Mikroneziya va Melaneziya xalqlari

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

3913.57421875 KB

Скачать

Mavzu: Mikroneziya va
Melaneziya xalqlari

Reja:
1. MIKRONEZIYA XALQLARI
2. MELANEZIYA XALQLARI

Melaneziya va Mikroneziya xalqlari: «Qora orollar» deb atalgan
Melaneziyaga papuaslar O’lkasi – Yangi Gvineya, Birmark
arxipelagi, Yangi Gebrid, Fidji, Yangi Kaledoniya va boshqa
mayda orollar kiradi. Mustamlaka arafasida papuaslar va
melanehiyaliklar xo’jalik jihatdan deyarli bir darajada turganlar.
Ularning xwjaligida eng bosh soha topik tipdagi qashshoq
bwlganligi tufayli ovchilik deyarli rivojlanmagan .

Mikroneziya - Tinch okeanida joylashgan
mintaqa va asosan orollar va bir nechta
arxipelaglardan tashkil topgan
materikning bir qismi: Okeaniya.
Mikroneziya Tinch okeanining g'arbiy
qismida tarqalgan yuzlab kichik
orollardan iborat va siyosiy jihatdan 8 ta
hududga bo'lingan. . Mik roneziy aning
umumiy aholisi t axminan 350.000
X N UMX ni t ashk il qiladi.

5 ta mustaqil davlat, Palau, Mikroneziya
Federativ shtatlari, Kiribati, Nauru va
Marshall orollari mavjud, ammo AQShga
qaram bo'lgan 3 ta shtat ham bor, ular:
Shimoliy Mariana orollari, Ueyk va Guam.
Orollar nazorati XNUMX-asr va XNUMX-
asrning birinchi yarmida bir necha marta
qo'llarni o'zgartirdi.
Mikroneziyada Avstriya tilining bir qismi
bo'lgan bir nechta mahalliy tillar mavjud
bo'lib, ular Okeaniya va Polineziya tillariga
bo'linadi. Shunga qaramay, ingliz tili butun
orolda keng tarqalgan til bo'lib qolmoqda
va ba'zi hududlarda, asosan Guamda diniy
sabablarga ko'ra ispan tilida
gaplashadigan aholi bor.


Karolina orollari - Tinch oke anning gʻarbiy qismidagi
arxipelag, Mikroneziyaaa. Mikroneziya Federativ
shtatlari (Markaziy va Sharqiy Karolina orollari:
Kosraye, Ponpey, Truk, Yap orollari) va Palau
Respublikasi tarkibiga kiradi. Rasmiy tili — ingliz tili.
Karolina orollari 1 —10° sh. k. va 131 — 163° shq. u.
oraligʻida joylashgan 936 vulkan oroli va atollardan
iborat. Quruqlik qismining mayd. 1320 km2 ga yaqin.
Barcha yirik orollari (eng baland joyi 791 m) vulkan
harakati natijasida vujudga kelgan boʻlib, marjon
riflari bilan oʻralgan. Fosfat konlari bor. Iqlimi
ekvatorial va subekvatorial iqlim-Yillik yogʻin 2250 mm
dan 3000–4500 mm gacha, Kusais o.da 6000 mm .

Oqibatda poligam nikoh kuchaygan. Eri o’lganda xotini ancha vaqt
motam tutgan, keyin erining jasadini qabrdan kovlab olib ariqda yuvgan,
kalla suyagini maxsus to’r xaltaga solib wzi bilan olib yurgan. Kukuku
qabilasida kishi o’lgandan keyin jasadni uyda maxsus ustanga yotqizib
bir oycha dudlatib quritganlar , so’ng chiptaga o’rab qabristonga eltib
qwyganlar. Motam belgisi sifatida erining kalla suyagi yoki ba`zan bir
skelet suyagini taqib yurish umrining oxirigacha swzilishgan hollari
kuzatilgan.

Melaneziyada patriarxal quldorlik paydo bo’lgan. Qullar
harbiy asirlar hisobiga to’ldirilgan. Patriarxal tipdagi juft
nikoh uncha mustahkam bo’lmagan. Butun jamoa ishlarini
belgilab va boshqarib turuvchi qavmi qarindoshlik
munosabatlari ancha o’zgargan, katta qalin to’lash,
Ko’pxotinlik paydo bo’lgan. Gvineyaga borgan
Ya.Volnevich so’nggi o’n yillikda kelin bahosi o’n hissa
oshganligi tufayli boy tabaqadagilar bir necha xotin olishga
qodir bo’lib, kambag`al yigitlarga uylanish
qiyinlashganligini qayd qiladi

Faqat qaynog`asi yoki qaynisining ruxsati bilan beva
ayol motamni tugatib, yangi turmush qurishi mumkin
bwlgan. Ilgari ayrim qabilalarda bolasi o’lgan ayol bir
barmog`ini motam belgisi sifatida kesib tashlagan va
bo’yniga osib yurgan. Papuas va melaneziyaliklarning
diniy e`tiqodida mana tushunchasi muhim rol
o’ynagan. Mana tabiatning turli hodisalari, arvohlar,
boy kishilar bilan bog`liq qandaydir qiyofasiz kuch
hisoblangan .


