logo

ISHLAB CHIQARISH KORXONALARDA INNAVATSIYON FAOLIYATNI RIVOJLANTIRISHNING XORIJIY TAJRIBASI

Загружено в:

16.03.2024

Скачано:

0

Размер:

1396.548828125 KB
MAVZU; ISHLAB CHIQARISH 
KORXONALARDA INNAVATSIYON 
FAOLIYATNI RIVOJLANTIRISHNING 
XORIJIY TAJRIBASI
RE JA:

ISHLAB CHIQARISH KORXONALARDA INNAVATSIYA

INNAVATSIYON FAOLIYATNI RIVOJLANTIRISHNING 
XORIJIY TAJRIBASI

INNAVATSIYA HAQIDA MALUMOT Xorijiy mamlakatlarda ishlab chiqarishning 
"quruq" usuli ustunlik qiladi. Yaponiya, 
Ispaniya, Germaniya kabi ko'plab sanoati 
rivojlangan mamlakatlarda sementning 100% ga 
yaqini "quruq" usulda, AQSHda 40% ga yaqini 
ishlab chiqariladi . Quruq usul eng tejamkor 
bo'lib, u barcha ishlar (aralashmani maydalash, 
aralashtirish, o'rtacha va sozlash) quruq 
materiallar bilan, suvdan foydalanmasdan 
amalga oshirilishini nazarda tutadi.  .Bugungi kunda zamonaviy modellarning kalsinatorlari va issiqlik 
almashtirgichlari bilan ishlatiladigan quruq usul liniyalari klinkerni yoqish 
uchun yonuvchan materialning birlik narxini pasaytirishga yordam beradi, 
shuningdek, yuqori darajadagi gazni tozalashni ta'minlaydi va kalsinatorlarda 
turli xil yonuvchan materiallarni yoqish imkonini beradi. oldindan ishlovsiz 
bo'lakli jigarrang ko'mir, yoqilg'i chiqindilari ,   Koxonalar boshqaruv faoliyatini 
baholashda turli mamlakatlar turlicha tajribalar orttirgan. Masalan, g‘arb 
tadbirkorligida ish rejalarini amalga oshirish uchun asosan rasmiy yo‘llardan 
foydalanilsa, arab muhitida buning uchun shaxsiy aloqalarga murojaat 
qilinadi. Muzokaralarda g‘arb vakillari mantiqiy dalil-isbot topishga intilsalar, 
shu vaqtda arablar xususiy dalillar, iltimoslar va qat’iy nasihatlarni ishga 
soladilar. ,Innovatsion asosda jadal rivojlanayotgan 
qurilish materiallari va qurilish konstruksiyalari 
ishlab chiqarish bino va inshootlarning 
og'irligini kamaytirishga qaratilgan. 
Ob'yektlarni qurish va rekonstruksiya qilishda 
yechimlarning aksariyati engilroq yig'ma 
konstruktsiyalarni joriy etishga qaratilgan. 
Alyuminiy, po'lat, asbest-sement plitalaridan 
yasalgan, yuqori samarali issiqlik izolyatsion 
materiallar bilan izolyatsiya qilingan "o'ta 
engil" yopiq konstruktsiyalarni ishlab chiqarish 
an'anaviy g'ishtlarga nisbatan devorlarning 
og'irligini kamaytirishni ta'minlovchi jadal 
sur'atlar bilan rivojlanmoqda. Xorijiy mamlakatlar amaliyotida turli xil yonuvchi chiqindilardan foydalanish 
keng tarqalgan bo'lib, ularga eskirgan shinalarni kiritish mumkin. Xom ashyoni 
maydalash uchun "yopiq" silliqlash siklida ishlaydigan separatorli kuchli 
quvurli tegirmonlar qo'llaniladi. Bugungi kunga kelib, mahalliy quvur 
tegirmonlarining mahsuldorligi ancha past, ko'p hollarda separatorlarsiz "ochiq" 
silliqlash tsikli qo'llaniladi. Yuqori unumdor va ishonchli valikli tegirmonlar 
afzalliklarga ega bo'lib, ular "quruq" ishlab chiqarish usulida foydalanish uchun 
keyinchalik yaroqsiz deb hisoblangan yuqori namlikli xom ashyoni maydalash 
va quritishni birlashtirish imkonini beradi. Zamonaviy sharoitlarda innovatsiyalardan foydalanish iqtisodiy 
o‘sishni ta’minlagan holda, bir tomondan davlatning rivojlanishida 
bosh omil bo’lsa, ikkinchi tomondan ilmiy-texnik rivojlanishning 
natijasi sifatida namoyon bo‘ladi. Innovatsion iqtisodiyotning asosi 
innovatsion faoliyat bo‘lib, o’ziga xos iqtisodiyot turi sifatida 
bilimlarni, innovatsion omillarni va texnologiyalarni yangilash 
orqali iqtisodiy tizimning rivojlanishini ta’minlaydi.  М amlakatda 
innovatsion siyosatni shakllantirishda ilg‘or mamlakatlarning bu 
yo‘nalishdagi tajribalari ни  joriy qilish ulardan yana samarali va 
unumli foydalanish imkoniyatlarini yaratadi.     
Innovatsiyalarni tashkil	 qilish	 o’z	 ichiga	 uchta	 asosiy	 jihatlarni	 oladi:	 
innovatsion	
 faoliyatning	 yangiliklarini	 ishlab	 chiqish,	 tadbiq	 etish	 va	 is
hlab	
 chiqarishni	 birgalikda	 amalga	 oshiruvchi	 odamlarning	 birlashmasi
 	
