logo

Miloddan avvalgi 1 ming yillikda yaqin sharqdagi vaziyat

Загружено в:

23.11.2024

Скачано:

0

Размер:

1931.4482421875 KB
Miloddan avvalgi | ming 
yillikda yaqin sharqdagi 
vaziyat.       Bronza asri halokati
Ko chmanchi qabilalar bosqinlariʻO rta yer dengizi bo yidagi davlatlar	
ʻ ʻ01
02
03 Reja:  O‘tgan mil.avv. II-ming yillikning oxirida kuzatilgan “Bronza asri 
halokati” Yaqin Sharq mintaqasi qiyofasini keskin o‘zgartirib yubordi. 
Ungacha dunyo sivilizatsiyalari beshiklaridan biri bo‘lgan mintaqa insoniyat 
tamandduni tarixida katta o‘ringa ega bo‘lgan yutuqlarga vatan bo‘lgan edi. 
Mintaqada yil bo‘yi hosil olish imkonini beruvchi sug‘orma dehqonchilik, ilk
yozuv madaniyati, kulolchilik va boshqa ko‘plab kashfiyotlar qilindi, bunday 
ilgari siljishlar oxir-oqibat ilk davlatchilik munosabatlarining shakllanishiga 
olib keldi. Lekin tarixiy nuqtai nazardan olib qaraganda bronza asri oxiri va ilk 
temir davriga o‘tishda kuzatilgan “halokat” o‘z ortidan katta-katta 
vayronkorrliklarni keltirib chiqardi, iqtisodiy inqiroz, madaniy tushkunlik 
boshlandi. O‘z davrining katta madaniyati bo‘lgan Miken, Xett, Suriya va 
Anatoliyadagi katta-kichik davlatchiliklarga yakun yasadi, iqtisodiy aloqalar 
izdan chiqib ketdi, qator yozuv madaniyatlari unitildi, mintaqada mavjud 
ko‘plab shaharlar vayron bo‘ldi, aksariyati butunlay insonlar yashamaydigan 
tashlandiq makonlarga aylandi (Xattusa, Miken kabi).  A	m	m	o	 m	il	.a	v	v.	 I	-m	in	g	 	
yi	ll	ik	n	in	g	 b	o	shl	a	ri	ga	 	
ke	lga	n	d	a	 “	h	a	lo	k	at	d	a	n	” 	
ke	y	in	g	i 	ij	o	bi	y	 o	‘z	g	a	ri	sh	lar	 	
ku	za	ti	ld	i.	   “ Halokat” boshlab 
bergan inqiroz aksariyat 
xalqlar tarixida bir necha 
asrlar davom etgan 
“ qorong‘ulik asri”ga yo‘l 
ochib berdi, natijada 
“halokatdan” keyin umuman 
oldingi davrga “merosxo‘r” 
bo‘lmagan yangi 
davlatchiliklar vujudga kela 
boshladi.  Add your words here ,according to your need to draw 
the text box size.Please read the instructions and more 
work at the end of the manual template.
ADD TITLE
add your words 
here ,according to your need 
to draw the text box size
ADD TITLE
add your words 
here ,according to your need 
to draw the text box size Bir vaqtlar qudratli bo‘lgan davlatlardan (Xett podsholigi, Mitanni) 
faqatgina boshqa yangi qudratga chiqayotgan davlatlarning domiga 
tortilayotgan “parcha”lar qolgan edi. Boshqa birlari bo‘lsa (Misr, Bobil kabi) 
garchi hamon mavjud bo‘lsalarda, ammo ular ham ichki va tashqi siyosiy 
tanazzulga tortilgan ediki, uning oqibatida bir paytlar jahon siyosatida 
yetakchilik o‘rnini yangi gullab-yashnayotgan davlatlarga, ular orasida 
Ossuriya ajralib turardi, bo‘shatib berishgga majbur bo‘ldi. Lekin shu bilan birga mil.avv. I-ming 
yillikda Yaqin Sharqda sodir 
bo‘lgan ayrim voqeliklar oqibatida 
mazkur mintaqa deyarli tuganmas 
urushlar 
o‘chog‘iga aylanib qoldi. Mintaqadagi 
qadimgi davlatlarining noteng 
