logo

Matematika fani o‘qituvchilar uchun kasbiy rivojlanish kuni treningi

Загружено в:

19.11.2024

Скачано:

0

Размер:

15394.592773438 KB
Matematika fani  o‘qituvchilar uchun 
kasbiy rivojlanish  kuni treningi
© All rights reserved. ©  All rights reserved Matematika fani o‘qituvchilar uchun kasbiy rivojlanish kuni 
treningi
Maqsadi:
•
O‘qit uv chilarning dast labk i t reningdan olgan bilimlarini 
k engay t irish.
•
Mat emat ik ani o‘qit ish v a o‘rganishning t urli xil pedagogik  
y ondashuv lari bo‘y icha isht irok chilarni t reningda olgan bilim 
v a k o’nik malarini boy it ish. 
Vazifasi:
•
Isht irok chilarning Singapur mat emat ik a o‘quv  dast uri asosida 
mat emat ik a darslarini y anada samarali t ashk il qilish 
maqsadida y angi mazmun, met odlar, pedagogik  t exnologiy alar 
v a baholash bo’y icha bilim v a k o‘nik malarni riv ojlant irish.  ©  All rights reserved  Bizning yondashuvimiz
A maliy  faoliy at  orqali o‘rganish
•
Isht irok chilardan t rening dav omida o‘rgangan v a amaliy  
foy dalanilgan barcha mat eriallardan k elgusida mak t abdagi dars 
hamda k asbiy  riv ojlanish k uni v a soat i mashg’ulot larida samarali 
foy dalanishlari t alab et iladi.
•
Isht irok chilar o‘quv  mashg‘ulot lari dav omida o‘quv  v a t arqat ma 
mat eriallari v a t egishli o’quv  k o’rgazmali jihozlar bilan 
t a’minlangan bo‘lishi zarur. Chunk i, bu mat erial v a jihozlarga 
doimiy  rav ishda mashg’ulot lar dav omida murojaat  qilishingiz 
mumk in bo‘ladi. Bu dars v a mashg‘ulot lar samaradorligini oshiradi.
•
Mazk ur y ondashuv dan doim o‘quv chilar bilan faol mashg‘ulot larni 
o‘t k azay ot ganda foy dalanishingiz lozim bo‘ladi. Trening dast urininig  mav zulari:
1. Singapur mat emat ik a  o‘quv  dast uri  v a uning t ahlili  .
2. Muammolarni hal qilish (mat emat ik  masalalarni y echish) 
st rat egiy alari.
3. “ Moddiy -Rasmli-Timsolli”  (MRT) y ondashuv i v a darsda o‘quv chilarni 
boshqarishning y angicha usullaridan foy dalanish orqali  mat emat ik  
t ushunchalarni  t ushunish. 
4. Mat emat ik   k o‘nik malarni  riv ojlant irish.
5. Mat emat ik  fi k rlashni riv ojlant irish uchun samarali o‘qit ish hamda 
t ajribaga ( jaray onga) v a loy ihalashga asoslangan darslarni t ashk il 
qilish.
6. Mat emat ik ani o‘rganishda t a’lim  t exnologiy adan  foy dalanish.
7. O‘rganishni t urli usullarda baholash .
8. Mat emat ik a darslarini munozaralar, y o’nalt irilgan  sav ollar asosida 
t ashk il qilish. ©  All rights reserved  © All rights reserved. Treningni samarali o’tkazishga qo’yilgan talablar (rioya qilish qoidalari) 
1. Ochiq v a erk in fi k rga ega bo‘ling!  O’rganishga o’zgacha nazar bilan 
qarash. Harr doim y angi ma’lumot larni o‘rganish y ok i av v al bil ganimizni 
must ahk aml ash mumk i n.
2. To‘liq isht irok  et ing!    Qancha k o‘p bili mga ega bo‘lsangiz, shuncha k o‘p 
t ajribaga ega bo‘lasiz.
3. Diqqat ingizni jamlang!   Boshqa fi k rlar v a hay ollarni  bir chet ga surib qo‘y ing 
(but un e’t i bori ngizni  y angi bilimlarni  o‘rgani shga qarat ing). Qolav ersa , bunga t rening 
dav omida ham ji smoniy  v a ruhiy  j ihat dan t ay y or bo‘li ng. 