Marshall orollari — Tinch okeandagi arxipelag,
Mikroneziyada. Bir necha yuz marjon orol, atoll va
riflardan iborat. Marshall Orollarini 1529-yilda ispan
dengizchi sayyohi A. Saavedra yevropaliklarga maʼlum
qilgan. Orollarni key-inroq ingliz tadqiqotchilari D.
Gilbert va J. Marshall mukammalroq oʻrganganlar.
Orollarda Marshall Orollari Respublikam joylashgan.[1]
Arxipelag bir necha yuz orolning 2 guruhi: Radak va
Ralikdan iborat. Maydoni 180 km². Aholisi 70,82 ming
kishi (2001). Poytaxti Majuro oroldagi Majuro shahri
Maʼmuriy jihatdan 25 tuman (district)ra boʻlingan.
Deyarli barcha aholisi mikronezlar irqiy toifasiga
kiruvchi marshalliklar; protestan-tlikka eʼtiqod qiladi.

Eng kuchli mana, odatda, qabila boshliqlari, erkaklar ittifoqi rahbarlari va
ularning arvohlariga xos bo’lib, ularga sig`inish keng tarqalgan. Yangi Gebrid
orollarida tabiat ruhlariga itoat kuchli bo’lgan. Ajdodlarning arvohlariga
sig`inish e`tiqodi o’liklarning kalla suyagini maxsus muqaddas joylarda
saqlash odatini yaratgan. Ibtidoiy jamoa tuzumidan sinfiylikka wtish davriga
xos turli animistik tasavvurlar , sehrgarlik e`tiqodi (ayniqsa, boshliqlar manasi
kuchi), dahshatli prvohlar obrazi va u bilan bog`liq marosimlar
melaneziyaliklarning ma`naviy madaniyatiga ta`sir etgan.

Melaneziyaliklarning asosiy qurollaridan toshbolta, nayza,
choqmor, o’q-yoy (Yangi Gebrid orollarida eng muhim
qurol), palaxmon kabilar keng tarqalgan. Mudofaa uchun
ba`zan yog`och yoki to’qima qalqon ham ishlatilgan. Idish-
tovoqlarni yag`och va bambukdan, kokos yong`og`idan 70
yoki qovoqdan yasaganlar. Charxsiz kulolchilik, savat,
bo’yra, xalta, yelpig`ich, kabi buyumlarni to’qish keng
rivojlangan. Ammo gazlama to’qishni
bilmaganlar, tapa
(maxsus daraxt qobig`i)dan va O’simlik yaprog`idan etakli
belbog` va hokazo tikilgan

G`arbiy shoxobchasiga oid belau xalqi (15 ming kishi) G`arbiy
mikroneziyada yashaydi. Bulardan tashqari ko’p sonli metislar va
immigrantlar ham mavjud. Mikroneziyaliklarning xwjaligida serunum erlar
kam bwlganligi tufayli faqat kokos palmasi, shakarqamish non daraxti
wstiriladi. Aholisi asosan, baliqchilik bilan kun kwradi. Mayda orollarda
qisman o’ziga xos madaniyatga ega bwlgan dengiz kwchmanchilari deb
nom olgan qabilalar ham yashaydi.

Mikroneziya xalqlarning tillari kam wrganilgan, ammo swnggi
klassifikatsiya ma`lumotlari malayya-polineziya turkumi
avstroneziya til oilasiga oid ekanligini
tasdiqladi.Mikroneziyaliklarning kwp qismi mazkur til oilasining
sharqiy yoki okeaniya shoxobchasiga kiradi. Shulardan eng
kattalari Gilbert arxipelagidagi tungaru (64 ming kishi)dir. Sof
okeaniya tilida so’zlashadigan Sharqiy Mikroneziyada 10 ta xalq
yashaydi.

Baliq ovi ashyolarini tayyorlash ancha rivojlangan: 30-40 metr
keladigan yog`och tolalardan to’qilgan to’rlar, bambukdan po’pak
va hinjilardan qarmoqlar, xivichdan yasalgan har xilto’rlar, sanchqi
va hokazo.Tinch okeanining markaziy qismida keng, taxminan bir
million kvadrat kilometr suv sathidagi katta – kichik orollardan
iborat Polineziya (“Ko’p orollik”) shimolda Gavayya arxipelagi,
janubda eng katta qo’shorol – Yangi zelandiya va sharqda pasxa
uchburchagi joylashgan.

Asosan vulqon va marjonlardan
paydo bo’lgan Polineziya orollari
(Yangi Zellandiyani hisobga
olmaganda) 26 ming kvadrat km.dan
ortiq hududga ega. Shundan 17 ming
kvadrat km faqat gavayya
arxipelagiga tegishli, 220 ta orol esa
har bittasi har kvadrat kmdan ham
kam joyni egallaydi.

