logo

Konfliktlar funksiyalari

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

1364.0810546875 KB
Mavzu: Konfliktlar funksiyalari. Konfliktlar funksiyalari.
Reja:
•
Konflikt tushunchasi, obyekti, predmeti
•
Konfliktning tuzilishi, kelib chiqish 
sabablari
•
Konflikt dinamikasi va konflikt vaziyati Tayanch tushunchalar:  
•
Konflikt,  konfliktologiya,  nizo,  nizoli 
vaziyat,  ziddiyat,  tomonlar,  to‘qnashuv, 
kelishuv,  sabab  va  omillar,  rivojlanish 
pog`onalari.  •
Konfliktologiya ilmiy bilimlarning sohasi sifatida.
•
Hayot  konfliktlarga  to‘la.  Insonning  jamiyatdagi  yashash  tarzini  turli 
ziddiyatlarsiz tasavvur etib bo‘lmaydi. 
•
Turli  nizo  va  ziddiyatlar  bilan  umr  davomida,  har  qanday  yoshda,  har  joyda,  har 
qanday vaziyatda to‘qnash kelish mumkin. 
•
Konfliktlar  uyda,  maktabda,  ko‘chada,  o‘quvchilar  orasida,  ota-  onalar  va 
farzandlar,  xodim  va  uning  rahbariyati  orasida,  jamoa  a’zolari  o‘rtasida  sodir 
bo‘lishi mumkin. 
•
Konfliktlar,  odatda,  ko‘p  vaqt  odamlar  birga  bo‘ladigan  hollarda,  ya’ni  ular  uzoq 
muddat  bir-  birlari  bilan  ruhiy  muloqotda  bo‘ladigan  hollarda,  ular  ma’lum 
muddat o‘zaro birga bo‘lishga majbur bo‘lgan paytlarida ko‘proq sodir bo‘ladi. Hech bir inson o‘zini konfliktlardan doimiy 
muhofaza qilinganman deb hisoblay olmaydi.
•
Chunki  konfliktlar  ba’zan 
qo‘qqisdan,  hech  kutilmagan 
holda  vujudga  kelishi  hamda 
inson  hayot  tarzini  tubdan 
o‘zgartirib  yuborishi  mumkin. 
Konflikt  har  bir  inson 
hayotining  ajralmas  qismi 
bo‘lib,  hech  bir  inson 
konfliktlardan  o‘zini 
“kafolatlanganman”  deb 
ishonch bilan ayta olmaydi.   •
Ulg‘ayganimiz sari konfliktli voqea, 
hodisalar o‘z kuchi va ta’sirini ham 
kuchaytirib boradi. 
•
Ammo biz konflikt nimaligini 
bilamizmi?! 
•
Har doim ham konfliktli vaziyatga 
tushib qolganda o‘zimizni to‘g‘ri 
tutamizmi? 
•
Konflikt bizning qayotimiz uchun 
tahdid ko‘rsatadimi? 
•
Konfliktning o‘z ichki tabiati 
qanday?  •
Konfliktdan qanday qutilish ya’ni 
undan qanday chiqib ketish kerak? 
•
Ziddiyat qanday qonuniyatlar asosida 
rivojlanadi? 
•
Nizoni rivojlantiruvchi omillarni 
oldindan bartaraf etsa bo‘ladimi?
•
Inson ziddiyatlarsiz yashashga 
o‘rganishi mumkinmi?! •
Konfliktologiya  yoki  konfliktlar  yechimi  sohasi  yangi  rivojlanib  kelayotgan  va 
taraqqiy  etayotgan  fan  sohalaridan  biri  bo‘lib  hisoblanadi.  Shu  bois, 
konfliktologiya  sohasining  nazariy  asoslari,  uning  milliy  xususiyatlari,  ijtimoiy 
o‘ziga  xosliklari,  konfliktlarning  jamiyat  hayoti  bilan  aloqadorligi,  shaxslararo 
konfliktlar,  konfliktlarning  huquqiy  aspektlari,  mehnat  jamoasidagi  konfliktlar 
masalalari ko‘pchilik tadqiqotchilarni qiziqtiradi. 
•
AQSHning  bir  necha  universitetlari  qoshida  konflikt  yechimlarini  o‘rganishga 
yo‘naltirilgan ilmiy- amaliy tadqiqot markazlari faoliyat olib boradi. 
•
Mayamida  tashkil  etilgan  «Tinchlik  ta’limi  tadqiqotlari  markazi”  ana  shunday 
tashkilotlardan hisoblanadi. 
•
Rossiya Fanlar Akademiyasi Sotsiologiya instituti qoshida ham “Konfliktologik 
tadqiqotlar markazi” ish olib boradi. Konflikt - lotincha “sonflictus” so`zidan olingan bo`lib, to‘qnashuv demakdir.
•
Konfliktlarni kelib chiqishini, sabab va 
oqibatlarini  o‘rganuvchi  fan 
“Konfliktologiya” deb ataladi.
•
  Fan  nuqtai-nazaridan  ilk  marotaba 
konfliktni  ilmiy  o‘rganish  davlat 
hokimiyati,  jamiyat  a’zolari  hamda 
alohida  ijtimoiy  guruhlar  orasidagi 
ziddiyatlarni o‘rganishdan boshlangan.  •
Keyinchalik  ilmiy  qiziqishlarning  ortib  borishi  bilan  ijtimoiy, 
siyosiy,  milliy,  guruhlararo  va  shaxslararo  konfliktlar  fan 
ob’yektiga aylana boshladi. 