bo’lgan	 subhektni Tashkilotning innovatsion faoliyatdagi zaruriy 
vazifalarni bajarishga qaratilgan jarayonlari va	
  
harakatlarining	
 majmuasini Tizimni ichki tartibga solinganligi va uning 
elementlari tizimchalari o’rtasidagi o’zaro aloqalarni	
 
takomillashuvini	
 ta’minlovchi	 tuzilmalarni.  "Innovatsiya"  va  "innovatsion  faoliyat" 
tushunchalari  O'zbekistonda  1992  yildan  beri 
iqtisodiy  amaliyotda  keng  qo'llanila  boshlandi. 
Ko'pgina  mahalliy  qonun  hujjatlarida 
innovatsion  faoliyat  o'ziga  xos  ilmiy-texnikaviy 
faoliyat  sifatida  taqdim  etiladi.  Zamonaviy  ilm-
fanda  "innovatsiya"  va  "innovatsion  faoliyat" 
tushunchasiga  ta'rif  berishga  bir  qancha 
yondashuvlar  mavjud.  Ba'zi  mualliflar  buni 
innovatsiyalarni  yaratish  va  ishlab  chiqarish 
uchun yagona jarayonda o'zaro bog'langan 28 xil 
turdagi  ishlarning  majmuidan  iborat  bo'lgan 
maqsadli  va  ijodiy  faoliyat  deb  ta'riflaydilar, 
boshqalari  ta'kidlashlaricha,  innovatsiya  -  bu 
foyda  olish  maqsadida  innovatsiyadan 
foydalanish jarayoni, tijorat maqsadlarida, Iqtisodiyot nazariyasiga "innovatsiya" 
atamasi XX asr boshlarida avstriyalik 
Iosif Shumpeter tomonidan kiritilgan. 
1970-yillarning boshlarida 
mikroelektronika, kompyuter 
texnologiyalari va nozik kimyoviy 
texnologiyalarning rivojlanishi natijasida 
innovatsiyalarning iqtisodiy 
rivojlanishga ta'siriga qiziqish keskin 
kuchaydi, bu ilmiy tadqiqotlar butun 
tarmoq va milliy iqtisodiyotlar 
raqobatbardoshligini ta'minlovchi 
harakatlantiruvchi kuchga aylanishini 
yaqqol ko'rsatdi. Ushbu nuqtai nazardan innovatsiyalarni tashkil qilishni innovatsion 
faoliyatni tartibga solish jarayoni 
sifatida, subhekt,	 firma,	 institut,	 innovatsion	 korxona	 sifatida,	 bo’linmalarnin
g	
 tarkibi	 va	 o’rnini	 belgilab	 beruvchi, hamda innovatsion faoliyatda amalga 
oshiriladigan shakllar, usullar, jarayonlar 
tadbirlarini	
 tartibga	 soluvchi	 tashkiliy	 tuzilmalar	 sifatida	 tushunish	 kerak.  
SHuningdek, ushbu ishda innovatsion faoliyat deganda "mahsulot 
assortimentini kengaytirish va yangilash va sifatini oshirish, ularni ishlab 
chiqarish usullarini takomillashtirish maqsadida ilmiy-tadqiqot va 
ishlanmalar natijalaridan foydalanish va tijoratlashtirishga qaratilgan 
faoliyat" tushuniladi deb aytib o'tilgan. Innovatsiya yoki doimiy takomillashtirish tamoyili - bu doimiy izlanish va 
ehtiyojlardagi istiqbolli o'zgarishlarni boshlash, yangi aloqa shakllaridan 