4. Sav ollar bering!    Agar biror narsani t ushunmasangiz, t ort inmay  so‘rang.  Chuqur o‘rganish 
k alit i biz y ok i hamk asblarimiz bergan sav ollardir.
5. O‘rganganlaringizni amalda qo‘llang!  Ushbu t reningdagi y angi t amoy il lar v a 
o‘rganish nat ij alari sizga ham, o‘quv chilaringizga ham k at t a foy da k elt irishi mumk in! 
O‘rganganlaringiz uzoq muddat l i xot irada saql ang.
6. Bilimlaringizni baham k o‘ring!  O‘rganganlaringizni hamk asblaringiz bilan bo‘l ishi sh 
uchun v aqt  aj rat ing. ©  All rights reserved  Singapur ta'lim tuzilmasi
Daraja Singapurda O‘zbekistonda
Boshlang‘ich sinflar Boshlang‘ich  1 1- Sinf Boshlang’ich
Boshlang‘ich  2 2-  Sinf Boshlang’ich
Boshlang‘ich  3 3-  Sinf Boshlang’ich
Boshlang‘ich  4 4-  Sinf Boshlang’ich
Boshlang‘ich  5 5-  Sinf Umumiy o’rta ta’lim
Boshlang‘ich  6 6-  Sinf Umumiy o’rta ta’lim
O‘rta sinflar O‘rta  1 7-  Sinf Umumiy o’rta ta’lim
O‘rta  2 8-  Sinf Umumiy o’rta ta’lim
O‘rta  3 9-  Sinf  Umumiy o’rta ta’lim
O‘rta  4/5 10-  Sinf Umumiy o’rta ta’lim
Yuqori sinflar Yuqori  1 11-  Sinf Umumiy o’rta ta’lim
Yuqori  2/3 12-  Sinf ©  All rights reserved 1 mashg‘ulot: Keling, o‘ylaymiz va muhokama qilamiz!
1. Nima uchun  matematikani  o‘rganish muhim?
2. O‘zbekistonda matematika ta’limining  maqsadi  nima?
3.  Matematika darslarida  bu maqsadlarga qanday erishasiz?
Javoblaringizni Padletda taqdim eting :
https://padlet.com/iibdesign2022/matematikaning-ahamiyati-va-maqsadi-7yhvi49salop69kd
O‘ylash uchun - 5 daqiqa.    Muhokama qilish uchun - 10 daqiqa ©  All rights reserved  Singapurda matematikani o‘rganishning ahamiyati
•
Mat emat ik a k o‘plab fanlarni riv ojlanishi v a t ushunishiga hissa qo‘shadi 
(Mat emat ik a barcha fanlarning asosi v a k alit idir).
•
Bugungi innov at siy alar v a ert angi  y echimlar  uchun asos y arat adi.
•
Real hay ot dagi hodisalarni  (masalan, aholi orasida y uqumli k asallik ning 
av j olishini) modellasht irish v a t ushunish uchun k eng qo‘llaniladi.
•
Hay ot  t arzini y anada y axshilash v a muhandislik  sohalarini 
riv ojlant irishda foy dalaniladi (masalan, animat sion fi lmlar, mobil 
o‘y inlar).
•
Ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, qarorlar qabul qilish v a 
xav fsizlik ni  must ahk amlashda qo’llaniladi  (masalan, biznes reja t ahlili, 
bozor t adqiqot lari v a v izual t exnologiy alar). ©  All rights reserved  Singapurda matematika ta'limining umumiy maqsadlari
1. Barcha o‘quvchilarning  kundalik hayotda matematik  bilimlarini 
qo‘llay olishiga imkon beradigan ko’nikmalariga erishishlarini 
ta'minlash.
2. Iqtidorli o‘quvchilar uchun  matematika  bo‘yicha yanada chuqur 
bilimga ega  bo‘lishlari uchun va ular ta'limning keyingi bosqichida 
matematika sohasidagi izlanishlar yoki tegishli  maxsus kurslarni 
davom ettirishlariga imkon yaratish. © All rights reserved. Singapur matematika sining besh asosi
2020-express_na-maths_syllabuses, Page 9 
(www.moe.gov.sg)Mathematik 
muammolarni hal 
qilishQadriyatlar	
Jarayonlar
Tushunchalar	
Q
obiliyatlar O'z fikr lash (o’rganish) jarayoni ni tahlil qilish 
O’z organish jarayonini  tartibga solishQunt bilan o‘rganish
Qiziqish
Bilimlarni qadrlash 
O‘ziga Ishonch
Fanga munosabat 
Qat'iyat