•
Konfliktologiya  XX  asrning  ikkinchi  yarmidan  boshlab  fan 
sifatida  shakllana  boshlagandan  so‘ng,  jamiyatda  konfliktning 
tutgan  o‘rnini  o‘rganish  jamiyat  hayotida  juda  muhimligi 
sababli,  etnik  va  guruhlararo  konfliktli  munosabatlarni 
o‘rganish,  sistematik  asosda  ularni  tahlil  qilish  va  o‘zaro 
to‘g‘ri yechimga kelish zaruriy ehtiyojlardan biriga aylandi. Konfliktologiya inson haqidagi fanlar tizimida.
•
Konfliktlar inson hayotining tabiiy tarkibiy qismidir. Har doim konfliktli 
vaziyatga  tushib  qolish  imkoniyati  mavjud  bo‘lib,  har  birimiz  hech 
bo‘lmaganda  bir  bor  konfliktli  vaziyatlarning  faol  ishtirokchilari 
bo‘lganmiz.  O‘zini  konfliktlardan  to‘la  ajratib  olish  yoki  konfliktlardan 
himoya  qilinganman,  ulardan  kafolatlanganman,  -  deb  o‘ylash, 
noto‘g‘ridir.
•
Konflikt  - to‘qnashuv jarayonida ikki tomonning bir-birini tushunmagan 
holatda vujudga keladi. •
Konfliktologiya inson haqidagi 
fanlar tizimida o`ziga xos tarzda 
chambarchas bog`liq holda 
rivojlanadi. Jumladan falsafa, 
psixologiya, vale o logiya, 
pedagogika, ma’naviyat va 
sotsiologiya fanlari bilan 
bevosita bog‘liq  bo‘lib,   shu 
fanlar bilan birgalikda 
hamkorlikda ish olib boradi  MOJARO
•
Konfliktni  vujudga  kelishidagi 
birinchi  shakl  -mojarodir. 
Mojaro  konfliktning  asosi 
hisoblanib,  uni  negizida  ikki 
tomon  uchun  to‘qnashuvni 
keltirib  chiqaruvchi  omillar 
mavjud bo‘ladi.
    NOROZILIK
•
Ikkinchi  shakli  —  norozilik 
bo‘lib,  bir-biridan  norozilik 
natijasida  kelib  chiquvchi 
noxush  kayfiyatni  so‘z  yoki 
hatti-harakat  bilan  bildirish 
natijasida konflikt yuzaga keladi. 
Lekin norozilik hamma vaqt ham 
konfliktni vujudga keltirmaydi. KELISHMOVCHILIK
•
Konfliktni  vujudga  keltiruvchi 
uchinchi  shakl  —  kelishmovchilik 
bo‘lib,  fikr  va  qarashlarni  to‘g‘ri 
kelmasligi  natijasida  shaxsiy  fikrga 
qarshi  da’voning  mavjudligidir. 
Ikkinchi  tomonning  fikr  va 
qarashlariga  aks  ta’sir  natijasida  ham 
konfliktni  vujudga  keltiruvchi  omillar 
vujudga keladi.  Konflikt rivojlanishining asosiy pog‘onalari
•
Konfliktni  vujudga  kelishida  va  uni  hal  etishda  konstruktiv 
yondashuv  ziddiyatni  ijobiy  yangi  pog‘onaga  olib  chiqadi  va  to‘g‘ri 
yechimga olib keladi. 
•
Ziddiyatni  hal  etishda  destruktiv  yondashuv  esa  konfliktni  yanada 
chuqurlashtirib uni boshi berk ko‘chaga olib kiradi. 
•
Shunga  qaramasdan  konfliktning  dastlabki  bosqichi  uchun 
dekonstruktiv  yondashuv  xos  bo‘lib,  konfliktning  davomiyligining 
ma’lum davrida konstruktiv yondashuv talab etiladi va konfliktni hal 
etish ijobiy bosqichga o‘tadi. Shunga ko‘ra konfliktni vujudga kelishi va uni 
yechimining quyidagi pog`onasi namoyon 
bo‘ladi:
Ziddiyatning keskinlashuvi
Ochiq konflikt jarayoni
Konfliktni anglash
Konflikt 
paydo  
bo`lishi va 
rivojlanishiKonflikt 
yechimi •
Konfliktning  yechimini  topish  -  konflikt  vaziyatni 
yo‘qotish  hamda  u  yuzaga  keltirgan  munosabatlarni 
to‘g‘ri  yo‘lga  soluvchi  bilimlar  va  ko‘nikmalar 
majmuidan iboratdir.  Tavsiya etiladigan adabiyotlar:
•
Здравомыслов А.Г. Социология конфликта  Sotsiologiya konflikta . –  M ., 1995 
•
Козер Л.А. Функции социального конфликта. Социальный конфликт: современные 
исследования–  M ., 1991 
Qo‘shimchа аdаbiyotlаr
•
Axмедова M.T.Педагогик конфликтология.-T.:Адабиёт учқунлари, 2017.-320 б.
•
Ibragimov X., Yoldoshev U. va boshqalar. Pеdаgоgik psixologiya.-T.: O‘zbekiston 
faylasuflari milliy jamiyati, 2009  y . - 400 b.
•
Xoliqov A. Pedagogik mahorat. -T.: Iqtisod-moliya, 2011.- 420 b.
•
Ibrаgimоv Х., Аbdullаеvа Sh. Pеdаgоgikа nаzаriyasi. -T.: Fаn vа tехnоlоgiya, 2008. - 
288 b.