foydalanish (masalan, Internet orqali), birinchi bo'lish istagi. Korxonaning 
ichki va tashqi muhitda qiladigan hamma narsasi: mahsulot va xizmatlar, 
ishlab chiqarish jarayonlari, marketing, xizmat ko‘rsatish, texnologiya, 
o‘qitish va ta’lim, axborotdan foydalanish muntazam va doimiy ravishda 
takomillashtirilishi kerak.   Uzoq muddatli istiqbolda korxona chuqur, bozorga 
asoslangan ichki strategik o'zgarishlarni amalga oshirishi kerak. Agar bozor 
sharoiti va raqobatni o'rganish asosida tegishli strategiya ishlab chiqilsa, 
samarali tashkiliy tuzilma yaratilsa, ishlab chiqarish jarayonlarining zaif 
tomonlari tekshirilsa va o'zgartirilsa, korxona uzoq muddatli 
raqobatbardoshlikni tiklashga erishishi mumkin. tizimi isloh qilinadi. Biroq, mahalliy korxonalarning aksariyati, qoida tariqasida, tarkibiy o'zgarishlar 
uchun eng qulay vaqtni o'tkazib yuboradi, ko'plab korxonalar bankrotlik 
belgilarini ko'rsatmoqda va asosiy qayta qurish choralari allaqachon hakamlik 
tartib-qoidalari doirasida ishlab chiqilmoqda. Ushbu bosqichda korxona to'liq 
mustaqil xo'jalik yurituvchi sub'ekt emas, chunki uning faoliyati hakamlik sudi, 
kreditorlar yig'ilishi va tashqi boshqaruvchi tomonidan nazorat qilinadi. Bunday 
sharoitda korxonaning ish qobiliyatini tiklash mumkinmi yoki yo‘qligini 
aniqlash, mavjud vaziyatdan mehnat resurslari, byudjet va kreditorlar 
manfaatlarini hisobga olgan holda minimal yo‘qotishlar bilan chiqish yo‘llarini 
izlash asosiy masala hisoblanadi. Shulardan kelib chiqib, aytish mumkinki, rivojlangan mamlakatlarda davlatning investitsion-
innovatsion o'zgarishlar siyosati ilmiy-texnologik tsiklning barcha bosqichlarini 
rivojlantirish va rag'batlantirishni hisobga olgan holda shakllantirilar ekan. AQSH, Yaponiya, 
Germaniya va Frantsiya tajribasining ko'rsatishicha, mamlakatning barqaror rivojlanishiga 
erishining muhim omillari investitsiyalar va innovatsion ishlanmalar hisoblanar ekan, mana 
shuning uchun ham bu mamlakatlarda investitsion jarayonni faollashtirish uchun sharoitlar 
yaratib berish vazifalari, xususan innovatsion strategiyasini yaratish, milliy iqtisodiyotning 
preferentsial tarmoqlariga selektiv yordam ko'rsatish, xususiy va qarz investitsiyalarini jalb 
etish va joylashtirish hamda to'g'ridan-to'g'ri va portfelb investitsiyalar o'rtasidagi munosabat 
masalalari birinchi darajali bo'lib hisoblanadi.
O'zbekiston sharoitlarida bunday samarali investitsion-innovatsion siyosatni qo'llash, 