  Hisoblashlarni bajara olish
Algebraik  shakl almashtirishlar
Fazoviy  tasavvur
Ma'lumotlarni tahlil qilish
O ‘lchash
Matematik  uskuna lardan foydalanish
Baholash Mulohaza yuritish ,  muloqot  va munosabatlar
Modellashtirish va  tadbiq etish
Fikrlash qobiliyatlari  va evristika
Son li   tu shunchalar
Algebraik  munosabatlar
Geometrik tushunchalar
Statistik  tahlil
Ehtimol lik  nazariyasi
Analitik  fikrlash	
M	etakognitiv anglash © All rights reserved. Singapur matematika sining besh asosi
2020-express_na-maths_syllabuses, Page 9 
(www.moe.gov.sg)Mathematik 
muammolarni hal 
qilishQadriyatlar	
Jarayonlar
Tushunchalar	
Q
obiliyatlar O'z fikr lash (o’rganish) jarayoni ni tahlil qilish 
O’z organish jarayonini  tartibga solishQunt bilan o‘rganish
Qiziqish
Bilimlarni qadrlash 
O‘ziga Ishonch
Fanga munosabat 
Qat'iyat
  Hisoblashlarni bajara olish
Algebraik  shakl almashtirishlar
Fazoviy  tasavvur
Ma'lumotlarni tahlil qilish
O ‘lchash
Matematik  uskuna lardan foydalanish
Baholash Mulohaza yuritish ,  muloqot  va munosabatlar
Modellashtirish va  tadbiq etish
Fikrlash qobiliyatlari  va evristika
Son li   tu shunchalar
Algebraik  munosabatlar
Geometrik tushunchalar
Statistik  tahlil
Ehtimol lik  nazariyasi
Analitik  fikrlash	
M	etakognitiv anglash ©  All rights reserved  Tushunchalar 
•
Matematik tushunchalar, matematikani o‘rganish va o‘qitishning sifatli olib 
borilishining asosidir.
•
Biz  matematik   tushunchalar  orqali matematik ko‘nikmalarni, tahlillarni, 
mulohazalarni va jarayonlarni yaratamiz.
•
Matematik tushunchalar, ularning xossalari va o’zaro munosabatlari hamda 
tegishli algoritmlarini  tushunish  muammolarni hal qilish (masalalarni 
yechish)  uchun zarurdir. Singapur matematika oʻquv dasturida yoritiladigan asosiy mazmun 
sohalari
1. Son t ushunchsi (A rifmet ik a)
2. A lgebraik  munosabat lar (Algebra)
3. Geomet rik  t ushunchalar (Geomet riy a)
4. St at ist ik  t ahlil (Mat emat ik  st at isik a)
5. Eht imollik lar (Eht imollik lar nazariy asi)
6. A nalit ik  fi k rlash (Mat emat ik  analiz)
©  All rights reserved   1. Son tushunchasi (Arifmetika) 
•
Son tushunchasi, sonli qiymatlar, sonlar ustida amallar bajarish va ularning 
xususiyatlarini o’rganishga qaratilgan.
•
U sonlar va amallar, sonli ketma- ketliklar, o‘rtacha qiymat va sonlarning 
xossalari kabi mavzularni o‘z ichiga oladi.
•
Bu sonlarni tushunish, ulardan kundalik turmushda foydalana olish, amallar 
yordanida hisob-kitoblarni bajarish, hisoblash va sonlarning xossalarini 
anglash uchun zarurdir.
©  All rights reserved  2. Algebraik munosabatlar (Algebra)
•
Algebra o’zgaruvchilar orasida bog‘liqliklarni o‘rganish va matematik 
munosabatlarni umumlashtirish uchun matematik timsol va belgilardan 
foydalanishni o‘z ichiga oladi.
•
U  tenglamalar, algebraik ifodalar, funksiyalar va tengsizliklarni o‘z ichiga 
oladi.
•
U muammoni hal qilish va real vaziyatlarni modellashtirish, shu jumladan 
noma'lumlarni topish uchun juda muhimdir.
©  All rights reserved  3. Geometrik tushunchalar (Geometriya)
•
Geometrik tushunchalar yassi va fazoviy shakllarning  xossalari hamda ular 
orasidagi munosabatlarini o‘rganishni o‘z ichiga oladi.
•