ijtimoiyiqtisodiy va siyosiy taraqqiyoti 
natijasida Yaqin Sharqning siyosiy 
xaritasi va 
mintaqaning kuchlar muvozanatija 
o‘zgarish boshlandi.    Bir paytlar mintaqa atrofida tinch va osuda turmush guzaronlik qilib 
kelgan ko‘chmanchilar (qabilalar) dunyosi mil.avv. I-ming yillikning 
boshlaridan e’tiboran Yaqin Sharq davlatlari taqdirida muhim rol o‘ynay 
boshlaydi.
Ko‘chmanchi turmush sharoiti, eski yaylovlarning kamayishi va 
yangilarini izlash, cho‘l va dashtlar qa'ridan boshqa ko‘chmanchi qabilalarning 
bosimi va buning natijasida kelib chiqqan etnik harakatlar, urug‘chilik tuzumi 
inqirozi sharoitida ushbu qabilalarning kuchaygan jangovarligi yirik qabilaviy 
ittifoqlarning Qadimgi Sharq davlatlari bilan to‘qnashuvlari rivojiga ta’sir 
ko‘rsatdi.
Bu juda ayanchli edi. Skif qabilalari. O‘z navbatida, Yaqin Sharqdagi 
barcha hududlar 
allaqachonlar taqsimlanganligi va 
ularni bo‘lish yo‘lidagi istalgan 
xattiharakatlar va urinishlar qonli 
urushlarga, bu yerlarda 
hukmronlik qilgan 
davlatlarning qattiq qarshiligiga va 
ko‘chmanchilar dunyosi 
tomonidan 
egallangan zaminlarning 
ichkarisigacha kirib borishiga olib 
keldi. Vaqti-vaqti bilan bunday 
to‘qnashuvlar davlatchilik 
bosqichidagilar 
uchun halokatli oqibatlar bilan 
tugadi, jumladan, 
kimmereylarning Urartu, 
Frigiya va Lidiya davlatlarining 
zaiflashuvidagi roli hammaga 
ma’lum, skif 
qabilalari yigirma sakkiz yil 
davomida Midiyada va Old 
Osiyoning boshqa 
yerlarida “gegemonlik” qildi. Masalan, 
Yangi Ossuriya va Yangi Bobil davlatlari Arabiston 
yarim orolining ichkarisigacha, Fors davlati Shimoliy 
Qora dengizbo‘yi va O‘rta Osiyo 
hududlarigacha kirib bordi.  Agar mil. avv. III-ming yillikda asosiy kurash 
cheklangan mintaqa 
chegaralari doirasida hukmronlik uchun 
raqobatga kirishilgan bo‘lsa (masalan, 
Shumer shahar-davlatlar o‘rtasidagi, Shumer va 
Akkad davlatlari o‘rtasidagi 
kurashlar), mil.avv. II-ming yillikka kelganda 
Bobil, Misr, Xett va Ossuriya 
davlatlari o‘rtachidagi kurashlar o‘zlarining asl 
hududlariga qo‘shni begona 
yerlarni qo‘shib olish va “hududiy podsholik” 
deb ataluvchi davlat yaratish 
uchun olib borildi.    	1)	 br	o	nz	a 	as	ri 	ha	lo	ka	ti	 qa	c	ho	n	 so	d	ir 	bo	ʻl	ga	n 	ed	i.	
A)	 2	-m	in	g 	yi	llik	.  	B)	 3	-m	in	g	 yi	lli	.  D	)	 m	il.	 a	vv	 2	-m	in	g	 yi	llik	
  2	) Q	a	ys	i h	u	du	d	lar	d	ag	i d	a	vla	tc	h	ilik	ka	 y	ak	u	n 	ya	sa	ld	i.	
A)	 m	ik	en	 x	ett	. 	 B	) s	ur	iy	a 	an	at	ol	iy	a. 	 D	) h	a	m	m	as	i t	oʻ	gʻ	ri.	
. 3	) Q	a	ys	i s	h	ah	ar	la	r i	ns	on	 y	a	sh	am	a	yd	ig	an	 t	as	hl	an	d	ikq	a	 a	yla	n	di	
A)	 Li	va	n 	ba	sr	a.	 B	) x	att	u	sa	 m	ike	n.	  D	) 	m	iis	hr	i m	ike	n	
  4	) h	a	lo	lat	da	n	 so	ʻn	g	 n	im	a 	bo	ʻl	di	.	
A)	 ya	n	gi	 da	v	lat	ch	a	lar	 t	as	hk	il 	to	pd	i.	 B	) E	sk	i d	a	vl	at	lar	 ti	kl	an	d	i.	
  5	) q	a	ch	on	 i	jo	bi	y o	ʻz	ga	ri	sh	 b	oʻ	ld	i	
A)	 m	il 	av	v 	1 	m	in	g y	ill	ik	   B	 )	 m	il	od	iy	 1	 m	in	g 	yi	llik