bizning fikrimizcha, tarmoqlarning eksport salohiyatini kengaytirish va diversifikatsiya 
qilishga, import o'rnini bosuvchi ishlab chiqarishlarni rivojlantirishga, infrtatuzilmani, 
transport va aloqa vositalarini kengaytirishga yordam beradi, bu esa o'z navbatida, mahalliy 
tovarlar va texnologiyalarni tashqi bozorlarga olib chiqish jarayoni va ishlab chiqarishni 
tashkil etishning ilg'or shakllarini o'zlashtirilishi bilan uzviy bog'liq. Xorijda innovatsion menejmentining tashkil etilishi Xorijda 
innovatsion jarayonni boshqarishga bag’ishlangan ancha ilmiy 
va amaliy adabiyotlar mavjud. Ularda innovatsiyalarni turli 
jihatlari yoritilgan. SHulardan biri Anshin V.M. va boshqalar 
tomonidan «Innovatsionniy menedjment» nomli o’quv 
qo’llanmasida innnovatsion faoliyat modellari, moliyaviy 
tavakkalchilik, jahon innovatsion-texnologik taraqqiyot kabi 
savollar keltirilgan. Porshnev A.G. «Upravlenie innovatsiyami v 
usloviYax perexodnogo perioda k rinku» mavzudagi 
ko’llanmasida o’tish iqtisodiyoti davrida innovatsiyani jalb 
qilish va samarali boshqarish yo’llari hikoYa qilingan. SHu va 
boshqa soha adabiyotlarida milliy iqtisodiyotimiz muammolari 
va muhiti e’tiborga olib yoritilmagan. Faqat ularning nazariy 
ishlanmalaridan va amaliy saboqli tajribasidan foydalanishimiz 
mumkin. TADI tomonidan Narziev J.P. muallifligida 
«Innovatsion menejment» fanidan ma’ruzalar matni to’plami 
nashr qilingan. Matn to’plamida innovatsion menejment 
asoslari, bashorati,  Ko'pchilik rivojlangan mamlakatlarda innovatsion siyosatning o'tkazilishi, eng avvalo, 
muayyan tarmoqlarda innovatsion salohiyatga ega bo'lgan mahalliy ishlab chiqaruvchilarni 
qo'llab-quvvatlash bilan bog'liq. Bunday siyosat, birinchi navbatda, ishlab chiqarishning 
texnik jihozlanganligini yaxshilash, tarmoqlar, korxonalarning texnologik darajasini 
ko'tarish, umuman milliy iqtisodiyotni modernizatsiya qilish va boshqa shu kabilardan 
iborat bo'lgan qo'shimcha raqobat ustunliklari manbalarini aniqlashga qaratiladi. 
Ikkinchidan esa, raqobat ustunliklari ko'pincha bozorning yirik raqobatchilarda keltiradigan 
daromadining kamligi va o'zlashtirish vaqtida ko'lamlarining kichikligi tufayli qiziqish 
uyg'otmaydigan bo'g'inlarida yaratiladi. Uchinchidan, raqobat ustunliklariga uzluksiz 
ravishda mablag'lar sarflashni talab etadigan yangi ishlanmalar muntazam mukammalashib 
borgan taqdirdagina saqlab qolinadi.

