MILODDA N AVVALGI 1.-MI N G Y ILLIKDA YAQIN SHARQDAGI VA ZIYAT RE J A: 1.BRON ZA A SRI HA LOKATI VA UN GACHA BÒLGAN VAQT ORALIGʻIDA YAQIN SHA RQ. 2.MILLODDAN AVVA LGI 1 –MIN G Y ILLIKDA HA LOKA DDA N KEY I N GI IJ OBI Y ÒZGA RI SHLA R. 3. MILODDA N AVVALGI 1 –MI N G Y ILLIKDA YAQIN SHA RQ DA AY RIM VOQEA LA R, SABA BLI URSH ÒCHOĞGA AY LAN IB QOLI SHI .

Yaqin Sharq mint aqasi qiy ofasini k esk in o‘zgart i riby ubordi. Ungacha duny o siv ilizat siy alari,beshik lari danbiri bo‘lgan mint aqai nsoniy at t amandduni t arixida k at t a o‘ringa ega bo‘l gan y ut uql arga v at an bo‘lgan edi. Mint aqada y il bo‘y i hosil olish imk oni ni beruv chi sug‘orma dehqonchil ik , ilk y ozuv madaniy at i, k ulolchi lik v a boshqa k o‘pl ab k ashfi y ot lar qilindi, bunday ilgari sil jishlar oxir-oqibat ilk dav lat chil ik munosabat lari ning shak llanishi ga olib k eldi . Lek in t arixiy nuqt ai nazardan oli b qaraganda bronza asri ox iri v a ilk t emir dav ri ga o‘t ishda k uzat ilgan “ hal ok at ” o‘z ort idan k at t a-k at t a v ay ronk orrlik larni k elt irib chi qardi, iqt i sodiy inqiroz, madaniy t ushk unl ik boshlandi. O‘z dav ri ni ng k at t a madaniy at i bo‘lgan Mik en, X et t , Suriy a v a Anat oliy adagi k at t a- k ichik dav l at chili k larga y ak un y asadi , iqt isodiy aloqalar izdan chi qib k et di, qat or y ozuv madaniy at lari uni t ildi. mint aqada mav jud k o‘plab shaharl ar v ay ron bo‘ldi, ak sariy at i but unl ay insonlary ashamay dig at ashlandiqmak onlar ay landi (X at t usa, Mik en k abi). “ Halok at ” boshl abber gan inqiroz ak sariy at xalqlar t arix ida birnecha asrlar dav om et gan “ qorong‘uli k asri” gay o‘l ochib berdi ,nat ij ada “ hal ok at dan” k ey in umuman oldingidav rga “ merosxo‘r ” bo‘lmagan y angi dav lat chi lik lar v uj udga k ela boshladi.

Ammo mil.av v. I- mingy illik ning boshlariga k elganda “ halok at dan” Key ing,iijobiy o‘zgarishl ar k uzat ildi. Yaqin Sharqdav lat laridat emi rdanoy dalanish k engay ishi, quruqlik v a suv sav do y o‘llari y anaqay t adan o‘z iziga t usha boshlashi, xalqaro almashinuv t izimi y o‘lga qo‘y ilishi. odamlarning hay ot k echirishilari uchun qulay joy larga joy lashuv i k abilar o‘z nav bat ida iqt isodiy riv ojlanishga ijobiy t a’sir qildi. Dav lat lar o‘rt asida doimiy, birinchi nav bat da sav do, uning ort idan siy osiy, diplomat ik v a madaniy aloqalar Kuchay di.

Lek in shu bilan birga mil.av v. I - ming y illik da Yaqin Sharqda sodir bo‘lgan ay rim v oqelik lar oqibat ida mazk ur mint aqa dey arli t uganmas urushlar o‘chog‘iga ay lanib qoldi.

• MIN TAQA DA GI QA DI MGI DAVLATLARI N I N G N OTEN G IJ TIMOI Y I QTI SODI Y VA SIYOSI Y TA RAQQIYOT I N ATI J A SIDA YAQI N SHA RQN I N G SIYOSI Y X A RI TA SI VA • MIN TAQA N I N G KUCHLA R MUVOZA N AT IJ A O‘ZGA RI SH BOSHLAN DI Bir vaqtlar qudratli bo‘lgan davlatlardan (Xett podsholigi, Mitanni) faqatgina boshqa yangi qudratga chiqayotgan davlatlarning domiga tortilayotgan “parcha”lar qolgan edi. Boshqa birlari bo‘lsa (Misr, Bobil kabi) garchi hamon mavjud bo‘lsalarda, ammo ular ham ichki va tashqi siyosiy tanazzulga tortilgan ediki, uning oqibatida bir paytlar jahon siyosatida yetakchilik o‘rnini yangi gullab-yashnayotgan davlatlarga, ular orasida Ossuriya ajralib turardi, bo‘shatib berishgga majbur bo‘ldi.