALARDA BOSHQARUV TIZMINI TAKOMILLASHTIRISH ORQALI SAMADARORLIKNI OSHIRISH YO’LLARI

16.03.2024

0

337.2421875 KB

Похожие