MAVZU; ISHLAB CHIQARISH KORXONALARDA INNAVATSIYON FAOLIYATNI RIVOJLANTIRISHNING XORIJIY TAJRIBASI RE JA:  ISHLAB CHIQARISH KORXONALARDA INNAVATSIYA  INNAVATSIYON FAOLIYATNI RIVOJLANTIRISHNING XORIJIY TAJRIBASI  INNAVATSIYA HAQIDA MALUMOT

Xorijiy mamlakatlarda ishlab chiqarishning "quruq" usuli ustunlik qiladi. Yaponiya, Ispaniya, Germaniya kabi ko'plab sanoati rivojlangan mamlakatlarda sementning 100% ga yaqini "quruq" usulda, AQSHda 40% ga yaqini ishlab chiqariladi . Quruq usul eng tejamkor bo'lib, u barcha ishlar (aralashmani maydalash, aralashtirish, o'rtacha va sozlash) quruq materiallar bilan, suvdan foydalanmasdan amalga oshirilishini nazarda tutadi.

.Bugungi kunda zamonaviy modellarning kalsinatorlari va issiqlik almashtirgichlari bilan ishlatiladigan quruq usul liniyalari klinkerni yoqish uchun yonuvchan materialning birlik narxini pasaytirishga yordam beradi, shuningdek, yuqori darajadagi gazni tozalashni ta'minlaydi va kalsinatorlarda turli xil yonuvchan materiallarni yoqish imkonini beradi. oldindan ishlovsiz bo'lakli jigarrang ko'mir, yoqilg'i chiqindilari , Koxonalar boshqaruv faoliyatini baholashda turli mamlakatlar turlicha tajribalar orttirgan. Masalan, g‘arb tadbirkorligida ish rejalarini amalga oshirish uchun asosan rasmiy yo‘llardan foydalanilsa, arab muhitida buning uchun shaxsiy aloqalarga murojaat qilinadi. Muzokaralarda g‘arb vakillari mantiqiy dalil-isbot topishga intilsalar, shu vaqtda arablar xususiy dalillar, iltimoslar va qat’iy nasihatlarni ishga soladilar.

,Innovatsion asosda jadal rivojlanayotgan qurilish materiallari va qurilish konstruksiyalari ishlab chiqarish bino va inshootlarning og'irligini kamaytirishga qaratilgan. Ob'yektlarni qurish va rekonstruksiya qilishda yechimlarning aksariyati engilroq yig'ma konstruktsiyalarni joriy etishga qaratilgan. Alyuminiy, po'lat, asbest-sement plitalaridan yasalgan, yuqori samarali issiqlik izolyatsion materiallar bilan izolyatsiya qilingan "o'ta engil" yopiq konstruktsiyalarni ishlab chiqarish an'anaviy g'ishtlarga nisbatan devorlarning og'irligini kamaytirishni ta'minlovchi jadal sur'atlar bilan rivojlanmoqda.

Xorijiy mamlakatlar amaliyotida turli xil yonuvchi chiqindilardan foydalanish keng tarqalgan bo'lib, ularga eskirgan shinalarni kiritish mumkin. Xom ashyoni maydalash uchun "yopiq" silliqlash siklida ishlaydigan separatorli kuchli quvurli tegirmonlar qo'llaniladi. Bugungi kunga kelib, mahalliy quvur tegirmonlarining mahsuldorligi ancha past, ko'p hollarda separatorlarsiz "ochiq" silliqlash tsikli qo'llaniladi. Yuqori unumdor va ishonchli valikli tegirmonlar afzalliklarga ega bo'lib, ular "quruq" ishlab chiqarish usulida foydalanish uchun keyinchalik yaroqsiz deb hisoblangan yuqori namlikli xom ashyoni maydalash va quritishni birlashtirish imkonini beradi.