U maydon yuzi, hajm, simmetriya, burchaklar va shakllarni ko‘chirish kabi 
mavzularni o‘z ichiga oladi.
•
Geometrik fikrlash o‘quvchilarga fazoviy munosabatlar bilan bog‘liq 
muammolarni tasavvur qilish, tasvirlash va masalalarni yechishda yordam 
beradi.
©  All rights reserved  4. Statistik tahlil (Matematik statistika)
•
Statistik tahlil ma'lumotlarni yig‘ish, tahlil qilish, sharhlash va ma’lumotlarni 
taqdim  etishni o‘z ichiga oladi.
•
U o’quvchilarga o‘rtacha qiymatni tushunish, mediana, moda kabi 
ko’rsatkichlar bilan ishlashni o‘rgatadi.
•
Statistikani tushunish, to‘plangan ma'lumotlar asosi qarorlar qabul qilish 
uchun muhimdir.
©  All rights reserved  5. Ehtimollik (Ehtimolliklar nazariyasi)
•
Bu soha tasodif va noaniqlik  tushunchasi  bilan bog‘liq.
•
U noaniq vaziyatlarda tasodifiylikni baholash va qaror qabul qilish uchun 
zarur bo‘lgan turli vaziyatlarda ehtimolliklarni tushunish va hisoblashni o‘z 
ichiga oladi.
©  All rights reserved  6. Analitik fikrlash (Matematik analiz)
•
Matematik tahlil  murakkab masalalarni kichik  qismlarga  ajratish orqali 
o‘rganishni  anglatadi.
•
U differensial va integral hisob, mantiqiy fikrlash, tanqidiy fikrlash va 
muammolarni hal qilishda tizimli usullarni qo‘llashni o‘z ichiga oladi.
©  All rights reserved  Tanaffus Tub son ta’rifi
•
Tub son, deganda faqat 1 va o‘ziga bo‘linadigan, 2 dan katta natural son 
tushiniladi 
•
Yuqoridagi ta'rif uchun zarur bo’lgan dastlabki tushunchalar:
•
Natural son
•
Bo‘luvchi, bo‘linuvchi va bo‘linma
•
1
•
Bu tub son ta’rifini kiritish uchun o‘quvchiga berilgan yuqoridagi 
tushunchalarning ma'nolari oldindan mustahkam tushuntirilgan bo‘lishi 
kerak.
©  All rights reserved  Sonlar . (Ta'rif 2)
•
Tub son 1 ga va faqatgina o‘ziga bo‘linadigan natural son sifatida 
belgilanishi mumkin.
•
Yuqoridagi ta'rif uchun asosiy tushunchalar:
•
Natural son
•
Ikkita bo‘linuvchiga ega bo‘lgan sonlar (boshqa bo‘luvchilariga ega 
bo‘lgan sonlar mustasno)
•
1
•
Berilgan tushunchani tushunish uchun ushbu tushunchalarning ma'nolarini 
tushunish kerak.
©  All rights reserved  ©  All rights reserved 2-mashg‘ulot. Keling, o‘ylaymiz va muhokama qilamiz!
1. Darslikda tub songa qanday ta’tif berilgan?
2. Darsliklarda keltirilgan tub sonlar  ta'rifini  tushunish uchun 
talabalar qanday asosiy tushunchalarni bilishlari kerak?
O‘ylash uchun - 5 daqiqa. Muhokama qilish uchun - 10 daqiqa ©  All rights reserved 3-mashg‘ulot: Keling, o‘ylaymiz va muhokama qilamiz!
1. Darsda o‘quvchilarga kvadrat uchhad (masalan, ) ni qanday 
tushuntirasiz?
2. O’quvchilar kvadrat uchhadning  ta'rifini  tushunishlari uchun 
qaysi dastlabki tushunchalarni bilishlari kerak?
      Ta'rif yetarlimi? Nega yoki nima uchun?
O‘ylash uchun - 10 daqiqa. Muhokama qilish uchun - 10 daqiqa. ©  All rights reserved  Kvadrat ifoda tushunchasi
Bir o‘zgaruvchi  ( x )li  kvadrat ifoda ko‘rinishda bo‘ladi,
bu yerda  a ,  b  va  c  - o‘zgarmas sonlar va  a  ≠ 0.
Agar  a  = 0 bo‘lsa, u chiziqli ifoda bo’ladi.
Bu ta’rif ushun talab qilinadigan dastlabki tushunchalar :
•
O‘zgaruvchilar
•
O‘zgarmas sonlar
•
Ifodalar O‘ylab ko‘raylik!
Bu tushuncha etarli darajada 
ta’riflanganmi? Nima deb o‘ylaysiz?