Miloddan avvalgi | ming yillikda yaqin sharqdagi vaziyat.

Bronza asri halokati Ko chmanchi qabilalar bosqinlariʻO rta yer dengizi bo yidagi davlatlar ʻ ʻ01 02 03 Reja:

O‘tgan mil.avv. II-ming yillikning oxirida kuzatilgan “Bronza asri halokati” Yaqin Sharq mintaqasi qiyofasini keskin o‘zgartirib yubordi. Ungacha dunyo sivilizatsiyalari beshiklaridan biri bo‘lgan mintaqa insoniyat tamandduni tarixida katta o‘ringa ega bo‘lgan yutuqlarga vatan bo‘lgan edi. Mintaqada yil bo‘yi hosil olish imkonini beruvchi sug‘orma dehqonchilik, ilk yozuv madaniyati, kulolchilik va boshqa ko‘plab kashfiyotlar qilindi, bunday ilgari siljishlar oxir-oqibat ilk davlatchilik munosabatlarining shakllanishiga olib keldi. Lekin tarixiy nuqtai nazardan olib qaraganda bronza asri oxiri va ilk temir davriga o‘tishda kuzatilgan “halokat” o‘z ortidan katta-katta vayronkorrliklarni keltirib chiqardi, iqtisodiy inqiroz, madaniy tushkunlik boshlandi. O‘z davrining katta madaniyati bo‘lgan Miken, Xett, Suriya va Anatoliyadagi katta-kichik davlatchiliklarga yakun yasadi, iqtisodiy aloqalar izdan chiqib ketdi, qator yozuv madaniyatlari unitildi, mintaqada mavjud ko‘plab shaharlar vayron bo‘ldi, aksariyati butunlay insonlar yashamaydigan tashlandiq makonlarga aylandi (Xattusa, Miken kabi).

A m m o m il .a v v. I -m in g yi ll ik n in g b o shl a ri ga ke lga n d a “ h a lo k at d a n ” ke y in g i ij o bi y o ‘z g a ri sh lar ku za ti ld i. “ Halokat” boshlab bergan inqiroz aksariyat xalqlar tarixida bir necha asrlar davom etgan “ qorong‘ulik asri”ga yo‘l ochib berdi, natijada “halokatdan” keyin umuman oldingi davrga “merosxo‘r” bo‘lmagan yangi davlatchiliklar vujudga kela boshladi.

Add your words here ,according to your need to draw the text box size.Please read the instructions and more work at the end of the manual template. ADD TITLE add your words here ,according to your need to draw the text box size ADD TITLE add your words here ,according to your need to draw the text box size