Mavzu: Konfliktlar funksiyalari.

Konfliktlar funksiyalari. Reja: • Konflikt tushunchasi, obyekti, predmeti • Konfliktning tuzilishi, kelib chiqish sabablari • Konflikt dinamikasi va konflikt vaziyati

Tayanch tushunchalar: • Konflikt, konfliktologiya, nizo, nizoli vaziyat, ziddiyat, tomonlar, to‘qnashuv, kelishuv, sabab va omillar, rivojlanish pog`onalari.

• Konfliktologiya ilmiy bilimlarning sohasi sifatida. • Hayot konfliktlarga to‘la. Insonning jamiyatdagi yashash tarzini turli ziddiyatlarsiz tasavvur etib bo‘lmaydi. • Turli nizo va ziddiyatlar bilan umr davomida, har qanday yoshda, har joyda, har qanday vaziyatda to‘qnash kelish mumkin. • Konfliktlar uyda, maktabda, ko‘chada, o‘quvchilar orasida, ota- onalar va farzandlar, xodim va uning rahbariyati orasida, jamoa a’zolari o‘rtasida sodir bo‘lishi mumkin. • Konfliktlar, odatda, ko‘p vaqt odamlar birga bo‘ladigan hollarda, ya’ni ular uzoq muddat bir- birlari bilan ruhiy muloqotda bo‘ladigan hollarda, ular ma’lum muddat o‘zaro birga bo‘lishga majbur bo‘lgan paytlarida ko‘proq sodir bo‘ladi.

Hech bir inson o‘zini konfliktlardan doimiy muhofaza qilinganman deb hisoblay olmaydi. • Chunki konfliktlar ba’zan qo‘qqisdan, hech kutilmagan holda vujudga kelishi hamda inson hayot tarzini tubdan o‘zgartirib yuborishi mumkin. Konflikt har bir inson hayotining ajralmas qismi bo‘lib, hech bir inson konfliktlardan o‘zini “kafolatlanganman” deb ishonch bilan ayta olmaydi.