Matematika fani o‘qituvchilar uchun kasbiy rivojlanish kuni treningi © All rights reserved.

© All rights reserved Matematika fani o‘qituvchilar uchun kasbiy rivojlanish kuni treningi Maqsadi: • O‘qit uv chilarning dast labk i t reningdan olgan bilimlarini k engay t irish. • Mat emat ik ani o‘qit ish v a o‘rganishning t urli xil pedagogik y ondashuv lari bo‘y icha isht irok chilarni t reningda olgan bilim v a k o’nik malarini boy it ish. Vazifasi: • Isht irok chilarning Singapur mat emat ik a o‘quv dast uri asosida mat emat ik a darslarini y anada samarali t ashk il qilish maqsadida y angi mazmun, met odlar, pedagogik t exnologiy alar v a baholash bo’y icha bilim v a k o‘nik malarni riv ojlant irish.

© All rights reserved Bizning yondashuvimiz A maliy faoliy at orqali o‘rganish • Isht irok chilardan t rening dav omida o‘rgangan v a amaliy foy dalanilgan barcha mat eriallardan k elgusida mak t abdagi dars hamda k asbiy riv ojlanish k uni v a soat i mashg’ulot larida samarali foy dalanishlari t alab et iladi. • Isht irok chilar o‘quv mashg‘ulot lari dav omida o‘quv v a t arqat ma mat eriallari v a t egishli o’quv k o’rgazmali jihozlar bilan t a’minlangan bo‘lishi zarur. Chunk i, bu mat erial v a jihozlarga doimiy rav ishda mashg’ulot lar dav omida murojaat qilishingiz mumk in bo‘ladi. Bu dars v a mashg‘ulot lar samaradorligini oshiradi. • Mazk ur y ondashuv dan doim o‘quv chilar bilan faol mashg‘ulot larni o‘t k azay ot ganda foy dalanishingiz lozim bo‘ladi.

Trening dast urininig mav zulari: 1. Singapur mat emat ik a o‘quv dast uri v a uning t ahlili . 2. Muammolarni hal qilish (mat emat ik masalalarni y echish) st rat egiy alari. 3. “ Moddiy -Rasmli-Timsolli” (MRT) y ondashuv i v a darsda o‘quv chilarni boshqarishning y angicha usullaridan foy dalanish orqali mat emat ik t ushunchalarni t ushunish. 4. Mat emat ik k o‘nik malarni riv ojlant irish. 5. Mat emat ik fi k rlashni riv ojlant irish uchun samarali o‘qit ish hamda t ajribaga ( jaray onga) v a loy ihalashga asoslangan darslarni t ashk il qilish. 6. Mat emat ik ani o‘rganishda t a’lim t exnologiy adan foy dalanish. 7. O‘rganishni t urli usullarda baholash . 8. Mat emat ik a darslarini munozaralar, y o’nalt irilgan sav ollar asosida t ashk il qilish. © All rights reserved

© All rights reserved. Treningni samarali o’tkazishga qo’yilgan talablar (rioya qilish qoidalari) 1. Ochiq v a erk in fi k rga ega bo‘ling! O’rganishga o’zgacha nazar bilan qarash. Harr doim y angi ma’lumot larni o‘rganish y ok i av v al bil ganimizni must ahk aml ash mumk i n. 2. To‘liq isht irok et ing!   Qancha k o‘p bili mga ega bo‘lsangiz, shuncha k o‘p t ajribaga ega bo‘lasiz. 3. Diqqat ingizni jamlang!  Boshqa fi k rlar v a hay ollarni bir chet ga surib qo‘y ing (but un e’t i bori ngizni y angi bilimlarni o‘rgani shga qarat ing). Qolav ersa , bunga t rening dav omida ham ji smoniy v a ruhiy j ihat dan t ay y or bo‘li ng. 4. Sav ollar bering!   Agar biror narsani t ushunmasangiz, t ort inmay so‘rang. Chuqur o‘rganish k alit i biz y ok i hamk asblarimiz bergan sav ollardir. 5. O‘rganganlaringizni amalda qo‘llang!  Ushbu t reningdagi y angi t amoy il lar v a o‘rganish nat ij alari sizga ham, o‘quv chilaringizga ham k at t a foy da k elt irishi mumk in! O‘rganganlaringiz uzoq muddat l i xot irada saql ang. 6. Bilimlaringizni baham k o‘ring! O‘rganganlaringizni hamk asblaringiz bilan bo‘l ishi sh uchun v aqt aj rat ing.