logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Общий
  4. Jahon mamlakatlarining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanganligi bo‘yicha tasnifi

Jahon mamlakatlarining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanganligi bo‘yicha tasnifi

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

5342.2353515625 KB
Скачать
J ahon mamlak at larining ijt imoiy -iqt isodiy riv ojlanganligi bo‘y icha t asnifi Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм Jahon mamlakatlarining eng muhim belgilaridan biri ularning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasidir. Davlatlarning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanganini baholash uchun bir qancha mezonlar qo‘llanadi. Bu mezonlardan asosiy lari: — yalpi ichki mahsulotning umumiy va aholi jon boshiga nisbatan hajmi; — milliy iqtisodiyotning tarmoqlar tarkibi; — mamlakat eksportining tovar tarkibi; — turli ko‘rsatkichlar bilan belgilanadigan aholining turmush sifati. Jahon mamlakatlari yuqoridagi mezonlar asosida BMT tomonidan 3 ta yirik blokka bo‘linadi: rivojlangan , rivojlanayotgan va o‘tish iqtisodiyotidagi mamlakatlar. 1 3 2 J ahon mamlak at larining ij t imoiy -iqt isodiy riv ojlanish darajasi Rivojlangan mamlakatlar O‘tish iqtisodiyotidagi mamlakatlar Rivojlanayotgan mamlakatlar Rivojlangan mamlakatlar qatorigaYevropadagi ko‘plab davlatlar (Sharqiy Yevropadan tashqari), AQSH, Kanada, Yaponiya, Avstraliya, Yangi Zelandiya, Isroil, Koreya Respublikasi, Singapur va Janubiy Afrika Respublikasi kabi davlatlar kiradi. 3 2 1 10 5 47 69 8 Bu davlatlarning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi bir qator jihatlarda namoyon bo‘ladi (3-jadval) . 3-jadval. Rivojlangan mamlak at larning asosiy be lgilari Ushbu guruhga AQSH, Kanada, Yaponiya, Germaniya, Fransiya, Buyuk Britaniya hamda Italiya kiradi. Bu mamlakatlar xalqaro iqtisodiy va siyosiy munosabatlar tizimida muhim o‘rin tutadi (4-jadval) . Ushbu guruhga AQSH, Kanada, Yaponiya, Ger maniya, Fransiya, Buyuk Britaniya hamda Italiya kiradi. Bu mamla katlar xalqaro iqtisodiy va siyosiy munosabatlar tizimida muhim o‘rin tutadilar. 4-jadval. “Katta yettilik” davlatlari va tayanch rivojlanayotgan mamlakatlarning ayrim ko‘rsatkichlari (2020-yil yakunlari bo‘yicha) Osiyo, Afrika, Amerika hamda Okeaniyaning aksariyat mamlakatlari rivojlanayotgan mamlakatlar blokiga kiradi. Jahon aholisining juda katta qismi (2020-yil ma’lumotlariga ko‘ra, 6,5 milliard kishi) yashaydigan bu davlatlar ijtimoiy- iqtisodiy rivojlanish darajasi va xususiyatlari bilan bir-biridan ancha farq qiladi. Shuning uchun ham rivojlanayotgan mamlakatlar bir nechta guruhlarga bo‘linadi. Xususan, jahon iqtisodiyotida tayanch rivojlanayotgan mamlakatlar, neftni eksport qiluvchi mamlakatlar hamda yirik industrial-agrar mamlakatlar muhim ahamiyatga ega. 1 2 3 Ulkan tabiiy-resurs, demografik va iqtisodiy salohiyatga ega Xitoy, Hindiston, Braziliya va Meksika tayanch rivojlanayotgan mamlakatlar guruhini tashkil qiladi (4-jadval) . Xitoy Braziliya Saudiya Arabistoni, BAA, Qatar, Kuvayt, Bahrayn, Ummon, Bruney davlatlari neft eksport qiluvchi mamlakatlar guruhi sifatida ajratiladi. Bu mamlakatlarda YIMning aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan hajmi ancha yuqori (masalan, 2020-yil holatiga ko‘ra, Qatar bu ko‘rsatkich bo‘yicha jahonda 4-o‘rinni egallagan — 89949 AQSH doll.), lekin ularning iqtisodiyoti xomashyo resurslariga asoslanganligi sababli bu davlatlar odatda rivojlangan mamlakatlar qatoriga kiritilmaydi. Qatar poytaxti - Doxa Ulkan tabiiy va mehnat resurslariga ega bo‘lgan, sanoat va qishloq xo‘jaligi sohalarida yuqori natijalarga erishayotgan Turkiya, Eron, Pokiston, Indoneziya, Argentina va boshqa davlatlar yirik industrial-agrar mamlakatlar guruhiga kiritiladi. Eron Turkiya Sobiq Ittifoq respublikalari hamda 1991-yilgacha sotsialistik tuzum asosida rivojlangan, keyinchalik esa undan voz kechgan Sharqiy Yevropa davlatlari (Albaniya, Bolgariya, Polsha, Ruminiya, Slovakiya, Vengriya, Chexiya va sobiq Yugoslaviya tarkibidan ajralib chiqqan davlatlar) hamda Mongoliya BMT tomonidan o‘tish iqtisodiyotidagi davlatlar blokiga birlashtiriladi. O‘zbekiston ham o‘tish iqtisodiyoti- dagi davlatlardan biri hisoblanadi. 1 Savol va topshiriqlar ? © Foydalanilgan adabiyotlar: • V. N. Fedorko, N. I. Safarova, J. A. Ismatov, E. Y. Nazaraliyeva – Geografiya (Jahon iqtisodiy-ijtimoiy geografiyasi), umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 10- sinf o‘quvchilari uchun darslik, Respublika ta’lim markazi, 2022

J ahon mamlak at larining ijt imoiy -iqt isodiy riv ojlanganligi bo‘y icha t asnifi Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

Jahon mamlakatlarining eng muhim belgilaridan biri ularning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasidir. Davlatlarning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanganini baholash uchun bir qancha mezonlar qo‘llanadi.

Bu mezonlardan asosiy lari: — yalpi ichki mahsulotning umumiy va aholi jon boshiga nisbatan hajmi; — milliy iqtisodiyotning tarmoqlar tarkibi; — mamlakat eksportining tovar tarkibi; — turli ko‘rsatkichlar bilan belgilanadigan aholining turmush sifati.

Jahon mamlakatlari yuqoridagi mezonlar asosida BMT tomonidan 3 ta yirik blokka bo‘linadi: rivojlangan , rivojlanayotgan va o‘tish iqtisodiyotidagi mamlakatlar. 1 3 2

Похожие

Osiyo mamlakatlarining iqtisodiy rivojlanganligI
Osiyo mamlakatlarining iqtisodiy rivojlanganligi
Jahon mamlakatlarining urbanizatsiyasi
IQTISODIY IJTIMOIY HUQUQLAR
IJTIMOIY-IQTISODIY XARITALAR