“ Polineziya” so’zi ilk marta 1756 yilda fransuz yozuvchisi Sharll Bross tomonidan
fanga olib kirilgan bo’lib, u dastlab Tinch okeanidagi barcha orollarga nisbatan
qo’llangan. 1831 yilda esa fransuz sayohatchisi, dengizchi, okeanshunos Jyul
Dyumon Dyurvil fransuz geaografiya jamiyatida qilgan ma’ruzasida mazkur atamani
am’lum ma’noda chegaralash va hozirgi ko’rinishida qo’llashni taklif qilgan. Foydali
kazilmalardan fosforit, boksit konlari bor. Orollar marjon riflari bilan o ralgan. Iqlimi
ʻ
ekvatorial, tropik, passatli iqlim. O rtacha yillik temperatura 22—26°. Yillik yog in
ʻ ʻ
1500 mm dan 3500 mm gacha, kuchli dovullar bo lib turadi. Orollar doim yashil
ʻ
subekvatorial va tropik o rmonlar bilan qoplangan, shamolga teskari yon bag irlar
ʻ ʻ
savannalardan iborat. Sohillarda kokos palma-si, non daraxti, pandanuslar usadi.
Kofe, kakao, kauchukli daraxtlar o stiriladi. Shakarqamish, ananas, sholi, yams,
ʻ
maniok yetishtiriladi.

ispaniya hukumati norozilik bildirdi va Vatikanga murojaat qildi.
1898 yil dekabrdagi Parij shartnomasi Ispaniya va AQSh o'rtasidagi
urushni tugatdi. Madrid u Karolinalarni Germaniy aga 25 mill ion
peset aga sot di. 1914-yilda Yaponiya orollarni bosib oldi va butun
mintaqani demilitarizatsiya qilish rejasi boʻyicha Qoʻshma Shtatlar
bilan kelishib oldi, ammo bu kelishuv 1935-yilda buzildi.
Yaponiyaning Pearl-Harbordagi AQSh havo kuchlari bazasiga
hujumi Mikroneziyada boshlandi.

1947 yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi va AQSh
hukumati Yaponiyaning xorijdagi mulklari taqdirini hal qildi va orollar
Qo'shma Shtatlar tomonidan boshqarilishi haqida kelishib oldi. 1986 yil
noyabr oyida prezident Ronald Reygan AQShning Mikroneziyadagi
hukmronligi tugaganligini rasman e'lon qildi. 1987 yilda Mikroneziya
Federativ Davlatlari Marshall orollari bilan diplomatik aloqalar o'rnatdi.
Bir yil o'tgach, Isroil va Papua-Yangi Gvineya Mikroneziya hududini yangi
respublikalar sifatida tan oldi, 1989 yilda Yaponiya va Xitoy.
Geografiya

Mavzu: Mikroneziya va Melaneziya xalqlari

Reja: 1. MIKRONEZIYA XALQLARI 2. MELANEZIYA XALQLARI

Melaneziya va Mikroneziya xalqlari: «Qora orollar» deb atalgan Melaneziyaga papuaslar O’lkasi – Yangi Gvineya, Birmark arxipelagi, Yangi Gebrid, Fidji, Yangi Kaledoniya va boshqa mayda orollar kiradi. Mustamlaka arafasida papuaslar va melanehiyaliklar xo’jalik jihatdan deyarli bir darajada turganlar. Ularning xwjaligida eng bosh soha topik tipdagi qashshoq bwlganligi tufayli ovchilik deyarli rivojlanmagan .

Mikroneziya - Tinch okeanida joylashgan mintaqa va asosan orollar va bir nechta arxipelaglardan tashkil topgan materikning bir qismi: Okeaniya. Mikroneziya Tinch okeanining g'arbiy qismida tarqalgan yuzlab kichik orollardan iborat va siyosiy jihatdan 8 ta hududga bo'lingan. . Mik roneziy aning umumiy aholisi t axminan 350.000 X N UMX ni t ashk il qiladi.

5 ta mustaqil davlat, Palau, Mikroneziya Federativ shtatlari, Kiribati, Nauru va Marshall orollari mavjud, ammo AQShga qaram bo'lgan 3 ta shtat ham bor, ular: Shimoliy Mariana orollari, Ueyk va Guam. Orollar nazorati XNUMX-asr va XNUMX- asrning birinchi yarmida bir necha marta qo'llarni o'zgartirdi. Mikroneziyada Avstriya tilining bir qismi bo'lgan bir nechta mahalliy tillar mavjud bo'lib, ular Okeaniya va Polineziya tillariga bo'linadi. Shunga qaramay, ingliz tili butun orolda keng tarqalgan til bo'lib qolmoqda va ba'zi hududlarda, asosan Guamda diniy sabablarga ko'ra ispan tilida gaplashadigan aholi bor.

Mikroneziya va Melaneziya xalqlari

15.08.2023

0

3913.57421875 KB

Похожие