Kompyuter linvististikasi

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

1634.5224609375 KB

Скачать

Reja:

Kompyuter lingvistikasi fanining tadqiqot
obyekti.

Kompyuter lingvistikasi fani va mumtoz
tilshunoslik.

Fanning maqsad va vaziifalari.

Kompyuter lingvistikasi fanining boshqa fanlar
bilan aloqasi.

– murakkab qurilmaga
ega bo‘lgan elektrpon
hisoblash mashinasi. 
Kompyuter


Fan
– Olamning taraqqiyot
qonuniyatlarini ochib
beruvchi bilimlar tizimidir.

Kompyuter lingvistikasi fani
Kompyuter lingvistikasi bu
shunday fanki, unda tilshunoslik
masalalari kompyuter dasturlari
orqali hal qilinadi.

Mumtoz tilshunoslik, asosan,
insonga yo‘naltirilgan bo‘ladi va
unda masaslalar inson faoliyatini
tushuntirish bilan hal qilinadi. Mumtoz tilshunoslik .

Talabalarga matematik model
aksiomatik nazariya tilashunoslik
muammolarini hal qiluvchi kompyuter
dasturlari haqida batavsil ma’lumot
berish va ularda ko‘nikma hosil qilish . Fanning maqsadi .

1 Aniq tillar misolida formal modellar
qurish.
2 Aniq tillar yuzasidan aksiomatik
nazariya yaratish.
3 Tillarda axborot kompyuter uslubini
ishlab chiqish.
4 Til hodisalarini matematik
parametrlarda o‘lchash. Fanning vazifalari.

Fanlar o‘ziga xos bir tizimni tashkil etib
ular bir-biri bilan o‘zaro hamkorlikda
yashaydi va barcha fanlar bir-biri bilan
zich aloqadadir, shu ma’noda kompyuter
lingvististikasini fanini mantiq,
geometriya, informatika, sitatistika fanlari
bilan aloqadorlikda ishlaydi. Fanlar bilan aloqasi.


Til o‘qitish dasturlarini yaratish.

Matn tahrirlash.

Elektron lug‘atlar tuzish.

Avtomatik tarjima yoki tarjimon
dasturlar yaratish.Eng muxim masalalari .


Matematik lingvistika va kompyuter lingvistikasi
fanlarning amaliy ahamiyati nimadan iborat ?

Kompyuter lingvistikasining asosiy muammolari
sifatida nimalarni ajratib ko‘rsatish mumkin ?

Tilda aniqlikka erishish uchun nimalar qilish
lozim deb o‘ylaysiz ?Topshiriqlar

Ko‘pchilikning fikricha, fan shu kun tashvishlari
bilan yashaydi. Shu kun talablari bilan yaratiladi, shu
kunda tatbiq qilinadi va samara beradi. Aslida, fan
ko‘proq ertangi kunga qaratiladi (10, 20, hattoki 50
yillarni nazarda tutadi). Demak, fanning asosiy vazifasi
mavjud holatni tanqid qilish, yangi bosqichga ko‘tarish,
yangi yo‘nalishlar ochish, ertangi kun imkoniyatlari va
talablariga mos ravishda rivojlantirishdir.Insoniyat
bugungi kun holati, bugungi kun ko‘nikmalari, bugungi
kun imkoniyatlari, iqtisodiyoti va siyosati bilan
cheklanmasligi kerak Kompyuter lingvistikasi


Olimlar zimmasida yangiliklarga nafaqat mutaxassislarni, balki
keng ommani, ishbilarmonlar, homiylar, ayniqsa, yuqori
lavozimdagi rahbarlarni tayyorlash vazifasi turadi.

Axborot asosan tasvir, ovoz yoki matn ko‘rinishida
bo‘ladi.Demak, xilma-xil. Shunga qaramay, uni yagona tilda –
matematika tilida (kompyuter tilida) bayon qilish, saqlash,
uzatish va kompyuterda ishlash mumkin. Inson fikrlash va fikrini
og‘zaki yoki yozma ravishda chiroyli bayon qila bilishi juda katta
ahamiyatga ega ekani hammaga ma’lum. Fikrni bayon qilish u
yoki bu til orqali amalga oshirilishini hisobga olsak, tilning roli
qay darajada kattaligini tushunamiz. Kompyuter lingvistikasi


Tilni o‘rganish, tilga o‘rgatish, boshqa tillar bilan qiyoslash
masalalarining samaradorligini oshirish tilshunoslik (lingvistika)
fanining asosiy vazifalaridandir.

Jadal rivojlanayotgan fan-texnika davrida juda katta hajmdagi
axborot ustida tezlik bilan ishlashga to‘g‘ri keladi.

Bu jarayonni boshqarishda inson imkoniyatlari (xotira, tezlik)
chegaralangan. Samaradorlikni oshirishning yagona yo‘li
kompyuterdan foydalanishdir.

O‘zbek tili kabi boy, keng va chuqur rivojlangan til masalalarini
kompyuterda yechish darajasiga olib chiqish ingliz tiliga
qaraganda katta hajmda ish bajarishni talab qiladi. Kompyuter lingvistikasi

Demak, lingvistika+matematika+kompyuter birligida
ishlashimiz lozim. Bu quyidagi ishlarni amalga oshirishni taqozo
etadi: • Tilni (bizning holda o‘zbek tilini) sistemalash, to‘liq
ma’lumotlar bazasini yaratish va uni dunyo tili (bizning holatda
ingliz tili) bilan qiyoslash. • Aniq fanlar, texnika, meditsina, biznes,
tijorat, huquqshunoslik, diplomatiya, munshaot sohalarida xizmat
qiladigan o‘zbek tilining aniq, qisqa va xalqaro me’yorlarga
asoslangan axborot uslubini yaratish. • O‘zbek tili
grammatikasining formal va aksiomatik modellarini yaratish. •
O‘zbek tilini kompyuterga olib kirish, ya’ni o‘zbek tili bilan bog‘liq
masalalar – o‘zbek tiliga o‘qitish, bilimlarni baholash (test),
matnlarni o‘zbekcha ovozlashtirish, axborotni ovoz orqali
kompyuterga kiritish, matnlarni tahrirlash, tarjima qilishni
kompyuterda bajaradigan dasturlarni ishlab chiqish. Kompyuter lingvistikasi


Казакевич О.А., Нелюбин Л.Л. Компьютерная
лингвистика и машинный перевод . - М., 1991.

Nurmonov A., Yo‘ldoshev B. Tilshunoslik va
tabiiy fanlar. - Toshkent, 2001.

Po‘latov A., Muhammedova S. Kompyuter
lingvistikasi. – Toshkent, 2007.

Shmaken Yu . I. Начала компютерной
лингвистика . – M., 1992 . Foydalanilgan adaboyotlar.

Mavzu: Kompyuter linvististikasi.

Reja:  Kompyuter lingvistikasi fanining tadqiqot obyekti.  Kompyuter lingvistikasi fani va mumtoz tilshunoslik.  Fanning maqsad va vaziifalari.  Kompyuter lingvistikasi fanining boshqa fanlar bilan aloqasi.

– murakkab qurilmaga ega bo‘lgan elektrpon hisoblash mashinasi.  Kompyuter

 Fan – Olamning taraqqiyot qonuniyatlarini ochib beruvchi bilimlar tizimidir.

Kompyuter lingvistikasi fani Kompyuter lingvistikasi bu shunday fanki, unda tilshunoslik masalalari kompyuter dasturlari orqali hal qilinadi.

Kompyuter linvististikasi

15.08.2023

0

1634.5224609375 KB

Похожие